Δευτέρα, 06 Ιουνίου 2016 21:52

Το σταφιδικό κίνημα και ο Τάσης Κουλαμπάς (μέρος 32ο)

 

Σε άλλο άρθρο του ο Νίκος Ηλιόπουλος γράφει: "Ο Αυτόνομος Σταφιδικός Οργανισμός, επί του οποίου οι σταφιδοπαραγωγοί εστήριξαν τας ελπίδας των και το μέλλον των, μετεβλήθη δυστυχώς εις ένα καφαλαιοκρατικόν ίδρυμα, από τα πλέον αισχρά και τερατώδη. Μετεβλήθη εις κερδοσκοπικήν επιχείρησιν.

Μετετράπη από συνεταιρισμόν τρίτου βαθμού, όπως ειρωνικότατα αυτοτιτλοφορείται, εις μίαν βιομηχανικήν επιχείρησιν πρώτου βαθμού, ισάξια αυτής του περιβόητου Χαρίλαου, μετά της οποίας δυστυχώς στενότατα συνεργάζεται. Παρασύρεται από τα "επίλεκτα" μέλη του διοικητικού του συμβουλίου, από τους γνωστούς "φιλαγρότας" και δεν ενδιαφέρεται διόλου διά την ανάπτυξιν και την εξυγίανσιν των συνεταιρισμών, οι οποίοι εν τη αφελία των τον έταξαν ως ακοίμητον φρουρόν των συμφερόντων και της ιδεολογίας των" (284).

Ο Ηλιόπουλος προτείνει έλεγχο στον ΑΣΟ και επανέρχεται λίγες ημέρες αργότερα με ένα οξύτερο άρθρο στο οποίο τονίζει: "Διά να επιτύχη ο έλεγχος και διά να προκύψη το ποθούμενον αγαθόν αποτέλεσμα υπέρ των σταφιδοπαραγωγών της Πελοποννήσου, χρειάζεται μια ομαδική ενέργεια όλων των σταφιδοπαραγωγών. Χρειάζεται προ παντός, μια καθωρισμένη εκ των προτέρων ενέργεια, ένα μελετημένο πρόγραμμα δράσεως. Και το πρόγραμμα αυτό δύναται να καταρτισθή, αν οι σταφιδοπαραγωγοί της Πελοποννήσου συγκροτήσουν ένα Παμπελοποννησιακόν Συνέδριον των σταφιδοπαραγωγών, είτε εν Καλάμαις, είτε εν Πάτραις, είτε εν Πύργω, είτε αλλαχού, με μοναδικόν θέμα την επαναφοράν του ΑΣΟ εις τον ευθύν δρόμον της εξυπηρετήσεως των συμφερόντων των σταφιδοπαραγωγών και ουχί των εμποροβιομηχάνων. Μόνον ούτω οι σταφιδοπαραγωγοί θα προασπίσωσι τα συμφέροντά των και θ' απαλλαγώσιν το ταχύτερον από τους ιθύνοντας το όλον σταφιδικόν ζήτημα διάφορους κοτζαμπάσηδες, αντιπρόσωπους δήθεν των δυστυχών σταφιδοκτηματιών οι οποίοι διά δημοκοπιών και στρατολογιών αντιπροσώπων λειτουργούντων συνεταιρισμών, εξελέγησαν σύμβουλοι του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού" (285).

Στο ίδιο πνεύμα είναι και δημοσίευμα που θέλει τους σταφιδοπαραγωγούς ανάστατους και βλέπει μια κίνηση εναντίον των διοικούντων του ΑΣΟ: "Καθ' ας έχομεν ασφαλείς πληροφορίας, ο σταφιδοπαραγωγικός κόσμος τόσον της Μεσσηνίας όσον και των άλλων σταφιδοπαραγωγικών περιφερειών τελεί τελευταίως εις νευρικότητα λόγω των μέτρων του ΑΣΟ. Κατά την επικρατούσαν γενικώς μεταξύ των σταφιδοπαραγωγών γνώμην, η διοίκησις του ΑΣΟ υπείκουσας εις τας επεμβάσεις του κράτους και ευρισκομένη εις επαφήν με την βιομηχανίαν από την οποίαν επηρρεάζεται, δεν επεδείξατο οίον έπρεπε ενδιαφέρον διά την ρύθμισιν των ζητημάτων των σχετιζομένων με την σταφίδα, εντεύθεν δε εδημιουργήθη και η σημερινή κατάστασις, η οποία κάθε άλλο παρά ευχάριστος είναι διά τους σταφιδικούς πληθυσμούς.

Οι ηγούμενοι της κινήσεως εις την ύπαιθρον αποβλέπουν εις το να πειθαναγκάσουν τους διοικούντας τον ΑΣΟ να αντιμετωπίση το ζήτημα τη σταφίδος κατά τρόπον υποσχόμενον την πραγματικήν διευθέτησίν του και την ανακούφισιν των ενδιαφερομένων παραγωγών. Η μέχρι στιγμής κίνηση έχει περιορισθή εις προσυνεννοήσεις και προσυσκέψεις διαφόρων περιφερειών, χωρίς να έχουν κατασταλαχθή εισέτι οριστικαί αποφάσεις περί της ακολουθητέας τακτικής προκειμένου να επιτευχθεί ο σκοπός των. Φαίνεται ότι πολλοί εκ των δρώντων υποστηρίζουν την ανεπιφύλακτον άσκησιν πολεμικής κατά του ΑΣΟ, δηλαδή της διοικήσεως, υπάρχουν όμως και μετριοπαθείς οι συνιστώντες ψυχραιμίαν και φρόνησν εις τας ενεργείας του σταφιδοπαραγωγικού κόσμου διά να μην επέλθη αντί καλού κακόν. Πάντως ταχέως πιστεύομεν θα διευκρινισθή η κατάστασις" (286).

Μέσα σε αυτό το κλίμα και παρά τις δυσκολίες που δημιουργούν οι επιθέσεις εναντίον της, η Συνομοσπονδία Αγροτών Μεσσηνίας "λαβούσα υπ' όψιν την μέχρι τούδε επιδειχθείσαν διαγωγήν του ΑΣΟ προς επίλυσιν του σταφιδικού ζητήματος και την παρατηρουμένην κρίσιν σήμερον" συγκαλεί για τις 23 Μαρτίου Παμπελοποννησιακό Συνέδριο στην Καλαμάτα στην αίθουσα της Λαϊκής Σχολής. Σε σχετική ανακοίνωση γίνεται γνωστό ότι θα προσκληθή ο διευθυντής του ΑΣΟ και άλλα πρόσωπα ειδικώς ασχολούμενα με το θέμα. Ενώ προσκαλούνται όλες οι σταφιδικές περιφέρειες να στείλουν εξουσιοδοτημένους αντιπροσώπους (287).

Στην ύπαιθρο επικρατεί αναβρασμός και στη Νέα Κορώνη οργανώνονται συλλαλητήρια για την κατάργηση του λιμενικού και άλλων φόρων και την παροχή επιδομάτων στους χωρικούς, σύμφωνα με ανταπόκριση στο "Ριζοσπάστη" που αναφέρεται στα γεγονότα: "Η κινητοποίηση που έγινε απ' τους επαναστάτες χωρικούς με την καθοδήγηση του κομμουνιστικού πυρήνα κατατάραξε τα νεύρα της κυβέρνησης και της Αστυνομίας. Ετσι την περασμένη εβδομάδα ο αστυνόμος της Κορώνης μαζί με κουστωδία χωροφυλάκων διατάχθηκε να κάνει ανακρίσεις για τα συγκροτηθέντα συλλαλητήρια. Οι χωρικοί όμως μόλις αντελήφθησαν ότι έρχεται ο αστυνόμος με παποράκι της γραμμής, χτύπησαν τις καμπάνες της εκκλησίας και συγκεντρώθηκε όλο το χωριό στην παραλία και απαγόρεψαν την έξοδο του αστυνόμου. Ετσι ο κύριος αστυνόμος καθώς και η κυβέρνηση πήραν το πρώτο μάθημα απ' τους πεινασμένους αγρότες. Οι φτωχοί χωρικοί πολύ σύντομα θα απαντήσουν στην τρομοκρατία του κράτους, και θα δείξουν πως ξέρουν ν' αγωνίζωνται κατεβαίνοντας στα ένοπλα συλλαλητήρια που οργανώνει το Κομμουνιστικό Κόμμα" (288).

Οι επιθέσεις κατά της διοίκησης της Συνομοσπονδίας Αγροτών Μεσσηνίας προκαλούν την παραίτηση του γενικού γραμματέα της Αλ. Γεωργουλόπουλου και συγκαλείται εκτάκτως Συνομοσπονδιακό Συμβούλιο προκειμένου να εκλέξει νέο γενικό γραμματέα, να συζητήσει για τη μελλοντική πορεία της Συνομοσπονδίας και να συζητήσει για το Παμπελοποννησιακό Συνέδριο (289).

Ομως πυκνώνουν οι επιθέσεις εναντίον της ενόψει του συνεδρίου και μάλιστα σε ορισμένες από αυτές είναι έκδηλος ο αντικομμουνισμός που αποκαλύπτει ένα σχέδιο διάλυσης της Συνομοσπονδίας που θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να κινητοποιήσει τους απελπισμένους παραγωγούς. Η αρχή γίνεται από άρθρο της "Σημαίας" με τον εύγλωττο τίτλο "Οι αντιμεσσηνιακοί σκοποί του συγκαλούμενου σταφιδικού συνεδρίου" το οποίο αναφέρει ότι "μερικοί αυτόκλητοι και αυτοχειροτόνητοι σταφιδαμύντορες προσπαθούν να δημουργήσουν σταφιδικάς τρικυμίας και αγροτικάς καταιγίδας. Εκμεταλλευόμενοι την οικονομικήν δυστυχίαν των σταφιδοπαραγωγών, εκμεταλλευόμενοι την υποτίμησιν της σταφίδος. Εκμεταλλευόμενοι την δυσφορίαν των αγροτών, ενέδυσαν εαυτούς με την χλαμύδα του σταφιδαμύντορος και εν ονόματι των αληθινών σταφιδοπαραγωγών, ουδέποτε ουδεμίαν παρεσχόντων εντολήν ει αυτούς τους κυρίους εκδίδουν διαταγάς, προβαίνουν εις συστάσεις, απειλούν και τέλος ετόλμησαν να προκαλέσουν και Πανσταφιδικόν Συνέδριον" (290). Με το άρθρο καλούνται οι παραγωγοί να μην πάρουν μέρος στο συνέδριο και αν πάρουν μέρος σε αυτό να εναντιωθούν "εις γνώμας στρεφομένας εναντίον των Μεσσηνίων σταφιδοπαραγωγών", δηλαδή κατά του κράτους, των συνεταιρισμών και του ΑΣΟ, όπως αναφέρεται σε σημεία του κειμένου.

Απροκάλυπτα αντικομμουνιστική είναι η επίθεση από τον Γ. Μπάμπαλη που γράφει σε άρθρο του κατά του συνεδρίου: "Κατηγορούνται (σ.σ. η διοίκηση της ΣΑΜ) ως όργανα της Γ' Διεθνούς επιδιώκοντα την κομμουνιστικοποίησιν του αγροτικού πληθυσμού, υπό το πρόσχημα της αφυπνίσεως και αναδιοργανώσεως αυτού εν τω πλαισίω του αστικού καθεστώτος. Και την κατηγορίαν αυτήν δεν έχουν την τόλμην ν' αποσείσουν, διότι οι πράξεις τους ομιλούν. Αλλά ούτε καν την τόλμην της αναπετάσεως της σημαίας του κομμουνισμού. Δι' ημάς θα αποκαλυπτόμεθα προ των ανθρώπων αυτών εάν εμψυχούμενοι από τας ιδέας των, είχον την δύναμιν να βροντοφωνήσουν προς όλας τας διευθύνσεις όσα πρεσβεύουν και να γίνουν απροκάλυπτοι κήρυκες των αρχών και πεποιθήσεών των" (291).

Ακολουθούν και άλλες επιθέσεις εναντίον του συνεδρίου και η "Σημαία" την παραμονή του σηκώνει τη σημαία του αντικομμουνισμού για να αποτρέψει τη συμμετοχή του κόσμου: "Το παράδοξον τούτο συνέδριον, του οποίου οι σκοποί είναι προδήλως κομμουνιστικοί, δεν έχει καμμίαν σχέσιν με τα αληθινά συμφέροντα του σταφιδοκτήμονος" (292).

Από τους αρθρογράφους μόνον ο Βαγγέλης Δημητρακόπουλος καλεί όλους τους αντιπροσώπους να πάρουν μέρος στο συνέδριο αλλά για άλλο λόγο: "Εχουν καθήκον οι αντιπρόσωποι των σωματείων των αγροτικών να προσέλθουν χωρίς να λείψει κανείς και μετά από έλεγχον των πεπραγμένων αντικειμενικά και αμερόληπτα και ψύχραιμα διαξαχθησόμενον, να εκλέξουν νέαν διοίκησιν, όχι με φανατισμόν, όχι με πείσμα, όχι με κομματισμόν ή τοπικισμόν, αλλά με πλήρη συναίσθησιν των ευθυνών των και τη σαφή αντίληψιν ότι θα πρέπει οι εκλεγησόμενοι να είναι άνθρωποι θελήσεως, ενημερωμένοι, αγωνισταί θαρραλέοι και ριψοκίνδυνοι, ικανοί με έναν λόγον να φέρουν εις αίσιον τέλος τον αγώνα που θα αναλάβουν" (293).

Το συνέδριο τελικά έγινε αλλά οι πληροφορίες είναι ελάχιστες: Κατά το "Θάρρος": "Εις αυτό παρίσταντο πολλοί σταφιδοπαραγωγοί Μεσσηνίας και αντιπρόσωποι εκ Πατρών και Πύργου. Ωμίλησαν πολλοί επί του κινδύνου της σταφίδος και τέλος ενεκρίθη ψήφισμα διαβιβασθέν προς την κυβέρνησιν" (294). Η "Σημαία" έχει κάτι... παραπάνω: "Κατ' αυτό ωμίλησαν οι κ.κ. Δημακόπουλος Πύργου, Κρεκούκιας Γαργαλιάνων και Τσικλητήρας του Αγροτικού Κόμματος, τονίσαντες την αδικαιολόγητον αδιαφορίαν της διευθύνσεως του ΑΣΟ απέναντι της παρατεινομένης εξαθλιώσεως των σταφιδικών πληθυσμών. Ούτοι συνέστησαν όπως άπαν το διοικητικόν συμβούλιον αποτελεσθή από αντιπροσώπους μόνον των παραγωγών, περιορισμόν των δαπανών, κατάργησιν των γενικών αποθηκών, παροχήν ευκολιών εις τους σταφιδοπαραγωγούς. Μετά τούτο, εξελέγη επιτροπή προς παρακολούθησιν του ζητήματος και συγκρότησιν ετέρου σταφιδικού συνεδρίου εν Πύργω ή αλλαχού, εις τας αρχάς Ιουνίου" (295).

Η προσπάθεια να υποβαθμιστεί η σημασία του συνεδρίου είναι εμφανής αλλά από το ελάχιστα στοιχεία που αναφέρονται φαίνεται ότι αυτό αποτέλεσε ουσιαστικά και την αφετηρία των μεγάλων κινητοποιήσεων της δεκαετίας του 1930, ενώ και από τα πρόσωπα που ήταν ομιλητές προκύπτει το συμπέρασμα ότι επρόκειτο για οργανωμένη προσπάθεια στελεχών και μελών του Αγροτικού Κόμματος.

Διαβλέποντας ενδεχομένως τις εξελίξεις που έρχονταν, η "Σημαία" σε κύριο άρθρο -προφανώς του διευθυντή της Γ. Μαράκα- αφού προσπαθεί να περιορίσει τη σημασία του συνεδρίου από την άποψη των εργασιών του, εξαπολύει νέα αντικομμουνιστική επίθεση σε βάρος του προέδρου της Συνομοσπονδίας Ηλ. Δημόπουλου τον οποίο αποκαλεί ως "ιατροσταφιδοαγρότη" και αποκαλύπτει την πληροφόρηση που έχει από την Αστυνομία σχετικά με την οργάνωση: "Επειδή κ. ιατροσταφιδαγρότα, είχατε την κακήν έμπνευσιν να ομιλήσετε κάποτε περιφρονητικώς διά τον Τύπον, η "Σημαία" οφείλει να δηλώση ότι ουδέποτε θα καταστήση τας στήλας της πεδίον κομμουνιστικών ανοησιών και υπονομεύσεων. Η "Σημαία" δεν εννοεί, ούτε θέλει να ενισχύση οργανώσεις τας οποίας δικαίως υποπτεύεται η Αστυνομία ως κέντρα κομμουνιστικά. Προσέξατε εξοχώτατε. Ακολουθείτε έναν δρόμο που μπορεί να σας παρουσιάση εκπλήξεις. Αφήσατε εις άλλον την κηδεμονίαν των σταφιδοπαραγωγών και μάθετε ότι εις την Μεσσηνίαν οι πράγματι κηδεμόνες και προστάται των σταφιδοπαραγωγών είναι αι συνεταιρικαί οργανώσεις" (296).

Οι εξελίξεις πλέον είναι ραγδαίες και στο "Θάρρος" δημοσιεύεται είδηση για αλλαγή στην ηγεσία της Συνομοσπονδίας: "Πληροφορούμεθα ότι παρά τη Ομοσπονδία των Αγροτών Μεσσηνίας επεκράτησεν η σκέψις, αποκρυσταλλωθείσα εις απόφασιν περί εκλογής νέου συμβουλίου εκ των καθαρώς πλέον αγροτικών πληθυσμών, ίνα ούτω καταστή δυνατόν να χωρήση ευχερέστερον προς το έργον της. Προς τον σκοπόν τούτον και συμφώνως προς το καταστατικόν διεγράφησαν πάντα τα παρεισφρύσαντα διανοούμενα μέλη, ούτω δε παραμένουσιν οι καθαρώς πλέον αγρόται με τους οποίους εφεξής η Ομοσπονδία θα δυνηθή να χωρίσει απροσκόπτως εις το έργον της" (297).

 

(284) "Σημαία" 8/2/1930

(285) "Σημαία" 14/2/1930

(286) "Σημαία" 14/2/1930

(287) "Θάρρος" 22/2/1930

(288) "Ριζοσπάστης" 28/2/1930

(289) "Σημαία" 6/31930

(290) "Σημαία" 7/3/1930

(291) "Θάρρος" 15/3/1930

(292) "Σημαία" 22/3/1930

(293) "Σημαία" 14/3/1930

(294) "Θάρρος" 25/3/1930

(295) "Σημαία" 25/3/1930

(296) "Σημαία" 25/3/1930

 

(297) "Θάρρος" 15/4/1930