Ενώ εις την Μεσσήνην καταβάλλεται μια προσπάθεια διά να διασκεδάση ο λαουτζίκος την Καθαράν Δευτέραν, και η κίνησις αύτη ενισχύεται και από το κοινοτικόν συμβούλιον, εις την μακαρίαν αυτήν πόλιν ούτε εξεδηλώθη, ούτε υπάρχει ελπίς να εκδηλωθεί παρόμοια κίνησις. Αν δεν υπήρχε η γείτων μας Μεσσήνη εις την οποίαν ασφαλώς πολλοί Καλαματιανοί θα εκστρατεύσουν μεθαύριον εις αναζήτησιν της κακοτρόπου αυτής Θεάς ευθυμίας, οι συμπολίτες μας θα έμεναν κατά την ημέραν αυτήν νήστες όχι μόνον από αρτήσιμον φαγητόν, αλλά και από... κέφι".
Λίγες ημέρες αργότερα δημοσιεύεται και η ανακοίνωση της Οργανωτικής Επιτροπής (129):
"Την εφετεινήν Καθαροδευτέραν εμεριμνήσαμε όπως εορτάσωμεν λαμπρότερον και διασκεδαστικότερον παντός άλλου έτους. Δεν καυχώμεθα ότι εδήλωσαν ήδη συμμετοχήν αεροπλάνα ή ο στόλος της Μεσογείου, διότι εσυνηθίσατε όταν ακούτε πολλά κεράσια να δυσπιστείτε δικαίως.
Καυχώμεθα ότι κατεβάλαμεν πάσαν προσπάθειαν διά τον εορταστικόν διάκοσμον της πόλεως, διά την συμμετοχήν αρκετών ευθύμων ομάδων χορευτών φουστανελλοφόρων, μουσικών και γλεντζέδων, ντομινοφόρων κυριών και δίδων φερουσών ελληνικάς ενδυμασίας καθώς και διαφόρους παραστάσεις μασκαράτας.
Επίσης το αθάνατον έθιμον της Ιστορικής Κρεμάλας ήτις των 1827 εκρέμασε την γρηά Συκού επειδή εξήγησεν κακόν όνειρο του Ιμβραήμ, θέλει αναβιώση και εφέτος όπου και θα κρεμασθή πας μη εθυμών επαρκώς.
Περί ώραν 10 π.μ. ο Καρνάβαλος θέλει κατέλθη δι’ αεροπλάνου εν τη πλατεία και παρελάση εφ’ άρματος συνοδεία της επιτροπής και... μαρίδας, προπορευομένης της Φιλαρμονικής Μεσσήνης, ανερχόμενος δε εις εξώστην θα εκφωνήση τον καθιερωμένον χιουμοριστικόν πανηγυρικόν κηρήσσων την έναρξιν της εορτής.
Χοροί εις την πλατείαν και τας συνοικίας άφθονοι, κέφι εξαιρετικό, εμφανίσεις ποικίλαι και αθρόαι, κοσμοσυρροή γνωστή, και μασκαράδες μεταμφιεσμένοι ή μην ανά παν βήμα. Εγχώρια όργανα, όψις εορτασμού και εορταστικός θόρυβος αξιόλογος. Είναι η ημέρα που σκιρτούν τα κόκκαλα του Βάκχου.
Περί ώραν 4 μ.μ. η Ελλανόδικος επιτροπή θα ανέλθη εις τον επί τούτω εξώστην, θα κρίνη και θα απονείμη τα εξής βραβεία.
Ταύτα προκηρύσσομεν ως εξής:
1. Εις την πρώτην ομάδα φουστανελλοφόρων, οίτοινες θα συντελέσουν εις την επιτυχίαν της εορτής και θα διακριθώσιν εις την εμφάνισιν και τον χορόν, δραχμαί 700.
2. Εις την δευτέραν ομάδαν φουστανελλοφόρων δρχ. 500.
3. Εις μιαν ως άνω ομάδα γυναικείων Ελληνικών αμφιέσεων δρχ. 300.
4. Εις την πρώτην ομάδα ευθύμων ντομινοφόρων ήτις δια του κεφιού της θα συντελέση εις την επιτυχίαν της εορτής, αποτελουμένη εκ 15 ατόμων και άνω μετά μουσικών οργάνων κ.λπ. δραχμάς 400.
5. Εις την δευτέραν ως άνω ομάδα ντομινοφόρων δρχ. 250.
6. Εις την τρίτην ως άνω ομάδα ντομινοφόρων δρχ. 150.
7. Εις την πρώτην επιτυχημένην μασκαράταν δρχ. 350.
8. Εις την δευτέραν ως άνω μασκαράταν δρχ. 200.
9. Εις την τρίτην ως άνω μασκαράταν δρχ. 100.
Ούτω θα συνεχισθή η ευθυμία μέχρι της πρωίας της Τρίτης. Μέσα συγκοινωνίας διά Μεσσήνην κατά την ημέραν ταύτην θα αφθονούσιν, θέλουσι δε προστεθή εις εξυπηρέτησιν της συγκοινωνίας μακροί συρμοί εκτάκτων αμαξοστοιχιών ΣΠΑΠ της γραμμής Καλαμών - Μεσσήνης.
Επαναλαμβάνωμεν λοιπόν την πρόσκλησιν και πάλιν προς τους Μεσσηνίους να συγκεντρωθούν και να διασκεδάσουν εις την πόλιν μας, ξεχνώντες τα σεκλέτια της συγχρόνου βιοπάλης.
Η Οργανωτική Επιτροπή".
Στο μεταξύ οργανώνεται ο χορός της Φιλαρμονικής με φοξ τροτ, ταγκό και… τσάμικα. Αλλά και με παράπονα για μποϊκοτάρισμα της εκδήλωσης όπως μεταδίδει ο Πότης Λουκάκος (130):
"Μεσσήνη (Του ανταποκριτού μας) - Εξαιρετικήν επιτυχίαν εσημείωσεν η χοροεσπερίς της Φιλαρμονικής μας που εδόθη το παρελθόν Σάββατον στην μεγάλην αίθουσα του ζαχαροπλαστείου Βαλσαμάκη και Λαδά. Η αίθουσα αύτη χάρις εις τας προσπαθείας των διευθυντών του κέντρου, καταλλήλως διακοσμημένη με γιρλάντας και πολυχρώμους ηλεκτρικούς προβολείς, παρουσίαζε εξαιρετικόν θέαμα. Οι χορευταί και αι χορεύτριαι όλοι ανεξαιρέτως εχόρευσαν με ξεχωριστό κέφι. Ωραίαι εμφανίσεις, έξωμοι τουαλέτες, κυλικείον πλουσιώτατον, κοτιγιόν άφθονα και τόσα άλλα απετέλεσαν το σύνολον της προχθεσινής βραδυάς και συνέτειναν ώστε η χοροεσπερίς να διαρκέσει μέχρι των πρωινών ωρών. Η Φιλαρμονική μας με τους παλιούς της μαθητάς εξετέλεσε άριστα όλα τα νέα τεμάχια φοξ, ταγκό κ.λπ. συντείνασα εις την επιτυχίαν της εορτής. Κατά την χοροεσπερίδαν ταύτην διεκρίναμεν τον κ. Οικονομόπουλον, τον κ. Πετρόπουλον, τον ιατρόν κ. Κωνσταντακόπουλον μετά της κυρίας του, τον ιατρόν κ. Γιαννόπουλον μετά της κυρίας του, τον τραπεζικόν κ. Παπακώτσην μετά της κυρίας του, τον κ. Π. Πλεμμένον μετά της κυρίας του, τον κ. Γαλανόπουλον μετά της δίδος αδελφής του, τον κ. Καυκάν μετά της κυρίας του, τον κ. Μπράχαν, τον προϊστάμενον της Γεωργικής Περιφέρειας κ. Κολλιόπουλον, τον έφορον κ. Παπαγεωργίου, τον γεωπόνον κ. Σαραντινόν, τον καθηγητήν κ. Παπανικολόπουλον μετά της κυρίας του, τους δικηγόρους κ.κ. Κουλέτσην και Ηλιόπουλον, τον ιατρόν κ. Μάρκου, τον κ. Ποτηρόπουλον, τον κ. Β. Δημητρόπουλον, τον κ. Παπαδόπουλον, τον κ. Κατσούρον, τον κ. Κόλλιαν, τον κ. Καλογερόπουλον, τον κ. Τρύφωναν, τον κ. Σπανόν, τον κ. Θάνον Κρεμμυδάν, τον κ. Ψυχογυιόπουλον, τον κ. Τσόπελαν. Επίσης διακρίναμε τας δίδας Παπακώτση, Βακαλοπούλου, Τσαγκάρη, Φωτοπούλου, Μιχαλοπούλου, Ράμμου, Παπανικολοπούλου, Κόλλια, Τριανταφύλλου. Λαμπρινού κ.ά. αι οποίαι πιθανόν να διέφυγον της αντιλήψεώς μας και από τας οποίας ζητούμε συγγνώμην διά την τυχόν παράλειψίν των.
Εξαιρετικήν εντύπωσιν έκαμε ο ρυθμός με τον οποίον εχόρευσαν το τσάμικο οι κ.κ. Κωνσταντακόπουλος, Γιαννόπουλος και Μιχαλόπουλος.
Πάντως από πάσης απόψεως η χοροεσπερίς αύτη επέτυχεν παρ’ όλον ότι ο χορός ως μας ανεκοίνωσαν οι διοικούντες σύμβουλοι της Φιλαρμονικής εμποϋκοταρίσθη υπό τινών.
ΠΟΤΗΣ Λ-ΑΚΟΣ".
Ο γιορτασμός περιγράφεται ενθουσιωδώς στο "Θάρρος" (131) από το Νησιώτη δημοσιογράφο Θεόδωρο Μαρκόπουλο (132):
"Με πρωτοφανή ενθουσιασμό και με εξαιρετικό κέφι εωρτάσθη η εορτή της Καθαράς Δευτέρας εις την γείτονα Μεσσήνην. Χιλιάδες κόσμου συρρεύσαντες εκ των γύρω χωριών και ιδίως εκ Καλαμών ελάβον μέρος εις την εορτήν αύτην, η οποία αρχίσασα με την παρέλασιν του Καρναβάλου και της μασκαράτας, εξελίχθη τας μεταμεσημβρινάς ώρας εις γλέντι τρικούβερτο.
Από της πρωίας ήρχισαν να συρρέουν εις την γείτονα οι εορτασταί μετεμφιεσμένοι και μη κατά πυκνούς ομίλους, εκ των γύρω χωριών διά παντός είδους μεταφορικών μέσων, αι δε εκ Καλαμών αμαξοστοιχίαι κατέφθανον κατάμεστοι κόσμου, υπολογίζονται δε εις 50 χιλιάδες και πλέον οι εορτασταί της προχθεσινής Καθαράς Δευτέρας.
Η πόλις διακοσμημένη με εξαιρετικό γούστο, με τας αψίδας της και τον σημαιοστολισμόν της, προδιέτεθε αρκούντως τον επισκέπτην εις σημείον ώστε να ευθυμή και... χωρίς να το θέλη.
***
Την 1ην περίπου μεταμεσημβρινήν επί παρουσία των μελών της επιτροπής της συγκροτηθείσης διά την διοργάνωσιν της εορτής και τοποθετημένης επί της επί τούτο στηθείσης εξέδρας έμπροσθεν του Α' Δημοτικού Σχολείου, αρχίζει η παρέλασις του Καρναβάλου και της λοιπής μασκαράτας. Η πομπή - αν μπορεί να ονομασθή έτσι ένας συρφετός μασκαρεμένων ανθρώπων - αποτελουμένη εκ της συμβολικής αναπαραστάσεως του Καρναβάλου τον οποίο ακολουθούν πολυάριθμοι όμιλοι μασκαράδων, φουστανελλοφόρων, γύφτων, ντομινοφόρων κ.λπ. διά των κεντρικωτέρων οδών της πόλεως φθάνει προς της επιτροπής και αρχίζει η εκφώνησις του πανηγυρικού της αποκρηάς και των αποκρηάτικων διστίχων του απαραίτητου ποιητού του Κάρρου.
Τόσον ο πανηγυρικός όσον και τα σατυρικά δίστιχα συντελούν ώστε να κορυφωθή το κέφι παρακολουθούντως την παρέλασιν κοινού, του προπαρασκευασθέντος άλλωστε προς τούτο καταλλήλως διά της γενναίας οινοποσίας στις διάφορες ταβέρνες της πόλεως, αι οποίαι, ειρήσθω εν παρόδω, έκαναν χρυσές δουλειές την προχθεσινήν ημέραν.
Τους στίχους του ποιητού του Κάρρου διαδέχονται φωνές ουρανομήκεις, ιαχαία, αλαλαγμοί, μεταξύ των οποίων εξεχώριζεν η πατροπαράδοτος Νησιώτικη μουσική της πίπιζας, του κλαρίνου και των τυμπάνων. Αρχίζει η παρέλασις των μασκαρεμένων ομίλων, φουστεναλλοφόροι ευσταλείς με "τακίμια" πλήρη που θα τα εζήλευε και αυτός ο... Κολοκοτρώνης, ντομινοφόροι με ντόμινα άψογα, κολομπίνες και πιερότοι της κακής ώρας, άντρες μασκαρεμένοι σε γυναίκες και τανάπαλιν, γυναίκες μεταμφιεσμένες σε... γκαμήλες κι’ αρκούδες και άνδρες σε... γαϊδάρους κ.λπ.
Αν και οι περισσότεροι θα μπορούσαν να είναι τέτοιοι και τέτοιες κι’ αμασκάρευτοι, παρελαύνουν προ της επιτροπής με φωνές και γέλοια, με μουσικές και ροκάνες. Και η παρέλασις συνεχίζεται μέχρις ότου αρχίσει προ της επιτροπής ιδιαιτέρα επίδειξις του κάθε ομίλου διά την απονομήν των βραβείων τα οποία δεν ήσαν καθόλου ευκαταφρόνητα.
Ιδιαιτέραν εντύπωσιν έκανε εις το κοινόν μια ομάς ευσταλών φουστανελλοφόρων με ομοιόμορφες φουστανέλλες και φέρμελες, η οποία εχόρευσε με πρωτοφανή μαεστρία τον τσάμικο και απέσπασε τα συγχαρητήρια της επιτροπής και τα χειροκροτήματα των χιλιάδων λαού που τον παρακολούθησε.
Μετά την παρέλασι της μασκαράτας και την απονομή των επάθλων, κλείνει τρόπον τινά το πρώτο, το και... επίσημο μέρος της εορτής και το ιδιωτικό γλέντι.
Από το πιο αριστοκρατικό κέντρο του Νησιού μέχρι την πιο περιφρονημένη υπόγεια ταβερνούλα, κι’ από το πλουσιώτερο σπίτι μέχρι το πιο λαϊκό, όλα έχουν μεταβληθεί σε τόπους τρελλού γλεντιού. Δεν υπάρχει γωνιά που να μην αντηχούν πίπιζες και νταούλια, λατέρνες και ρομβίες και κάθε άλλου είδους λαϊκή μουσική. Το κέφι τις απογευματινές ώρες έχει φθάσει στο ζενίθ. Ο αριστοκράτης συμφύρεται με τον πιο λαϊκό τύπο, η πιο μονταίν δεσποινίς ή κυρία χορεύει καρσιλαμά με τις πιο απλοϊκές γυναικούλες... και είναι τόσο γραφική η ανάμειξις αυτή λαού και αριστοκρατίας.
Το ζαχαροπλαστείον Λαδά και η "Οασις", τα πιο αριστοκρατικά κέντρα της γείτονος, έχουν γίνει τόπος που δεν γνωρίζει το σκυλί τον αφέντη του, που το τραγούδι ανάβει και κορώνει και που οι σερπατίνες και τα κομφετί θριαμβεύουν.
***
Και το κέφι εξακολουθεί αμείωτο μέχρι των εσπερινών ωρών οπότε ή μεταφέρεται μαζί με τους εορταστάς στα γύρω χωριά και την Καλαμάτα, ή στα σπίτια και τις ταβέρνες του Νησιού όπου το γλέντι εσυνεχίσθη και μέχρι των πρωινών ακόμη ωρών.
Ετσι, με τέτοιο κέφι και τέτοιον ενθουσιασμό εορτάσθη εφέτος στο Νησί η Καθαρά Δευτέρα και δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι οι Αθηναϊκές αποκρηάτικες γιορτές μπροστά στο Νησιώτικο προχθεσινό πανηγύρι ήσαν ένα στρογγυλό μηδενικό.
Θ. Μαρκ.".
Μεγάλης έκτασης είναι η προβολή των εκδηλώσεων από τη "Σημαία" η οποία γράφει (133): "Η Καθαρά Δευτέρα εορτάσθη προχθές εις την Μεσσήνην με όλην την επιβαλλομένην μεγαλοπρέπειαν και τάξιν. Οι συγκεντρωθέντες εις την γείτονα εορτασταί υπερέβησαν εφέτος παν προηγούμενον. Ολοι των δε εύρον την ευκαιρίαν, χάρις εις την καλήν οργάνωσιν του καρναβαλιού, να διέλθουν ανέτως μιαν ημέραν ευθυμίας και χαράς και να απολαύσουν εν όλη των την γραφικότητα τα κούλουμα της Μεσσήνης. Η εφευρετικότης των γειτόνων μας εθαυματούργησε και εφέτος. Γραφικότατα γκρουπ μασκαράδων και φουστανελλοφόρων παρήλασαν προ της Ελλανοδίκου επιτροπής η οποία διένειμε κατά τον προσήκοντα τρόπον τα έπαθλα. Η οργανωτική επιτροπή του καρναβαλιού της γείτονος είναι άξια παντός επαίνου διότι κατώρθωσε να δημιουργήσει την απαραίτητον ατμόσφαιραν η οποία συνέτεινεν εις το να διέλθουν οι ξένοι μίαν ημέραν από πάσης απόψεως ευχάριστον".
Στο ίδιο φύλλο της εφημερίδας ο "Κοσμικός" γράφει για το χορό του Φιλόπτωχου Συλλόγου Κυριών: "Εις την Μεσσήνην επίσης εσημειώθη ζωηρά χορευτική κίνησις. Εκτός των άλλων εδόθη το βράδυ του παρελθόντος Σαββάτου μεγάλη χοροεσπερίς αρτιώτατα ωργανωμένη εκ μέρους του Φιλοπτώχου Συλλόγου Κυριών της γείτονος. Αι αίθουσαι του κέντρου Βαλσαμάκη-Λαδά είχον καταλλήλως διακοσμηθή, η δε πλήρης ορχήστρα υπό τον κ. Εμ. Καραμολέγκαν συνέβαλε σπουδαίως εις την δημιουργίαν κεφιού. Η χοροεσπερίς αύτη συνεκέντρωσε την μεγαλυτέραν και εκλεκτοτέρα μερίδα της Μεσσήνης, πολλούς δε και εκ Καλαμών. Την χοροεσπερίδαν αυτήν ετίμησαν και ο Νομάρχης κ. Παπαδήμας μετά της κ. Νομάρχου, καθώς και ο δήμαρχος Καλαμών κ. Πάστρας. Η χοροεσπερίς εν μέσω αδιαπτώτου ευθυμίας συνεχίσθη μέχρι των πρωινών ωρών.
Ο Κοσμικός".
Σε άλλο σημείο αυτού του φύλλου δημοσιεύεται και η εκτενής ανταπόκριση του Πότη Λουκάκου, από την οποία πληροφορούμαστε έναν σημαντικό αριθμό καταστημάτων τα οποία συγκέντρωναν κόσμο, τα ονόματα πολλών χορευτών, αλλά και το γεγονός ότι για μια ακόμη φορά ο Ξενοφώντας Βακαλόπουλος κερδίζει βραβείο μεταμφίεσης. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στο ρεπορτάζ γίνεται η πρώτη αναφορά στους ντομινοφόρους του Μουσικού Ερασιτεχνικού Ομίλου Μεσσήνης, που ήταν "πρόγονος" κατά πάσα πιθανότητα της μανδολινάτας:
"Μεσσήνη (Του ανταποκριτού μας) - Με ξεχωριστό κέφι εορτάσθη εφέτος η αποκρηά και εξαιρετικώς η Καθαρά Δευτέρα εις την πόλιν μας.
Το σύνθημα της ενάρξεως του γλεντιού το έδωσε ο καρνάβαλος που έκαμε την εμφάνισίν του περί την 11.30' επιβαίνων τετραπόδου αεροπλάνου. Ολοι εξεχύθησαν στα διάφορα κέντρα και ήρχισαν το γλέντι τους, το γνήσιο ελληνικό γλέντι που ξέρουν να δημιουργούν οι Νησιώτες. Ανδρες, γυναίκες, γέροι και παιδιά γελούσαν, τραγουδούσαν, εχόρευαν σαν κάποιο αόρατο χέρι να τους έσπρωχνε προς την ευθυμίαν. Ολα τα κέντρα του Νησιού, του Μπαούλη, του Βαλσαμάκη και Λαδά, η "Οασις", του Δουρούκη, του Ανδριανόπουλου, Ψυχογυιόπουλου κ.λπ. είχαν μεταβληθει σε στίβο γιγαντομαχιών. Τα όπλα τους το σερπατέν και ο χαρτοπόλεμος εθριάβευσαν.
Ολόκληρος η πόλις μεταβεβλημένη σε πυκνότατο δάσος από τας χαρτίνας σημαίας που ήτο εστολισμένη παρουσίαζε ένα ωραιότατον θέαμα. Ο πρόεδρος της κοινότητος κ. Πετρόπουλος κατέβαλε κάθε δυνατήν προσπάθειαν για να μας παρουσιάση ό,τι μας παρουσίασε. Η αθάνατη κρεμάλα εν πλήρη δράσει την ημέραν αυτήν. Οι δήμιοί της παραμόνευαν σαν ύαινες τα θύματά τους. Περί την 4ην απογευματινήν στην τοποθετηθείσαν εις την κεντρικήν πλατείαν της πόλεως εξέδρα, ανήλθε η Ελλανόδικος επιτροπή προς απονομήν των βραβείων αποτελουμένη από τον διοικητήν της Χωροφυλακής Μεσσηνίας κ. Ανδροβιτσανέαν, τον Πρόεδρον της Κοινότητος, τον Διοικητήν Υποδιοικήσεως Χωροφυλακής Μεσσήνης, τον Δ/ντην της Αγροτικής κ. Οικονομόπουλον, τον ιατρόν κ. Κορκονικήταν, τον πρόεδρο της Ομοσπονδίας Επαγγελματιών κ. Χρόνην, τον κ. Κάββεταν και τον κ. Μυτηληναίον. Εβραβεύθησαν δε οι εξής:
Το πρώτον βραβείον φουστανελλοφόρων το έλαβε η ομάς με αρχηγόν τον Μ. Βασιλόπουλον, το δεύτερον η υπό τον Σπ. Ψώνην και το τρίτον η υπό τον Γ. Μιχαλόπουλον ομάς. Το πρώτον βραβείον ντομινοφόρων έλαβε η ομάς του Μουσικού Ερασιτεχνικού Ομίλου Μεσσήνης υπό τον Κωστάκην. Το πρώτο βραβείο μασκαράτας έλαβε ο Κ. Βακαλόπουλος. Πάντως όλοι οι παρελάσαντες από την επιτροπήν άλλος λίγο άλλος πολύ όλοι εβραβεύθησαν.
Μετά την απονομήν το γλέντι εξηκολούθησεν υπό των παρευρεθέντων πολυαρίθμων εορταστών, διαρκέσαν μέχρι της 12ης μεσονυκτίου ώρας, και το οποίον σε όσους το παρηκολούθησαν και συμμετέσχον θα μείνει αλησμόνητον.
ΠΟΤΗΣ Λ-ΑΚΟΣ".
(128) "Θάρρος" 23/2/1938
(129) "Σημαία" 4/3/1938
(130) "Σημαία" 1/3/1938
(131) Ο Θεόδωρος Μαρκόπουλος γεννήθηκε στη Μεσσήνη το 1911 και εργάστηκε ως συντάκτης σε πολλές καλαματιανές εφημερίδες κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου. Από το 1941 μέχρι το 1962 ήταν διευθυντής σύνταξης στη "Σημαία". Διετέλεσε πρόεδρος του Μεσσηνιακού Γυμναστικού Συλλόγου.
(132) "Θάρρος" 9/3/1938
(133) "Σημαία" 9/3/38
*Η φωτογραφία προέρχεται από το αρχείο Χρ. Αλειφέρη που έχει παραχωρηθεί στα ΓΑΚ Μεσσηνίας.
