Πέμπτη, 21 Μαρτίου 2013 08:04

Η ιστορία του Νησιώτικου Καρναβαλιού (μέρος 31ο)

Παραδοσιακή ομάδα φουστανελοφόρων στο καρναβάλι της Μεσσήνης

Παραδοσιακή ομάδα φουστανελοφόρων στο καρναβάλι της Μεσσήνης (Από το αρχείο του Νίκου Ρούτση)



Το 1970 "εισβάλλουν" στο καρναβάλι ξένα χορευτικά συγκροτήματα και αρχίζει η εποχή της "μαζορέτας" που σηματοδοτεί και την έναρξη της νόθευσης του παραδοσιακού χαρακτήρα που είχε το Νησιώτικο καρναβάλι και την ταχεία διολίσθηση σε θέαμα προς… τέρψιν οφθαλμών.



Οι εκδηλώσεις αναγγέλλονται με εντυπωσιακό τρόπο ως υπερθέαμα όπου κυριαρχούν τα συγκροτήματα που έχουν μετακληθεί (294): "Μεσσήνη - Είναι γεγονός αναμφισβήτητον πλέον ότι οι εφετειναί αποκριάτικαι εκδηλώσεις στη Μεσσήνη, θα ξεπεράσουν κάθε άλλην χρονιά. Ηδη ο δημιουργός των εκδηλώσεων τούτων Δήμος Μεσσήνης υπό την αιγίδα του οποίου τελούνται αι εκδηλώσεις αύται, πυρετωδώς εργάζεται διά την δημιουργίαν χαρούμενων αποκριάτικων εκδηλώσεων τέτοιων που θα καταπλήξουν και θα παρουσιάσουν μια υπέροχη χαρούμενη αποκριάτικη πρωτοτυπία μπροστά στα μάτια των χιλιάδων ξένων επισκεπτών που θα αφιχθούν την αποκριάτικην Κυριακήν και Καθαράν Δευτέραν, για να παρακολουθήσουν και να απολαύσουν κάτι το πρωτότυπον, που δεν θάχουν ξαναδεί ποτέ στη ζωή τους. Εκτός του πατροπαράδοτου εθίμου της κρεμάλας του Ιμπραήμ Πασά που θα στηθή όπως κάθε χρόνο την ημέρα της Καθαράς Δευτέρας και την πιστή αναπαράστασιν της ιστορίας της με ένα ολοκληρωμένο σκετς που θα αποδώσουν τα πρόσωπα που θα πάρουν μέρος. Η Μεσσήνη εφέτος θα παρουσιάση και ένα ολοκληρωμένο, συνεχές, πρόγραμμα αποκριάτικων εκδηλώσεων που δεν θα είμαι υπερβολικός να πω, πως καμμία άλλη ελληνική πόλις δεν θα παρουσιάση, εφέτος δε η Μεσσήνη θα αποτελέση την πυραμίδα μιας χαρούμενης, πρωτότυπης και αξέχαστης Αποκριάς.
Να λοιπόν ολίγα από τα τόσα που θα παρουσιάση η Μεσσήνη στην φετεινή Αποκριά της που θα αρχίσει από την Κυριακή, με τις μεγάλες φωτιές της που θα αναφτούν στις Νησιώτικες ρούγες το βράδυ, και τους χορούς γύρω απ’ αυτές το ξημέρωμα της Καθαράς Δευτέρας, οι καλύτερες των οποίων θα βραβευτούν με χρηματικά βραβεία. Στο επίσημο δε πρόγραμμα της αποκριάτικης χαράς που έχει σχεδόν ολοκληρωθεί, περιλαμβάνονται για πρώτη φορά και τα κάτωθι: Εχουν κληθή και αποδέχθηκαν την πρόσκλησιν και θα παρουσιασθούν γαλλικά, γερμανικά και ιταλικά χορευτικά συγκροτήματα, μαριονέτες, μανεκέν κ.λπ. Εδήλωσαν δε συμμετοχήν αποδεχθέντα την πρόσκλησιν πλείστα ελληνικά ανεγνωρισμένα χορευτικά συγκροτήματα.
Πλείσται δε ελληνικαί βιομηχανίαι έχουν δηλώσει συμμετοχήν με διαφημιστικά άρματα, εκτός των τοπικών προτύπων σατιρικών τοιούτων, και τα έξυπνα σκετς που πρόκειται να εμφανισθούν, θα συμμετάσχη δε δι’ εκθέσεως η Οικοκυρική Σχολή Ανδρούσης. Εδήλωσαν δε ότι θα συμμετάσχουν πλείσται φιλαρμονικαί και ορχήστραι διαφόρων ελληνικών πόλεων και νήσων, καθώς και χορωδιακά συγκροτήματα. Προετοιμάζονται δε ως εδηλώθησαν διάφοραι εκδρομαί διά Μεσσήνην συλλόγων και σωματείων, θέλει δε εμφανισθεί διά πρώτην χρονιάν και το Εθνικόν Χορευτικόν Συγκρότημα του Δήμου Μεσσήνης και τόσα άλλα. Τα καλύτερα δε τούτων θα βραβευθούν. Υπέροχα δε και τα σπάνια πυροτεχνήματα θέλουσι ριφθή την Καθαράν Δευτέραν το βράδυ εις την κεντρικήν πλατείαν της πόλεως. Να τέλος ο πανζουρλισμός χαράς των αποκριάτικων εκδηλώσεων που θα παρουσιάση η Μεσσήνη την Κυριακήν με κορύφωμα την Καθαράν Δευτέραν.
Πότης Λουκάκος".
Λίγες ημέρες αργότερα αναφέρονται και τα πρώτα ονόματα των συγκροτημάτων που έχουν μετακληθεί από το Δήμο Αθηναίων και θα εμφανιστούν στο Νησιώτικο καρναβάλι (295): "Μεσσήνη - Πυρετωδώς η Μεσσήνη προετοιμάζεται για τις αποκριάτικες εκδηλώσεις της Καθαράς Δευτέρας. Οι αγαπημένοι της ξένοι που θα 'ρθουν την ημέρα εκείνη θα γοητευθούν, θα εκπλαγούν, για όσα εφέτος θα ιδούν. Το Καρναβάλι της Μεσσήνης δεν θα είναι σαν τις άλλες χρονιές. Θα ξεπεράση κατά πολύ σε μεγαλοπρέπεια και πρωτοτυπίες. Το καταρτισθέν πρόγραμμα είναι ένα από τα πιο σπάνια, από τα πιο πλούσια προγράμματα που δεν θα υστερή των άλλων πόλεων της Ελλάδος.
Μέσα στις χίλιες δύο εκδηλώσεις θα δήτε και θα θαυμάσετε: Το μεγάλο μπαλλέτο της Δυτικής Γερμανίας "Αι Τολύπαι της Καρλσρούης", μεικτό εξ 62 καλλιτεχνών και το γαλλικόν καλλιτεχνικόν συγκρότημα "Τερουάρ-Ανζεβιέν" της πόλεως Ανζέρ, εκ 30 καλλιτεχνών. Ας σημειωθή ότι τα ανωτέρω συγκροτήματα μετεκλήθησαν υπό του Δήμου Αθηναίων όπου θα εμφανισθούν εις τις αποκριάτικες εκδηλώσεις των Αθηνών την Κυριακήν της Τυρινής Αποκρηάς. Εις αυτά προσθέσατε και την συμμετοχήν των ντόπιων Εθνικών Χορευτικών Ομίλων του Λυκείου Ελληνίδων Καλαμάτας και του Εθν. Δημοτικού Ομίλου Μεσσήνης.
Ο Δήμος Μεσσήνης που είναι δημιουργός των πολιτισμένων αυτών εκδηλώσεων, αξίζει κάθε έπαινον.
Πότης Λουκάκος".
Και το πρόγραμμα επισημοποιείται ενώ διευρύνεται σε τριήμερο (296): "Εορταστικαί εκδηλώσεις στη Μεσσήνη
Σάββατον 7 Μαρτίου 1970
Ωρα 5 μ.μ. Εξοδος Φιλαρμονικής ανά την πόλιν συνοδεία μασκαράτων.
Ωρα  9 μ.μ. Ο Μέγας Αποκριάτικος Χορός της Φιλαρμονικής
Κυριακή 8 Μαρτίου 1970
Ωρα 4 μ.μ. Παρέλασις ομάδων αρμάτων και μασκαράτων εις την πόλιν.
Ωρα 5.30 μ.μ. Παρέλασις ομάδων αρμάτων και φουστανελλοφόρων εις Καλαμάταν
Ωρα 10 βράδυ Μεγάλες αποκριάτικες φωτιές. Στις Νησιώτικες ρούγες. Χοροί γύρω απ’ αυτές. Βράβευσις των τριών καλλιτέρων.
Καθαρά Δευτέρα 9 Μαρτίου 1970
Ωρα 11 π.μ. Πρώτη εμφάνισις πομπής Καρνάβαλου, φουστανελλοφόρων, ντομινοφόρων, Αμαλιών, μασκαράτων και σατιρικών αρμάτων.
Ωρα 11.30 π.μ. Εκφώνησις σατιρικού λόγου παρά του Καρναβάλου.
Ωρα 12.30 μ.μ. Αναπαράστασις Ιστορίας της Κρεμάλας εις την ιστορικήν θέσιν της.
Ωρα 3 μ.μ. Θριαμβευτική είσοδος του Καρνάβαλου εις την Κεντρικήν Πλατείαν και γενική παρέλασις αρμάτων και ομάδων.
Εν συνεχεία
1ον) Εμφάνισις του διεθνούς φήμης Καλλιτεχνικού Συγκροτήματος "Αι τολύπαι της Καρλσρούης" (μικτόν εκ Δυτικής Γερμανίας, απαρτιζόμενον εκ 62 καλλιτεχνών).
2ον) Εμφάνισις του διεθνούς φήμης Καλλιτεχνικού Συγκροτήματος "Τερουάρ Ανζεβιέν" της πόλεως Ανζέρ της Γαλλίας (απαρτιζόμενον εκ 30 καλλιτεχνών).
3ον) Εμφάνισις Λυκείου Ελληνίδων Καλαμάτας
4ον) Εμφάνισις Χορευτικού Ομίλου Γυμνασίου Μεσσήνης
5ον) Εμφάνισις Χορευτικού Ομίλου Δήμου Μεσσήνης
Ωρα 8 μ.μ. Καύσις πυροτεχνημάτων
Ωρα 8.30 μ.μ. Λαμπαδηφορία μετημφιεσμένων και συνεχές γλέντι και ελληνικοί χοροί εις τα κέντρα της πόλεως μέχρι πρωίας.
Ο Δήμαρχος Μεσσήνης
Μιχαήλ Γεωργιόπουλος".
Οι εκδηλώσεις αρχίζουν από τα μέσα της εβδομάδας με παράλληλες εκδηλώσεις προπαγανδιστικές για το χουντικό καθεστώς (297): "Μεσσήνη - Από προχθές Τετάρτην και βάσει του καταρτισθέντος προγράμματος ήρχισαν αι αποκριάτικαι εκδηλώσεις με πλήρη επιτυχίαν. Με συμμετοχήν αρχών, επισήμων και πλήθους Νησιωτών έγιναν το βράδυ στις 7 τα εγκαίνια της εκθέσεως χειροτεχνημάτων της σχολής Α.Μ.Ο.Σ. Ανδρούσης. Πρόκειται περί αριστουργημάτων χειροτεχνίας, πράγμα που αποδεικνύει την σεμνήν και αθόρυβον εργασίαν η οποία γίνεται στην εν λόγω σχολήν. Οι διοικούντες αυτήν όσον και ο Δήμαρχος Ανδρούσης κ. Σταυρέας αξίζουν κάθε έπαινον.
Ας σημειωθεί ότι η έκθεσις αύτη, τα κομψοτεχνήματα της οποίας έχουν εκτεθή εις το περίπτερον του Κεντρικού Πάρκου της πόλεώς μας θα είναι ανοικτή καθ’ όλας τας ημέρας μέχρι και της Τρίτης 10 Μαρτίου.
Την ιδίαν ημέραν και ώραν 8 μ.μ. έγιναν τα εγκαίνια με πλήρη επιτυχίαν, εις την αίθουσαν προβολών του δήμου μας, εις την οποίαν ο επισκέπτης θαυμάζει στις ωραίες φωτογραφικές εικόνες, όλα τα δημοτικά έργα που έγιναν στο διάστημα της δημαρχοντίας του κ. Γεωργιόπουλου, από της Εθνικής δηλαδή Επαναστάσεως και κατόπιν, και τις χίλιες δύο εθνικές εκδηλώσεις της πόλεως. Επηκολούθησεν δε η προβολή παρά του εκλεκτού συμπατριώτου μας, ανωτέρου υπαλλήλου της Τραπέζης Ελλάδος κ. Χρήστου Αλειφέρη εγχρώμων διαφανειών μετά προσηρμοσμένης μουσικής - περίπατος στη Μεσσηνία. Ο εκλεκτός ερασιτέχνης και εκλεκτός Νησιώτης με πλήρη εκτίμησιν και αγάπην της κοινωνίας μας, παρουσίασε μπροστά στα μάτια του παρακολουθούντος την προβολήν κόσμου, όλα τα μαγευτικά τοπία και τις ομορφιές της Μεσσηνίας. Του σφίγγω το χέρι από πατριωτισμόν και υπερηφάνεια για το εκλεκτό αυτό παιδί του Νησιού.
Πότης Λουκάκος".
"Τα Νέα" μιλούν για εξαιρετική επιτυχία των εκδηλώσεων (298): "Μεσσήνη - Εξαιρετικήν επιτυχίαν εσημείωσαν αι εορταστικαί εκδηλώσεις της Καθαράς Δευτέρας οι οποίες εφέτος είχαν την σφραγίδα της επιμελημένης προετοιμασίας.
Ολίγον προ μεσημβρίας έκανε την πρώτην του εμφάνισιν εν πομπή ο Καρνάβαλος με την εντυπωσιακή συντροφιά του από σατιρικά άρματα, ντομινοφόρους, Αμαλίας και φουστανελλοφόρους και εν συνεχεία εξεφώνησε τον καθιερωμένον λόγον του.
Την 3ην μ.μ. εγένετο η "επίσημη" εμφάνισις του Καρναβάλου εις την πλατείαν της πόλεως. Εν των μεταξύ εις την Μεσσήνην είχε συρρεύσει πλήθος κόσμου από την Καλαμάτα, τα πέριξ χωριά αλλά και από μακρύτερα. Τόσον οι Νησιώτες όσον και οι ξένοι που συνέρρευσαν παρηκολούθησαν μια χαρούμενη αποκριάτικη παρέλασι με ξεκαρδιστικές "παρουσίες" και χαριτωμένα "ευρήματα". Το επακολουθήσαν καλλιτεχνικόν πρόγραμμα, ήταν ανώτερο του αναμενομένου και αφήκεν εις όλους αρίστας εντυπώσεις με τον ρυθμόν, την αρμονία των κινήσεων και την εν γένει εμφάνισιν των χορευτικών συγκροτημάτων.
Το πρόγραμμα των εορταστικών εκδηλώσεων έκλεισε τυπικά με λαμπαδηφορίας μετεμφιεσμένων την 8.20 μ.μ. αλλά ουσιαστικά συνεχίσθη με γλέντι μέχρι πρωινών ωρών".
Το ρεπορτάζ της εφημερίδας "Θάρρος" δίνει ονόματα συντελεστών της αναπαράστασης, των φωτιών που βραβεύτηκαν και λεπτομέρειες για τα άρματα (299): "Μεσσήνη - Σωστό πανηγύρι χαράς και γλεντιού η Καθαρά Δευτέρα στη Μεσσήνη. Η πόλις καταλλήλως στολισμένη και φωταγωγημένη παρουσίαζε εορταστικήν όψιν. Χιλιάδες δηλαδή ντόπιοι και ξένοι είχαν έλθει από όλα τα διαμερίσματα της Ελλάδος για να ζήσουν έστω για μια μέρα την χαρά της πόλεως και να ιδούν τα έθιμά της.
Ο Δήμος Μεσσήνης, το Δημοτικόν Συμβούλιον, η Οργανωτική Επιτροπή και ιδιαίτερα ο Δήμαρχος κ. Μιχ. Γεωργιόπουλος ωργάνωσαν την εορτήν. Αγκαλιασμένη η Μεσσήνη από την Κυριακή το βράδυ, με τις χαρούμενες, δροσερές και ζηλευτές φλόγες της σαρανταοκτάωρης χαράς και κεφιού άρχισε το ζηλευτό γλέντι με τις τεράστιες φωτιές και τους χορούς γύρω από αυτές με τα νταούλια και τις πίπιζες. Το υποκατάστημα της Εθν. Τραπέζης, διά του δ/ντού της κ. Γ. Γκιώση έδωσε το παρών στην εκδήλωσιν αυτήν της πόλεως, με την εξωτερικήν καλλιτεχνικήν διακόσμησιν. Η διοίκησις συμμετείχε με την άφιξιν του συμπολίτου γεν. δ/ντού Επιθεωρήσεως κ. Ποτηρόπουλου και άλλων αξιωματούχων του ιδρύματος, ο δε εδώ δ/ντης της υλικώς εβράβευσε τας καλλιτέρας ομάδας και άρματα.
Η Καθαρά Δευτέρα βρήκε την Μεσσήνη και τους κατοίκους της έτοιμους να ριφθούν μαζύ  με τους επισκέπτας στο ολοήμερο γλέντι τους. Στις 11 π.μ. αρχίζει η εκτέλεσις του προγράμματος με την πρώτην μεγαλειώδη εμφάνισιν της πομπής του Καρναβάλου συνοδευομένου υπό όλων των διαφημιστικών και σατιρικών αρμάτων και την εκφώνησιν του σατιρικού του λόγου. Επηκολούθησε με θαυμαστήν επιτυχίαν η αναπαράστασις του εθίμου της Κρεμάλας σε σκετς και εις την ιστορικήν αυτής θέσιν. Η αναπαράστασις εγένετο από μαθητάς και μαθητρίας του Γυμνασίου μας. Ο Ευάγγ. Σαραντόπουλος ήτο εις τον ρόλον του Ιμβραήμ Πασά. Μετέσχον οι Χριστίνα Αλεβίζου, Π. Μιχαλόπουλος, Π. Ταμπούρλος, Σταυρούλα Τσακανίκα, Αθηνά Ντούλη, Δήμητρα Τζιάκα, Σταυρ. Παρασκευοπούλου και Αννα Λαδά, με σκηνοθεσίαν και επίβλεψιν του καθηγητού της Σωματ. Αγωγής κ. Ηλία Γυφτέα. Την δε 4ην απογευματινήν ήρχισεν η εκτέλεσις των παρελάσεων και χορών των διαφόρων ομάδων και ομίλων βάσει του επισήμου προγράμματος.
Επηκολούθησεν η παρέλασις των σατιρικών και χορευτικών ομάδων. Παρήλασαν τα κάτωθι άρματα: Βασιλίσσης (Βασιλίσσης της Αποκριάς), Ψάρι (Σατιρικόν Μανδολινάτας Μεσσήνης), Ανοιξις (του Χορευτικού Ομίλου Δήμου Μεσσήνης), Βουλή των Ελλήνων (Σατιρικόν), Λουμίδη (Διαφημιστικόν), ΚΟΚΑ ΚΟΛΛΑ (Διαφημιστικόν), Μόνιππο (Σατιρ. παλαιάς εποχής) και άλλα. Τα χορευτικά συγκροτήματα ήρχισαν με το ήμισυ πρόγραμμα του χορευτικού ομίλου Δήμου Μεσσήνης, υπό την δ/νσιν του καθηγητού Σωματικής Αγωγής κ. Ηλία Γυφτέα, εμφάνισις του Λυκείου Ελληνίδων Καλαμάτας, του Γυμνασίου Μεσσήνης, των παλαιμάχων φουστανελλοφόρων Μεσσήνης και το κλείσιμο των χορών με το υπόλοιπον πρόγραμμα του χορευτικού ομίλου Δήμου Μεσσήνης.
Την όλην χαρούμενην ημέραν ελάμπρυναν η Φιλαρμονική Γαργαλιάνων και η Φιλαρμονική Μεσσήνης. Επακολούθησε η απονομή χρηματικών βραβείων. Εβραβεύθησαν επίσης ως πρώτη φωτιά της ρούγας Καγκαράκη και δευτέρα της ρούγας Μπάλιου. Επίσης σε όλες τις μικρότερες φωτιές εδόθησαν δρχ. 200 εις εκάστην. Το δε βράδυ επηκολούθησεν μεγάλη λαμπαδηφορία και καύσις αθηναϊκών φαντασμαγορικών πυροτεχνημάτων και συνεχές γλέντι μέχρι πρωϊας εις τα διάφορα κέντρα της πόλεως.
Την ωραίαν αυτήν χαρούμενην εκδήλωσιν της Μεσσήνης ετίμησαν διά της παρουσίας των οι κ. κ. στρατιωτικός διοικητής Μεσσηνίας κ. Γαλάνης, επιτελάρχης της 94 ΣΔΙ κ. Μεγαλογιάννης, εκπρόσωπος του κ. Νομάρχου, ο διοικητής των ΤΕΑ, ανώτατοι αξιωματικοί της 94 ΣΔΙ οι κ.κ. Πλεμμένος Αρης, Ρούκας Χρ. , Καλύβας Γ., Αλμύρος Ηλ. , ο κ. Γιαννακόπουλος Κων/νος αντ/ρχης, ο νομαρχιακός επιθεωρητής Σωματικής Αγωγής κ. Μπεναρδής, οι προϊστάμενοι των δημοτ. υπηρεσιών Καλαμάτας και Μεσσήνης, εκπρόσωπος του Δήμου Καλαμάτας, αξιωματικοί του 9ου Σ.Π. , ο διοικητής της Υποδ/σεως Χωρ/κης Μεσσήνης, ο διοικ. του Αστυν. Τμήματος, οι δ/νται των πιστωτικών ιδρυμάτων, ο γυμνασιάρχης συμπατριώτης κ. Οικονομόπουλος, πλείστοι δήμαρχοι και κοινοτάρχαι και άλλοι.
Πότης Λουκάκος".
Με μικρές παραλλαγές δημοσιεύεται την ίδια ημέρα ανταπόκριση του Πότη Λουκάκου στη "Σημαία"  (300), στην οποία μεταξύ των άλλων κάνει ιδιαίτερη αναφορά για τη συμβολή στην επιτυχία των εκδηλώσεων της γυμνασιάρχου κ. Κουτσοδημητροπούλου και των καθηγητών του σχολείου.

Σημειώσεις

(294) "Θάρρος" 16/2/1970
(295) "Σημαία" 28/2/1970
(296) "Θάρρος" 6/3/1970
(297) "Σημαία" 6/3/1970
(298) "Τα Νέα" 10/3/1970
(299) "Θάρρος" 11/3/1970
(300) "Σημαία" 11/3/1970