Η ταινία του «Where all the young girls have gone» προβάλλεται αύριο (Κυριακή), στις 18:00, στο αμφιθέατρο «Αλ. Κουμουνδούρος». Σήμερα το μεσημέρι (Σάββατο, 31/01, 12:00-15:00) δίνει το δεύτερο σεμινάριο με τίτλο «Making documentaries» στον χώρο της Αυτοσχέδιας Σκηνής (Μπενάκη 19). Βαθιά ευαισθητοποιημένος και ανθρωπιστής, δηλώνει εντυπωσιασμένος από τα κοινωνικά κινήματα αλληλεγγύης που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας εξαιτίας της κρίσης.

Θαυμάζει τις αναλύσεις του οικονομολόγου συνεργάτη του και νυν υπουργού Οικονομικών, Γιάνη Βαρουφάκη και εύχεται επιτυχία στην δύσκολη μάχη που καλείται να δώσει η νέα ελληνική κυβέρνηση στην διαπραγμάτευση με τους Ευρωπαίους για το χρέος.

Φιλέλληνας γαρ, έγραψε ένα βιβλίο για να αντικρούσει την προπαγάνδα της ίδιας του της χώρας σε βάρος της Ελλάδας και τα κατάφερε.

Τελικά, ο Κρίστιαν Ράτνερ, εκτός από σεμινάρια για ντοκιμαντέρ παραδίδει μαθήματα φιλελληνισμού και αλληλεγγύης στην Ευρώπη.

Συνέντευξη στη συνεργάτιδα της “Ε” Βένια Παπαδοπούλου

- Ποιο είναι το θέμα του ντοκιμαντέρ “Where all the young girls have gone" (σ.σ. Πού χάθηκαν όλα τα κορίτσια;), που θα δούμε την Κυριακή στο Φεστιβάλ; Τι μαρτυρά ο τίτλος για την ταινία;

«Εμπνεύστηκα τον τίτλο από ένα αγγλικό τραγούδι, αντιπολεμικό, γιατί και η ταινία τάσσεται κατά κάποιον τρόπο εναντίον ενός είδους πολέμου που συμβαίνει στην Ινδία, σε βάρος των κοριτσιών, ακόμη και των αγέννητων. Ξεκινάει από μία πολύ παλαιά παράδοση, σύμφωνα με την οποία, στην ινδική οικογένεια η αξία των αγοριών είναι πολύ μεγαλύτερη από εκείνη των κοριτσιών, με συνέπεια τη θανάτωση των μωρών γένους θηλυκού.

Στις μέρες μας, έχουν βρει έναν ευκολότερο τρόπο να σκοτώνουν τα κορίτσια, μέσω της έκτρωσης. Οταν, δηλαδή, κατά την διάρκεια της κύησης μάθουν το φύλο του παιδιού, σε πάρα πολλές περιπτώσεις, προχωρούν σε έκτρωση, μόνο και μόνο επειδή πρόκειται να γεννηθεί κορίτσι. Ηθελα, λοιπόν, να αναδείξω αυτό το πολύ σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα, το οποίο έχει οδηγήσει σε υπογεννητικότητα των κοριτσιών στην Ινδία, στην αδυναμία των νέων ανδρών να βρουν συζύγους και κατ’ επέκταση στην εξάπλωση του trafficking (σ.σ. παράνομη διακίνηση και εμπορία ανθρώπων με σκοπό τη σεξουαλική-οικονομική εκμετάλλευση) και των περιστατικών ομαδικών βιασμών. 

Κατά τη γνώμη μου, το θέμα δεν είναι απλώς να δείχνουμε με το δάχτυλο τέτοιου είδους κοινωνικά ζητήματα, γιατί με αυτόν τον τρόπο είναι σαν να ασκούμε κριτική, εμείς οι πολιτισμένοι. Στόχος μου λοιπόν, δεν ήταν να ασκήσω κριτική, αλλά να βρω και να αναδείξω αυτούς τους ανθρώπους στην Ινδία που μάχονται για κάτι καλύτερο και δίνουν έναν πραγματικά δύσκολο αγώνα εναντίον αυτής της παράδοσης. Μία από αυτούς είναι μία πολύ καλή μου φίλη, σκηνοθέτις, η οποία πριν από 10 χρόνια προσπαθούσε να κάνει μια ταινία για το θέμα. 

Αποφάσισα να τη βοηθήσω, κάνοντας με τη σειρά μου το ντοκιμαντέρ αυτό, το οποίο ουσιαστικά παρακολουθεί τα γυρίσματα της ταινίας της, που έγιναν σ’ ένα απομακρυσμένο χωριό της Ινδίας, με θέμα τις πολύ ενδιαφέρουσες, κατά τη γνώμη μου, ιστορίες γυναικών που κατάφεραν να σωθούν. Μία από αυτές είναι και η πρώην Μις Ινδία, η οποία σώθηκε από τη μητέρα της, που αποφάσισε να εγκαταλείψει τον άντρα της για να μην θανατωθεί το παιδί της…».

- Σε τι εστιάζεται το σεμινάριο «Making documentaries» που θα δώσετε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ; 

«Επιθυμία μου είναι να κάνω διάλογο με όσους παρευρεθούν στο σεμινάριο και να οξύνω το βλέμμα τους πάνω σε αυτά που βλέπουν. Η διαφορά ανάμεσα στο ντοκιμαντέρ για την τηλεόραση και το ντοκιμαντέρ για τον κινηματογράφο είναι πολύ μεγάλη. Αυτό θα αποτελέσει μία προσέγγιση κατά το σεμινάριο. Θέλω να τους κάνω να συνειδητοποιήσουν ότι οι συνθήκες κάτω από τις οποίες κάνεις ντοκιμαντέρ για την τηλεόραση και για τον κινηματογράφο διαφέρουν στην πραγματικότητα πολύ μεταξύ τους. Είναι τελείως διαφορετικός ο τρόπος που συνθέτεις τα πράγματα, που κάνεις έρευνα κλπ.

Κατά την διάρκεια του σεμιναρίου θα χρησιμοποιήσω παραδείγματα, θα τους δείξω αποσπάσματα από ντοκιμαντέρ που θεωρώ αξιόπιστα και θα συζητήσουμε πάνω σε αυτά.

Επιπλέον, θα τους ζητήσω να μου περιγράψουν τις εμπειρίες τους σχετικά με το αντικείμενο, να μου κάνουν ερωτήσεις γύρω από αυτά που θέλουν να μάθουν για την τηλεόραση και την δημιουργία ντοκιμαντέρ, αλλά και να μοιραστούν μαζί μου τις σκέψεις τους για το πώς να φτιάξουν μια δική τους ερασιτεχνική ταινία. Δεν πρόκειται να μιλήσω ως ειδικός κάποιας θεωρίας ή ως αυθεντία στο ντοκιμαντέρ, υπάρχουν βιβλία για να τα μελετήσει κανείς αυτά. Θα είμαι πολύ πρακτικός, θα τους ζητήσω να μου περιγράψουν απλώς τι βλέπουν, γιατί αυτό κάποιες φορές είναι πολύ δύσκολο.

Δεν απευθύνομαι σε καθηγητές του είδους, αν και είναι ευπρόσδεκτοι αν θέλουν να έρθουν, απευθύνομαι σε οποιονδήποτε ενδιαφέρεται και του αρέσει να παρακολουθεί ντοκιμαντέρ. Νομίζω ότι όσοι έρθουν, θα το διασκεδάσουν».   

[Πρόσφατα, ο Κρίστιαν Ράτνερ εξέδωσε στα γερμανικά ένα βιβλίο με τίτλο “Durch die Krise kommt keiner allein. Was Griechenland Europa lehrt” (Κανείς δεν ξεπερνάει την κρίση μόνος του. H Ελλάδα διδάσκει την Ευρώπη). Για την συγγραφή του ο ίδιος έκανε επιτόπια έρευνα σε πολλά και διαφορετικά μέρη της Ελλάδας. Μία από τις βασικές διαπιστώσεις του είναι ότι «η περίπτωση της Ελλάδας δείχνει πως το πρόβλημα δεν είναι ελληνικό, αλλά ευρωπαϊκό κι ότι η κρίση μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο μέσα από την αλληλεγγύη των ευρωπαϊκών χωρών»}.

- Τι σας έκανε να γράψετε ένα βιβλίο για την κρίση στην Ελλάδα;

«Στις αρχές της κρίσης, το 2010, έτυχε να βρίσκομαι στη Θεσσαλονίκη, για τις ανάγκες μιας έρευνας για ένα τελείως διαφορετικό αντικείμενο από την κατάσταση στην Ελλάδα. Μια μέρα, όμως, βρέθηκα σε μία διαδήλωση διαμαρτυρίας στην πλατεία Αριστοτέλους, την οποία είχε διοργανώσει ένα κίνημα κυρίως νέων ανθρώπων μέσω Facebook. Μιλώντας μαζί τους για την κρίση και τη νέα πραγματικότητα, αισθάνθηκα θαυμασμό γι’ αυτούς τους ανθρώπους, γιατί κανένας τους δεν ισχυρίστηκε ότι πρόκειται για ένα ψέμα, ότι δεν υπάρχει κρίση, ή ότι πρόκειται για εγκληματίες που θέλουν να μας κλέψουν τα χρήματα. Αντιθέτως, είδα ανθρώπους που είχαν συνειδητοποιήσει τι συμβαίνει, είχαν αποδεχθεί ότι έρχονται δύσκολοι καιροί κι αυτό που ζητούσαν ήταν απονομή δικαιοσύνης. Να γίνει δηλαδή ό,τι πρέπει να γίνει, αλλά με γνώμονα τη δικαιοσύνη και όχι σε βάρος των οικονομικά ασθενέστερων.

Μου άρεσε αυτό το κίνημα και σκέφτηκα ότι αυτό που χρειαζόμαστε περισσότερο σε όλη την Ευρώπη, σε τέτοιες περιόδους κρίσης, είναι η αλληλεγγύη. 

Αλληλεγγύη σημαίνει, όταν έχεις κάτι περισσότερο, να το δίνεις σε αυτόν που έχει κάτι λιγότερο και να μάχεσαι για δικαιοσύνη.

Η ιδέα, λοιπόν, ήταν να γράψω ένα βιβλίο για να αντικρούσω την προπαγάνδα που γινόταν στη χώρα μου, την Αυστρία, σε βάρος της Ελλάδας, εξαιτίας κυρίως προκαταλήψεων και κακής πληροφόρησης από τους δημοσιογράφους. Δεν υπερασπίζομαι τους Ελληνες πολιτικούς, όλοι αναγνωρίζουν ότι έγιναν λάθη που οδήγησαν στην κρίση, ένιωσα όμως ότι αυτή η αντιμετώπιση (σ.σ. της προπαγάνδας) δεν μπορεί να είναι η λύση στο πρόβλημα της κρίσης για την Ελλάδα.

Οπως έχει πει και ο Μίκης Θεοδωράκης, “αυτή η χώρα χρειάζεται θεραπεία, όχι πείνα”. Πιστεύω ότι και η Ευρώπη χρειάζεται θεραπεία, όλοι πρέπει να έρθουμε πιο κοντά και να συμφιλιωθούμε. Γιατί, τι σημαίνει, άλλωστε, Ευρωπαϊκή Ενωση; Σημαίνει προσπάθεια συμφιλίωσης. Και πώς μιλάς για τους φίλους σου όταν βρίσκονται σε μια δύσκολη κατάσταση; Σαν να είναι εχθροί σου; Αυτή είναι η βασική πολιτική τακτική που χρησιμοποιούν στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Σπέρνουν διχόνοιες για να μας χωρίσουν. Σου λένε “Δεν φταις εσύ, αυτοί φταίνε” (οι Ελληνες).

Αυτό που ήθελα ήταν να φωνάξω για αλληλεγγύη. Γι’ αυτό έγραψα το βιβλίο μου. Γιατί είμαι πεπεισμένος και θα συνεχίσω να είμαι ότι, ειδικά σε καιρό κρίσης, πρέπει να είμαστε ενωμένοι. 

Και χάρηκα πάρα πολύ όταν είδα ότι στην Ελλάδα έχει εδραιωθεί ένα κίνημα αλληλεγγύης, το βρίσκω πολύ καλό παράδειγμα για την υπόλοιπη Ευρώπη. 

Νομίζω ότι πλέον καθιερώνεται  ένα νέο είδος δημοκρατίας στην Ελλάδα, μιας δημοκρατίας που ενδιαφέρεται για τους ανθρώπους που βρίσκονται σε ανάγκη».

- Ποιο ήταν, λοιπόν, το συμπέρασμα της έρευνάς σας; Τι διδάσκει η περίπτωση της Ελλάδας στην Ευρώπη;  

«Θα έλεγα κατ’ αρχήν ότι αυτό που μπορεί να μάθει η Ευρώπη από την Ελλάδα είναι το πόσο κακοί μπορούν να γίνουν οι κακοί πολιτικοί. 

Επιπλέον, αυτό που μας διδάσκει η Ελλάδα είναι να κάνουμε την αλληλεγγύη κίνημα, να αποδεχτούμε το πρόβλημα και να αναγνωρίσουμε την ανάγκη του γείτονά μας. Αυτά είναι, νομίζω, καθοριστικής σημασίας για την Ευρώπη. Οπως πολύ εύστοχα μου είπε ένας συνταξιούχος διπλωμάτης που προσφέρει εθελοντική εργασία σε κοινωνικό ιατρείο στην Αθήνα και τον οποίο γνώρισα κατά την διάρκεια της έρευνας μου, αν είχε τώρα απέναντί του τους πρώην συναδέλφους του Ευρωπαίους διπλωμάτες, αυτό που θα τους έλεγε, θα ήταν ο τίτλος του βιβλίου του Χέμινγουεϊ, “Για ποιόν χτυπάει η καμπάνα;”. Δεν μπορούμε να προσποιούμαστε στην υπόλοιπη Ευρώπη, ότι δεν μας αφορά αυτό που συμβαίνει τώρα στην Ελλάδα. Πρόκειται για μία ευρωπαϊκή κρίση στην Ελλάδα, όχι για μία αμιγώς ελληνική κρίση».

- Πώς νομίζετε ότι θα επηρεάσει τις εξελίξεις στην Ευρώπη η νέα κυβέρνηση στην Ελλάδα;

«Ενας από τους πιο σημαντικούς συνεργάτες μου στις συνεντεύξεις για τη συγγραφή του βιβλίου μου ήταν ο Γιάνης Βαρουφάκης. Ομολογώ ότι με εντυπωσίασαν πάρα πολύ οι αναλύσεις του και τώρα που ανέλαβε στο υπουργείο Οικονομικών, πραγματικά εύχομαι να επιτύχει και αυτός και όλη η νέα σύνθεση της κυβέρνησης.

Βεβαίως και είναι πολύ δύσκολο. Επιστήμη και πολιτική είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Γνωρίζω επίσης ότι η διαπραγμάτευση με τους Ευρωπαίους εταίρους θα είναι πολύ δύσκολη. 

Ομως, όπως μου έχει πει ο Γιάνης Βαρουφάκης, και το εύχομαι να είναι έτσι, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, υπάρχουν άνθρωποι που έχουν συνειδητοποιήσει εδώ και αρκετό καιρό ότι αυτός ο τρόπος μείωσης του χρέους ήταν λάθος. Δεν είναι μυστικό ότι αυτά τα μέτρα λιτότητας που εφαρμόστηκαν ανά την Ευρώπη ήταν αναποτελεσματικά.

Δεν μπορούμε να είμαστε αφελείς και να πιστεύουμε σε έναν αυριανό παράδεισο. Ομως είναι πια ώρα να αναθεωρήσουμε, να αλλάξουμε κατεύθυνση. Τουλάχιστον να επιστρέψουμε σε μία νορμάλ κατάσταση. Οταν, εξαιτίας των πολιτικών που ακολουθούνται, πεθαίνουν άνθρωποι, τότε η μέθοδος πρέπει να αλλάξει. Οποια κι αν είναι η ιδεολογία σου, δεν μπορείς να σκοτώνεις ανθρώπους. Από αυτή την άποψη, εάν τα πράγματα επιστρέψουν στο κανονικό, θα ήταν ευχής έργο για την Ευρώπη.

Επαναλαμβάνω, δεν είναι εύκολο και φυσικά υπάρχουν άνθρωποι, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, που θα ήθελαν να δουν τη νέα κυβέρνηση να αποτυγχάνει και μάλιστα γρήγορα.

Γιατί, αν επιτύχει, θα αποδειχθεί ότι όλοι οι άλλοι έκαναν λάθος. Επομένως, θα είναι μία σκληρή μάχη.

Μπορώ όμως ταυτόχρονα να σας διαβεβαιώσω ότι σε όλη την Ευρώπη υπάρχουν κοινωνικές ομάδες, ανεξαρτήτως κόμματος, που είναι με το μέρος της νέας ελληνικής κυβέρνησης και εύχονται να επιτύχει».

- Κλείνοντας τη συνέντευξη, πείτε μου, τι αγαπάτε πιο πολύ στους Ελληνες και τι αντιπαθείτε;

«Μου αρέσει πολύ που είναι φιλικοί και φιλόξενοι, υπέρ του δέοντος. Κάθε φορά που έρχομαι στην Ελλάδα, νιώθω σαν να έρχομαι σπίτι μου, στη δική μου χώρα, παρ’ όλο που δεν μιλάω ελληνικά (ντροπή μου, πρέπει να μάθω!).

Αυτό που με ενοχλεί στους Ελληνες είναι που δεν σταματάνε οι οδηγοί για να διασχίσουν οι πεζοί τις διαβάσεις. Το απεχθάνομαι.

Ακόμη κι αυτός είναι ένας τρόπος να δείξεις ότι σέβεσαι τον άλλον.

Οι πεζοί είναι οι αδύναμοι μπροστά στους οδηγούς, επομένως πρέπει να τους προσέξεις, να τους φροντίσεις.

Σε κάθε κοινωνία οφείλουμε να μαθαίνουμε από τους αδύναμους, από τους αρρώστους, τους φτωχούς. Να τους φροντίζουμε, να τους σεβόμαστε. Αυτό θ’ αλλάξει την κοινωνία μας».