Κατά τα άλλα είναι ένας άνθρωπος πολύ χαμηλών τόνων, που δεν απασχολεί τη δημοσιότητα, αλλά τη μουσική καθημερινότητα της πόλης - καθώς φροντίζει όχι μόνο για την ψυχαγωγία της στο κέντρο και τις γειτονιές, αλλά και για την παιδεία της, την καλλιτεχνική της εκπαίδευση.
Στον άνθρωπο αυτό χρωστούσαμε, πιστεύω, χώρο και χρόνο. Και η γόνιμη συμμετοχή της Δημοτικής Φιλαρμονικής στον πρόσφατο Διεθνή Διαγωνισμό και Φεστιβάλ Χορωδιών της Καλαμάτας, μας έδωσε την αφορμή γι' αυτή την πολύ μικρή ανταπόδοση.
Το κέρδος φυσικά είναι και πάλι όλο δικό μας, καθώς ο Κώστας Νικολέας μας άνοιξε με τα μουσικά του κλειδιά ένα φιλόξενο δωμάτιο με θέα στην καρδιά της πιο οικείας μας μπάντας: στα όνειρα, τις ανησυχίες, τα σχέδιά της. Σχέδια για δισκογραφικές δουλειές, για δημιουργία μιας άρτιας concert band, για περαιτέρω άνοδο του καλλιτεχνικού πήχη, για εξωστρέφεια... Πάντα με προσήλωση στους μαθητές, με άσβεστη αγάπη για την τέχνη, με αισιόδοξη πνοή μες στις αντιξοότητες.
Ας συστηθούμε πάλι με τη Δημοτική μας Φιλαρμονική. Ας γνωρίσουμε καλύτερα τον μαέστρο της.
Συνέντευξη στην Πέπη Αλευρά
- Η Δημοτική Φιλαρμονική Καλαμάτας μετρά 125 χρόνια ζωής, αλλά εγώ θα ξεκινήσω από το τέλος: Ηταν ηγετικός ο ρόλος της στον πρόσφατο Διεθνή Διαγωνισμό και το Φεστιβάλ Χορωδιών - και θα ήθελα να μας μιλήσετε λίγο γι' αυτή την εμπειρία.
«Κατά βάση δεν θα έλεγα "ηγετικός", θα έλεγα συνεργατικός, με άλλους φορείς του δήμου που όλοι προσπαθήσαμε να βγάλουμε ένα καλό αποτέλεσμα, σε ένα δύσκολο εγχείρημα.
Είναι πολύ ευχάριστο το ότι αναβιώνει ένας θεσμός που υπήρχε παλιά στην Καλαμάτα, αυτός της χορωδίας. Παλιά υπήρχαν πολλές και καλές χορωδίες στην Καλαμάτα. Το ότι αναβιώνει, και μάλιστα μ’ αυτή τη μορφή και σε τέτοιο επίπεδο, νομίζω ότι δεν μπορεί παρά να μας κάνει ευχαριστημένους όλους τους καλλιτέχνες που ασχολούμαστε με τη μουσική.
Η συμμετοχή της Φιλαρμονικής μας ήταν στην έναρξη, στην παρέλαση, στις συναυλίες και στην πλατεία, καθώς και στη λήξη. Το άλλο κομμάτι ήταν η τεχνική της υποστήριξη - είτε σε χώρους είτε σε όργανα είτε σε αναλόγια, σε καλλιτεχνικό υλικό δηλαδή. Αυτή ήταν η συνδρομή της Φιλαρμονικής στο Φεστιβάλ των Χορωδιών. Στην αρχή βέβαια, με την Καλλιτεχνική Επιτροπή δημιουργήσαμε την παρέλαση, τη σειρά, το μικρό μουσικό πρόγραμμα το οποίο παρουσιάστηκε στην πλατεία... και στη συνέχεια έγινε η εκδήλωση της τελετής έναρξης στην Τέντα.
Ηταν ένα φεστιβάλ πολύ εξειδικευμένο, υψηλού επιπέδου, με χορωδίες σε όλες τις μορφές τους - μονοφωνικές, πολυφωνικές, μικτές, παιδικές, θρησκευτικής μουσικής... είχε όλη την γκάμα της χορωδίας. Αυτό δεν το βλέπουμε σε άλλη περιοχή της Ελλάδας - και από ανθρώπους που είναι πολύ έμπειροι σε αυτό το αντικείμενο, εξειδικευμένοι, κι έχουν πάρα πολλές εμφανίσεις σε φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο».
- Στο εξωτερικό οι όροι "συμφωνική" ή "φιλαρμονική" ορχήστρα δηλώνουν παρόμοια μουσικά σύνολα, ογκώδη και πλήρη από άποψη μουσικών οργάνων. Στην Ελλάδα όμως η φιλαρμονική αναφέρεται και ως μπάντα ή ορχήστρα εμβατηρίων, που αποτελείται κυρίως από πνευστά και κρουστά. Διαφωτίστε μας λίγο για τις διαφορές...
«Υπάρχουν πολλά είδη φιλαρμονικής. Υπάρχει η marching band που λέμε, η μπάντα εμβατηρίων και σχηματισμών - έχει εξελιχθεί και σε σχηματισμούς στο εξωτερικό, οι οποίοι κατά βάση είναι μπάντες στο δρόμο. Υπάρχει η concert band, που είναι μπάντα συναυλιών και πληρέστερη ως προς τα όργανα - η οποία προσπαθεί να έχει ένα συμφωνικό άκουσμα, με όργανα όμως πνευστά και κρουστά: Αυτή είναι η διαφορά της. Υπάρχει η jazz band, άλλου είδους, με κεντρικό άξονα την τζαζ - η οποία είναι πιο ολιγομελής: Μπορεί να είναι 17-18 άτομα, αλλά έχουν αυτόν το χαρακτήρα, αποδίδουν την τζαζ. Μπορεί να είναι brass band, μόνο με χάλκινα και κρουστά, ή μπορεί να είναι woodwind band, με ξύλινα και κρουστά.
Αυτές είναι οι εξειδικεύσεις που υπάρχουν σήμερα, κυρίως ως προς τις φιλαρμονικές.
Εμάς ο σκοπός μας είναι να προσπαθήσουμε να φτιάξουμε μια concert band, η οποία να μπορεί να αποδώσει όλα τα έργα και να έχει έναν χαρακτήρα συμφωνικό».
- Στη χώρα μας υπάρχει μεγάλη ψαλίδα στα συναισθήματα του κόσμου απέναντι στις φιλαρμονικές: Σε άλλους φλογίζουν το πατριωτικό αίσθημα, ενώ άλλοι τις συνδέουν κυρίως με το εθνολαϊκιστικό φολκλόρ. Υπάρχει κι εκείνος ο στίχος του Καρυωτάκη από την "Πρέβεζα": «...την Κυριακή θ' ακούσουμε την μπάντα». Πώς επιβιώνει κανείς ανάμεσα σ' αυτές τις συμπληγάδες;
«Νομίζω είναι απλό, εάν σκοπός είναι η μουσική παιδεία, η προσέγγιση των παιδιών ώστε να αγαπήσουν τη μουσική. Νομίζω ότι αυτός πρέπει να είναι ο ρόλος της Φιλαρμονικής: ούτε τα εθνικοπατριωτικά ούτε τα φολκλόρ. Βέβαια τα φολκλόρ δεν πρέπει να τα υποτιμάμε, γιατί υπάρχουν εξαιρετικές μπάντες. Παράδειγμα, οι σλάβικες μπάντες· ή τα Βαλκάνια που έχουν πνευστά - μπάντες οι οποίες είναι εξαιρετικές. Ή ας πούμε οι δικές μας οι μακεδονίτικες, που χρησιμοποιούν κρουστά και έχουν κι αυτές μεγάλο πλούτο.
Νομίζω ότι σκοπός πρέπει να είναι η παροχή μουσικής παιδείας και η προσέγγιση του παιδιού, ώστε να αγαπήσει τη μουσική και να εξελιχθεί μέσα από αυτήν».
- Πόσο μεγάλο κομμάτι από τη συνολική της δραστηριότητα αντιπροσωπεύουν τα μαθήματα που προσφέρει η Δημοτική Φιλαρμονική; Σε ποιους απευθύνονται και τι επίδραση έχουν στη διαμόρφωση της μουσικής ταυτότητας της Καλαμάτας;
«Είναι το ένα από τα τρία κεφάλαια που διαχειριζόμαστε εδώ. Το δεύτερο είναι η μπάντα με τις εμφανίσεις της και το τρίτο μέρος οπωσδήποτε είναι το διοικητικό.
Το εκπαιδευτικό είναι ένα κεφάλαιο με ίση αντιμετώπιση σε σχέση με τα άλλα δύο. Υπάρχει κατ’ ιδίαν εκπαίδευση ανάλογα με τα όργανα, υπάρχει ατομικό μάθημα (επίσης μην ξεχνάμε ότι σε αυτή την εποχή είναι δωρεάν τα μαθήματα εδώ στα παιδιά), υπάρχουν τα θεωρητικά, αλλά και ένα τμήμα προπαιδείας - δηλαδή πριν μπουν στην μπάντα: Υπάρχει μια μπαντίνα η οποία προετοιμάζει τα παιδιά πριν μπουν στην κύρια μπάντα, αλλά και για να συνυπάρξουν. Κι από πέρυσι ξεκινήσαμε και κάνουμε κάθε χρόνο ένα μικρό θεατρικό με τα παιδιά της Φιλαρμονικής, μαζί με ζωντανή μουσική.
Σκοπός εδώ δεν είναι μόνο να αγαπήσουν τη μουσική ή τη Φιλαρμονική: είναι να αγαπήσουν την τέχνη. Διότι η τέχνη είναι ένας πολύ ευρύτερος παράγοντας, που είτε μέσω της Φιλαρμονικής είτε μέσω της μουσικής ή της ζωγραφικής, είναι αυτό που δίνει το "κάτι άλλο" σε έναν άνθρωπο».
- Η Καλαμάτα είναι μια πόλη ούτε πολύ μεγάλη ούτε πολύ μικρή. Τι ψυχαγωγικές απαιτήσεις έχει από μια φιλαρμονική - και ποιες προκλήσεις παρουσιάζει γι' αυτήν;
«Το πιο συγκινητικό για μένα είναι όταν κάνουμε συναυλίες σε γειτονιές και σε τοπικά διαμερίσματα. Εκεί οι άνθρωποι πραγματικά το αγαπάνε... Διψάνε. Και σε περιπτώσεις που δεν έχουν τις ευκαιρίες να έλθουν στο κέντρο να δουν κάποιες εκδηλώσεις, τις πάμε εμείς εκεί - και νομίζω ότι πρέπει να δραστηριοποιηθούμε ακόμα περισσότερο σ’ αυτόν τον τομέα.
Τώρα, τι εξέλιξη θα μπορούσε να έχει η Φιλαρμονική; Θα μπορούσε να κάνει κάποια δισκογραφία. Θα μπορούσε να κάνει κάποιες εκδηλώσεις εκτός της Καλαμάτας, να παρουσιάσουμε δηλαδή το έργο που γίνεται, εκτός της Καλαμάτας. Βέβαια αυτό θέλει μια οργάνωση, θέλει μια πρωτοβουλία κι από τον ίδιο το δήμο, το Διοικητικό μας Συμβούλιο. Εχουμε το έργο μέσα στην Καλαμάτα· πρέπει να το παρουσιάσουμε και έξω».
- Σε περιόδους ύφεσης, φαντάζεται κανείς ότι μια δημοτική ορχήστρα πλήττεται οικονομικά αλλά και ψυχολογικά. Είναι πράγματι έτσι; Υπάρχουν πετυχημένες συνταγές για μια εύρωστη λειτουργία;
«Οικονομικά οπωσδήποτε όλο αυτό έχει αγγίξει και τη Φιλαρμονική. Οταν οι μισθοί ανθρώπων που εργάζονται εδώ μέσα μειώνονται, σαφώς έχει αγγίξει κι αυτήν, γιατί δημιουργούνται προβλήματα στην καθημερινότητά τους, στη ζωή τους, και αυτά όσο να ’ναι αντανακλούν και στην εργασία τους... Εάν τα πράγματα αυτά μπορούσαν να ξεπεραστούν, θα ήταν πολύ καλύτερα και για εμάς εδώ».
- Ποια είναι τα άμεσα σχέδια της Δημοτικής Φιλαρμονικής Καλαμάτας, αλλά και ποιοι οι μακροπρόθεσμοι στόχοι της; Πώς θα θέλατε να τη δείτε εσείς σε λίγα χρόνια;
«Θα μπορούσαμε να απορροφήσουμε περισσότερα παιδιά. Δηλαδή παιδιά διπλωματούχα, που έχουν τελειώσει έναν κύκλο σπουδών, θα μπορούσαν να απορροφηθούν περισσότερο. Αυτό είναι συνάρτηση με το προηγούμενο που λέγαμε, της οικονομικής κρίσης... Οταν δεν σου επιτρέπεται να προσλάβεις (δηλαδή πρέπει να είναι 1 προς 10) κι όταν αυτά τα παιδιά που τελειώνουν έναν κύκλο σπουδών μέσα δεν μπορείς να τα αξιολογήσεις, να τους δώσεις τις ευκαιρίες, ενώ θα μπορούσαν τα ίδια να αποδώσουν... Είναι δύσκολη η εποχή που ζούμε...
Η Φιλαρμονική, στο μέλλον, καλλιτεχνικά θα μπορούσε να παίξει πιο δύσκολα έργα. Τι εννοούμε "πιο δύσκολα" έργα; Από τεχνικής πλευράς. Δηλαδή, εάν ανέβει η ατομική πλευρά, θα ανέβει και η συνολική πλευρά της Φιλαρμονικής.
Θα μπορούσε ακόμη να δημιουργηθεί μια Σχολή Διεύθυνσης Μπάντας εδώ στην Καλαμάτα - που ήδη το προσπαθούμε, δηλαδή οι εξετάσεις για τα διπλώματα στη Διεύθυνση Μπάντας γίνονται εδώ.
Θα μπορούσε επίσης να γίνει αυτό που είπαμε προηγουμένως, να κάνουμε δισκογραφία και να παίξουμε κάποια έργα κυρίως ελληνικά.
Θα μπορούσε να γίνει ένας Διαγωνισμός Οργάνων, για πνευστά, ή ένας Διαγωνισμός Σύνθεσης πάνω σε έργα για Φιλαρμονική.
Είναι κάποιοι καλλιτεχνικοί στόχοι, που βέβαια εξαρτώνται και από το γενικότερο κλίμα, όχι μόνο από τη διάθεση τη δική μας».
- Τι θα θέλατε ακόμη να πείτε για τη δουλειά σας και για την ορχήστρα που διευθύνετε - έτσι, χωρίς ερώτηση;
«Το πιο απλό: πως η μουσική είναι αυτό που ενώνει ανθρώπους, αυτό με το οποίο επικοινωνούν οι άνθρωποι - με το οποίο μπορούμε να χαλιναγωγήσουμε τα εγώ μας. Είναι η τέχνη, είναι αυτό που προσφέρει η τέχνη, που μας κάνει να ψάχνουμε άλλους τομείς... με μια πιο πλατιά έννοια».
Η Φιλαρμονική του Δήμου Καλαμάτας στεγάζεται στην οδό Υπαπαντής 25. Ιδρύθηκε το 1890 με την επωνυμία «Φιλαρμονική Εταιρεία Καλαμών» και το 1939 μετεξελίχθηκε σε νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου υπό την εποπτεία του Δήμου Καλαμάτας, με τη σημερινή της ονομασία. Παίρνει μέρος σε παρελάσεις, τελετές και κάθε μορφής θρησκευτικές και εθιμοτυπικές εκδηλώσεις. Διοργανώνει επίσης συναυλίες σε κλειστούς και υπαίθριους χώρους. .
Η Δημοτική Φιλαρμονική Καλαμάτας έχει τιμηθεί πολλές φορές για το έργο της. Εχει συμπράξει με εξαίρετους σολίστ, ενώ ικανοί αρχιμουσικοί έχουν σφραγίσει την καλλιτεχνική της ταυτότητα. Εχει συμμετάσχει σε πολλά Φεστιβάλ Φιλαρμονικών κι έχει δώσει συναυλίες σε διάφορες πόλεις της Ελλάδος - ενώ το 1996 ήταν μία από τις 4 φιλαρμονικές που συμμετείχαν στον επίσημο εορτασμό των «100 χρόνων Ολυμπιακών Αγώνων» στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Επίσης κάποιες φορές ταξίδεψε στο εξωτερικό - με πιο πρόσφατη το καλοκαίρι του 2007 στο Διεθνές Φεστιβάλ Φιλαρμονικών στο Camporgianno της Ιταλίας.
Στους καταστατικούς σκοπός της ανήκουν: Η εξυπηρέτηση και προαγωγή του μουσικού αισθήματος. Η ψυχαγωγία των δημοτών. Η καλλιέργεια της μουσικής τέχνης και του μουσικού αισθητηρίου. Η διδασκαλία της μουσικής σε πνευστά, έγχορδα και κρουστά όργανα. Η συμβολή της στη λαμπρότερη διεξαγωγή εθνικών γιορτών και εκδηλώσεων.
