Φέτος, υπογράφει την "Τρελή του Σαγιό", συνεχίζοντας τη μακριά του συνεργασία με το σχήμα "ΣΥΝ1 - Μιχάλης Τούμπουρος". Καθώς λοιπόν η νέα παράσταση θα κάνει πρεμιέρα την Παρασκευή, σκεφτήκαμε να ρίξουμε αρχικά το φως πίσω από την κουίντα. Πίσω ακόμα και από την πρώτη καλλιτεχνική επιφάνεια του σκηνοθέτη: Ωστε να διεισδύσουμε, όσο γίνεται, στις λιγότερο προβεβλημένες... αλλά όχι και λιγότερο ενδιαφέρουσες πτυχές της σκέψης και της δημιουργικότητάς του.
- Σε λίγες μέρες κάνει πρεμιέρα "Η τρελή του Σαγιό" από το σχήμα "Συν 1 - Μιχάλης Τούμπουρος", με τη δική σας σκηνοθετική υπογραφή. Πώς ήταν η εμπειρία σας δουλεύοντας το συγκεκριμένο έργο και τι θα παρουσιάσετε στο κοινό που περιμένει;
«Ηταν πραγματικά σημαντική εμπειρία η επαφή μας με το συγκεκριμένο έργο. Και η δική μου αλλά και όλων των ανθρώπων που ασχολήθηκαν με αυτό. Είναι ένα έργο με χιούμορ, ιδιαίτερα ποιητικό - αλλά και με έντονα πολιτικές και κοινωνικές αναγνώσεις.
Ηταν καταρχάς πολύ ουσιαστικό για μένα να εντοπίσω τη διαφορά ανάμεσα στο λογικό και το τρελό. Να βάλω τα όρια. Πολύ λεπτή η γραμμή... και πολλές φορές δυσδιάκριτη. Από ποια πλευρά πρέπει να στέκεις, για να μπορείς να διακρίνεις τον κίνδυνο που απειλεί καθημερινά τα πιστεύω σου, την ιδεολογία, τις ευαισθησίες σου, την ίδια σου τη ζωή; Από ποια πλευρά πρέπει να στέκεις ώστε να μπορείς να αντιλαμβάνεσαι την απίστευτη εκμετάλλευση εις βάρος της φύσης που μας φιλοξενεί, των ζώων, του ίδιου του ανθρώπου; Και τελικά, κατά πόσο έχεις το δικαίωμα να πάρεις τα πράγματα στα χέρια σου, να αντιδράσεις, να διαμαρτυρηθείς να κάνεις την επανάστασή σου, να "εκδικηθείς";
Πολλά τα ερωτήματα - και για εμάς αλλά και για τους ανθρώπους που θα παρακολουθήσουν τη δουλειά μας. Απαντημένα όμως στο μυαλό της Ορελί, της "Τρελής του Σαγιό"».
- Ο κόσμος σάς έχει συνδέσει άρρηκτα με τους ερασιτέχνες ηθοποιούς της Καλαμάτας και τις επαγγελματικού επιπέδου παραγωγές τους - ενώ κι εσείς, νομίζω, έχετε συνδεθεί πια μαζί τους σε επίπεδο... οικογένειας. Ποια είναι τα συστατικά αυτής της σχέσης και ποια η κινητήρια δύναμή της;
«Τα ίδια τα συστατικά είναι και η κινητήρια δύναμη αυτής της σχέσης: Ειλικρίνεια, σεβασμός, εμπιστοσύνη, αλληλοεκτίμηση! Με πολλούς από αυτούς τους ανθρώπους είμαστε 15 χρόνια πια μαζί. Σαν φίλοι, σαν συνεργάτες, και με κάποιους σαν οικογένεια. Μας ενώνουν όμορφες αλλά και δύσκολες στιγμές, χαρές αλλά και λύπες, επιτυχίες αλλά και λάθη. Με κάποιους από αυτούς, λιγότερους βέβαια, μας συνδέει επίσης μια κοινή στάση απέναντι στα πράγματα, ένας κοινός στόχος, ίδια κουλτούρα.
Τώρα, σχετικά με αυτό που λέτε ότι ο κόσμος μ' έχει συνδέσει άρρηκτα με τους ερασιτέχνες ηθοποιούς, σε κάποιους μπορεί να ακούγεται αρνητικό, εμένα όμως μου αρέσει. Οπως μου αρέσει κι αυτό που λέτε, ότι η δουλειά μας είναι επαγγελματικού επιπέδου. Εγώ αυτό το μεταφράζω ότι είναι γνήσια ειλικρινής και δεν προσπαθεί να ξεγελάσει κανέναν».
- Για τα θεατρικά ερασιτεχνικά σχήματα πάντως, πέρα από τους πολλούς επαίνους, έχει ακουστεί και μια "επίκριση": ότι συχνά καταπιάνονται με δύσκολα έργα που εκτός από τη δεδομένη προσπάθεια, το ταλέντο και τη σωστή καθοδήγηση, προαπαιτούν και χρόνια σπουδών Υποκριτικής, ώστε να παρουσιαστούν στο κοινό αξιοπρεπώς κι όχι στρεβλά. Εσείς τι λέτε;
«Είναι ένα πράγμα που συζητείται συχνά στην Καλαμάτα - και λογικά, από τη στιγμή που υπάρχει τόσο έντονη ερασιτεχνική δημιουργία. Με χιούμορ αλλά και πικρία θα σας πω ότι, κατά τη γνώμη μου, αυτή η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στους επαγγελματίες και τους ερασιτέχνες ηθοποιούς δεν είναι πια τόσο ευδιάκριτη. Μια βασική τους διαφορά ήταν πάντα ότι οι μεν αμείβονταν γι' αυτό που κάνουν, οι δε όχι. Πλέον οι αμοιβές των επαγγελματιών είναι από ελάχιστες έως μηδαμινές. Η δεύτερη διαφορά -και φυσικά ουσιαστικότερη- είναι αυτό που λέτε σχετικά με τις σπουδές των επαγγελματιών. Ομως κι εκεί τα πράγματα είναι υπό συζήτηση, λόγω της πληθώρας αλλά και του επιπέδου των διαφόρων σχολών υποκριτικής τέχνης. Χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν καλές σχολές αλλά και σημαντικοί δάσκαλοι. Μετά από 30 χρόνια πια... σε αυτή τη δουλειά, μπορώ να σας πω με σιγουριά ότι έχω βρεθεί με πολύ καλούς αλλά και με πολύ κακούς επαγγελματίες ηθοποιούς - όπως και με πολύ καλούς αλλά και με πολύ κακούς ερασιτέχνες.
Τώρα, όσον αφορά τα δύσκολα έργα που λέτε, αν αποδεχτώ ότι στο θέατρο υπάρχουν δύσκολα και εύκολα έργα, θεωρώ ότι είναι υποχρέωση του ανθρώπου που καθοδηγεί μια ερασιτεχνική ομάδα, να φέρει αυτούς τους ανθρώπους σε επαφή με μεγάλα έργα, σπουδαία κείμενα, σημαντικούς συγγραφείς. Διαφορετικά δεν μπορώ να κατανοήσω την ύπαρξη του ερασιτέχνη ηθοποιού. Αλλωστε αυτό που προσπαθώ να περάσω εγώ σε αυτούς τους ανθρώπους είναι ότι τα σημαντικά έργα τα σεβόμαστε... δεν τα φοβόμαστε».
- Την τελευταία δεκαετία έχετε συνεργαστεί αρκετές φορές και με το ΔΗΠΕΘΕ της Καλαμάτας. Θα ήθελα έναν μίνι απολογισμό αυτής της συνεργασίας, αλλά και μια ξεκάθαρη άποψη για τη λειτουργία του Δημοτικού Θεάτρου σήμερα.
«Πράγματι από το 2008 έχω κάνει 7 έργα. Στα δύσκολα χρόνια του ΔΗΠΕΘΕΚ, όπως τα λέω... Μέσα σ' αυτά τα χρόνια κάποιοι άνθρωποι έχουν δουλέψει ξεπερνώντας και τον ίδιο τους τον εαυτό, λόγω των προβλημάτων στα ΔΗΠΕΘΕ αλλά και γενικότερα στο θέατρο - τα οποία είναι γνωστά... και χιλιοειπωμένα. Με έκπληξη αλλά και με μεγάλη μου λύπη αντιλαμβάνομαι τελευταία, ότι κάποιοι άνθρωποι προσπαθούν αυτό να το απαξιώσουν -και δεν αναφέρομαι μόνο στις δικές μου δουλειές, αλλά γενικότερα-, παρουσιάζοντας ένα θέατρο ανενεργό… σχεδόν κλειστό. Αυτό δεν είναι αλήθεια· και στην τελική δεν εξυπηρετεί κανέναν και τίποτα.
Σχετικά με τη λειτουργία του ΔΗΠΕΘΕΚ, σίγουρα πρέπει να εντοπιστούν, να αντιμετωπιστούν και να λυθούν πολλά προβλήματα, ξεκινώντας πάντα από το υπουργείο Πολιτισμού που πρέπει επιτέλους να δηλώσει ξεκάθαρα τις διαθέσεις του απέναντι στον θεσμό - κι έπειτα σε τοπικό επίπεδο, με μεγαλύτερη αναγνώριση της πορείας αυτού του θεάτρου, αλλά και πιο γενναία στήριξη».
- Θα σας ρωτούσα εάν στο θέατρο χωρά η πολιτική, αλλά το θεωρώ προφανές οπότε προχωρώ στο παρασύνθημα: Πόσο πολιτική -και με ποια έννοια- είναι κάθε φορά η επιλογή ενός έργου, και τι δημιουργικά περιθώρια υπάρχουν έπειτα για την επεξεργασία του;
«Η επιλογή ενός έργου δεν γίνεται με σκοπό να παρουσιάσεις σκηνικά ένα πολιτικό σύνθημα σύμφωνα με τις διαμορφωμένες ή τρέχουσες πολιτικές καταστάσεις, και μέσα από την επεξεργασία του να δημιουργήσεις θέατρο. Θα χρησιμοποιήσω κάτι που είχε πει ο Ιάκωβος Καμπανέλλης: ότι το θέατρο από τη γέννησή του και σε όλη την πορεία του μέχρι και σήμερα είναι ένα πολιτικό λειτούργημα στην ουσία, και δεν χρειάζεται ορισμούς, "πολιτικό" θέατρο, "κοινωνικό" θέατρο, "ψυχολογικό" θέατρο κ.τ.λ.
Το θέατρο είναι εκείνη η μορφή τέχνης που απαιτεί την επικοινωνία και το διάλογο με τον θεατή. Χώρος πνευματικής και πολιτικής συνάντησης, μικραίνει τις αποστάσεις μεταξύ των ανθρώπων, προβληματίζει, διασκεδάζει, ψυχαγωγεί. Ο θεατής έχει την ευκαιρία να διαφωνήσει ή να συμφωνήσει με αυτό που του παρουσιάζεις, να κρίνει και ενίοτε να κατακρίνει. Είναι ελεύθερος να αποφασίσει τι θα κρατήσει και τι όχι. Το θέατρο είναι η πολιτική δράση της ελευθερίας της έκφρασης, της βούλησης, της αίσθησης...».
- Πιστεύετε ότι μια καθαρή ιδεολογική ταυτότητα αρκεί για να ερμηνεύσει όλο τον κόσμο και όλα τα έργα - ή θεωρείτε ίσως πως τα πράγματα ήταν και είναι πιο περίπλοκα ακόμη;
«Αυτή η ερώτηση αποτελεί ένα θέμα από μόνη της, που είναι πολύ δύσκολο να αναλυθεί με λίγα λόγια. Η ιδεολογία αποτελεί ένα πολύπλοκο φαινόμενο με πολλές πτυχές και προεκτάσεις - πολιτικές, πολιτισμικές, ηθικές κ.λπ. Οποιοσδήποτε, ερμηνεύοντας τον εαυτό του, μπορεί να επικαλεστεί ότι διακατέχεται από μια καθαρή ιδεολογική ταυτότητα που του δίνει τη δικαιολογία να ερμηνεύσει ό,τι θέλει και όπως το θέλει... Σημασία έχει πώς προσδιορίζεται αυτή η "καθαρή ιδεολογική ταυτότητα". Οπως το ακούω, μου δημιουργεί αίσθηση κινδύνου, γιατί τα μεγαλύτερα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας έγιναν βάσει μίας δήθεν καθαρής ιδεολογικής ταυτότητας.
Παρ' όλα αυτά, στην εποχή μας υπάρχει μια τάση να αμφισβητούνται και να αμβλύνονται ιδεολογικές διαφορές, και όλοι να μπαίνουν στο ίδιο τσουβάλι. Σίγουρα και η ισοπέδωση των ιδεολογιών οδηγεί σε αδιέξοδα, όταν δεν υπάρχει σαφής ιδεολογική ταυτότητα. Γιατί η έννοια της καθαρότητας θεωρώ ότι είναι ευρύτερη και δύσκολα ορίζεται - άλλωστε νομίζω ότι έχει γίνει της μόδας η αναζήτηση, τόσο σε πολιτικό όσο και σε κοινωνικό πεδίο, της "καθαρής ιδεολογικής ταυτότητας".
Τίποτα δεν είναι μονοδιάστατο. Για να ερμηνεύσεις όλο τον κόσμο χρειάζεται πολλά να λάβεις υπόψη σου, έχοντας παράλληλα μια σαφή ιδεολογική βάση ως κατεύθυνση».
- Ποια είναι η σημαντικότερη πρόκληση για έναν θεατρικό σκηνοθέτη, γενικότερα αλλά και ειδικά σήμερα; Ποιοι κίνδυνοι τον απειλούν στη ζωή και στην τέχνη του;
«Το ανέφερα και λίγο πριν, ότι θεωρώ πάρα πολύ σημαντικό να έρχομαι σε επαφή με σπουδαία κείμενα, με σημαντικούς συγγραφείς! Είναι μαγικό να παίρνεις λέξεις, λόγια, και να τους δίνεις ζωή! Σήμερα μάλιστα περισσότερο από ποτέ, μια που τα πάντα "συρρικνώνονται".
Κι αυτή η συρρίκνωση νομίζω ότι είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος - και για την τέχνη αλλά και για τη ζωή μας γενικότερα».
- Ποια άλλη τέχνη αγαπάτε... και πώς της το δείχνετε;
«Θα σας φανεί λίγο κοινή απάντηση, αλλά έτσι είναι: Αγαπώ όλες τις τέχνες και σέβομαι όλους τους σημαντικούς καλλιτέχνες. Αγαπώ λίγο περισσότερο τη ζωγραφική... και θαυμάζω πολύ τους ανθρώπους που έχουν ωραία φωνή! Θεωρώ ότι είναι οι ευλογημένοι του Θεού - αλλά και καταραμένοι όταν την ξοδεύουν άσκοπα κι ανούσια…».
- Τελειώνοντας, υπάρχει κάποιο μυστικό που θα θέλατε να μοιραστείτε με τους θεατές; Ενα “κλειδί” ίσως, για να ξεκλειδώνουν πιο εύκολα και ν' απολαμβάνουν περισσότερο τις παραστάσεις που βλέπουν;
«Το θέατρο είναι αίσθηση, μαγεία... Τα κλειδιά και τ' αντικλείδια μπορεί να καταστρέψουν τα πάντα...».
Ο σκηνοθέτης... και η παράσταση
Ο ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΚΗΣ γεννήθηκε στον Πειραιά και σπούδασε σε δραματική σχολή - αλλά με τον καιρό τον κέρδισε τελικά η σκηνοθεσία.
Ως ηθοποιός και ως σκηνοθέτης έχει συνεργαστεί με τους "Δεσμούς" της Ασπασίας Παπαθανασίου, το Θεατρικό Πατάρι, το Λαϊκό Θέατρο Πειραιά, το Μαγικό Θέατρο, το ΔΗΠΕΘΕ Ρόδου, το Θεσσαλικό Θέατρο, το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης, τον Λαϊκό Θίασο Τέχνης, τις θεατρικές ομάδες "Παράβαση", "Θεατρική Διαδρομή" και "Πράξις", το Συμιακό Θέατρο, το Studio "Νέες Μορφές", τη ΔΕΠΑΚ και τη "Φάρις" της Καλαμάτας.
Από το 1993 ως το 1999 δίδαξε στο θεατρικό εργαστήρι του ΔΗΠΕΘΕ Ρόδου. Εχει σκηνοθετήσει περί τα 55 έργα από όλο το φάσμα του θεατρικού ρεπερτορίου, καθώς επίσης καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και μουσικές παραστάσεις. Από το 2008 έχει μόνιμη συνεργασία με το θεατρικό σχήμα "ΣΥΝ1 - Μιχάλης Τούμπουρος".
ΤΟ ΘΕΑΤΡΙΚΟ ΕΡΓΟ "Η Τρελή του Σαγιό" του Γάλλου συγγραφέα Ζαν Ζιροντού γράφτηκε το 1943. Περιστρέφεται γύρω από μια εκκεντρική Παριζιάνα, την Ορελί, η οποία αντιστέκεται στην εξουσία του χρήματος. Με τη βοήθεια των φίλων της στήνει μια παγίδα στους εχθρούς της όταν μαθαίνει το σχέδιό τους να εκμεταλλευτούν το υπέδαφος του Παρισιού με στόχο να πλουτίσουν από το πετρέλαιο που φημολογείται ότι κρύβεται σε αυτό.
Η ΠΡΕΜΙΕΡΑ έχει προγραμματιστεί για την Παρασκευή 20 Νοεμβρίου στο Πνευματικό Κέντρο Καλαμάτας. Οι παραστάσεις θα διαρκέσουν μέχρι και τις 12 Δεκεμβρίου, καθημερινά εκτός Δευτέρας και Τρίτης.
Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή: 9.15 μ.μ.
Σάββατο και Κυριακή: 8 μ.μ.
ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ της παράστασης έχουν ως εξής: Η μετάφραση είναι της Μαρίας Τζιφή. Η σκηνοθεσία, τα κοστούμια και οι φωτισμοί, του Κώστα Κατσουλάκη. Το βασικό μουσικό θέμα "Ακου βιολιά" είναι του Γιώργου Κουρουπού από την παράσταση του συγκεκριμένου έργου το 1981 στο ΚΘΒΕ με τη Δέσπω Διαμαντίδου σε σκηνοθεσία Α. Βουτσινά.
Χορογραφίες: Μαρία Μπαλάσκα. Επιμέλεια μουσικής / τραγουδιών: Πάνος Κουραμπάς, Μιμίκα Τάσση - η οποία έγραψε επίσης τους στίχους, ενώ ήταν και βοηθός σκηνοθέτη μαζί με την Ολγα Θεοδώρου.
ΟΙ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΕΣ ΗΘΟΠΟΙΟΙ που συμμετέχουν είναι αλφαβητικά οι: Γεωργία Γαρδελίνου, Ηλίας Γιαννόπουλος, Δήμητρα Διακουμέα, Κώστας Δούσης, Πάνος Ηλιόπουλος, Χαρά Καραμπάτου, Λευτέρης Καρμοίρης, Τάκης Κρόμπας, Δημήτρης Καούρης, Σέφη Κούβελα, Πάνος Κουραμπάς, Νίκος Κυριακουλάκος, Εφη Λεάκου, Αλεξάνδρα Λυμπερουπούλου, Χρύσα Μαργαριτίδη, Ρούλα Μέντη, Μαρία Μπαλάσκα, Μαρία Τζιφή, Εφη Μπετιχαβά, Λεωνίδας Παχτίτης, Μαγδαληνή Πλεμμένου, Λευτέρης Πουλέτης, Σοφία Μποτσέα, Ειρήνη Σκανδάλη, Μιμίκα Τάσση, Ηλίας Τεντζογλίδης, Χρήστος Τσουμελέας, Γεωργία Τσώνη, Βαγγέλης Χαχής.
