Αξίζει να σημειωθεί ότι την τελευταία πενταετία σε όλον τον κόσμο έχουν χαθεί πάνω από πέντε εκατομμύρια ζωές στην άσφαλτο, προφανώς πολλαπλάσια των πολεμικών συρράξεων που συντελούνται αυτή τη στιγμή στον πλανήτη. Αφορμή όμως για αυτό το άρθρο είναι το πρόσφατο τραγικό συμβάν στο 83ο χλμ. της εθνικής οδού Αθηνών - Λαμίας όπου ένα αυτοκίνητο μάρκας Porsche προσέκρουσε με ιλιγγιώδη ταχύτητα σε ένα Honda νόμιμα σταθμευμένο στο πάρκινγκ. Το τραγικό είναι ότι στο Honda επέβαινε μια νέα κοπέλα με το τριών ετών παιδάκι της ενώ ο σύζυγος-πατέρας και προσωπικός μου φίλος, μόλις είχε βγει από το όχημα για να επισκεφτεί την παρακείμενη τουαλέτα! Εντρομος από το θόρυβο της πρόσκρουσης βγήκε τρέχοντας έξω από την τουαλέτα για να αντικρίσει τι ακριβώς; Τα όνειρα μιας ζωής να καταστρέφονται, τη γυναίκα του και το παιδί του νεκρά με τον πιο σκληρό τρόπο! Και φυσικά, δύο ακόμη νεαρά άτομα νεκρά στην Porsche! Κι όμως, δεν είναι ένα τυχαίο γεγονός. Είναι ένα ακόμα γεγονός με βαθιές ρίζες που θα ξανασυμβεί πολλές φορές αν δε λάβουμε άμεσα μέτρα.
Ξεκινάμε λοιπόν από το βασικό ερώτημα για το τι φταίει. Οι εύκολες απαντήσεις -η κακιά ώρα, η υπερβολική ταχύτητα, το κακό οδικό δίκτυο- μόνο αποπροσανατολίζουν και διαιωνίζουν τις παθογένειες ενός εκπαιδευτικού συστήματος. Ναι, και σε αυτόν τον τομέα η έλλειψη παιδείας και εκπαίδευσης (πρέπει να διαχωρίζουμε αυτά τα δύο) είναι υπεύθυνα για τις πρώτες θέσεις που φιγουράρει η χώρα μας στην τραγική λίστα των θυμάτων τροχαίων, νεκρών αλλά και ζωντανών με πολύ σοβαρά προβλήματα υγείας, τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά. Γιατί τελικά χρειάζεται παιδεία για να σεβαστούμε τους υπόλοιπους οδηγούς (και πεζούς) καθώς και σοβαρή εκπαίδευση για να γίνουν οι οδηγοί μας καλύτεροι. Γιατί κανένας δε φρόντισε να γίνει βίωμα στα παιδιά μας ότι το να οδηγείς αυτοκίνητο είναι χειρότερο από το να οπλοφορείς. Οτι και ένα ποτηράκι είναι αρκετό για να μειώσει τα αντανακλαστικά μας, ειδικά σε συνδυασμό με κούραση και άδειο στομάχι. Οτι δεν υπάρχει υπερβολική, αλλά «ακατάλληλη για τις συνθήκες» ταχύτητα που μερικές φορές μπορεί να είναι πολύ κάτω από τα όρια του αυτοκινητόδρομου. Οτι κανένα αυτοκίνητο πολυτελείας και κανένας αερόσακος δε μπορεί να τα βάλει με την αδράνεια. Αλλά το κυριότερο, ότι για όλα σχεδόν τα ατυχήματα, ο κυριότερος υπεύθυνος είναι ο άνθρωπος, εμείς οι οδηγοί (και ενίοτε και πεζοί - ποδηλάτες).
Στη Φινλανδία, χώρα με πρότυπο εκπαιδευτικό σύστημα, σκέφτονται να καταργήσουν τα κλασικά μαθήματα από τα σχολεία και να συνδυάσουν τις βασικές επιστήμες με καθημερινές ανάγκες και συνήθειες των πολιτών. Αραγε, θα μπορούσε και στην Ελλάδα ένα παιδί, στο πλαίσιο του μαθήματος της Φυσικής να βιώνει και να κατανοεί τη μηχανική διάσταση της αυτοκίνησης; Να διδαχθεί ότι διπλάσια ταχύτητα ισούται με τετραπλασιασμό της κινητικής ενέργειας και άρα της ενέργειας που πρέπει να απορροφήσει το αμάξωμα σε μία σύγκρουση; Οτι είναι εγκληματικό να μην κάθονται τα παιδιά σε ειδικό κάθισμα αλλά πολλές φορές στην αγκαλιά της μάνας μπροστά(!); Οτι ο συντελεστής πρόσφυσης (βροχή, πάγος ή απλά κακή άσφαλτος) πρέπει να καθορίζει τόσο την ταχύτητα μας όσο και την απόσταση από προπορευόμενα οχήματα; Οτι ο μέσος -καλός- οδηγός σε ιδανικές συνθήκες (φως ημέρας, ξεκούραστος, χωρίς κατανάλωση αλκοόλ και με όλη την προσοχή του στο δρόμο) για να αντιληφθεί ένα κίνδυνο, να αποφασίσει και να αντιδράσει χρειάζεται ένα με δύο δευτερόλεπτα και έτσι στα 120km/h (φαινομενικά αθώα ταχύτητα στον αυτοκινητόδρομο) από τη στιγμή αντίληψης του κινδύνου μέχρι την ολοκλήρωση της αντίδρασης μπορεί να έχει διανύσει 30-60 ολόκληρα μέτρα! Μιλάμε για πάνω από μισό γήπεδο ποδοσφαίρου όπου απλά το όχημά του κινείται «ακυβέρνητο»! Στο πλαίσιο της στατιστικής, θα μπορούσε να διδαχθεί ότι τα περισσότερα ατυχήματα συμβαίνουν κοντά στο σπίτι μας όπου βέβαια δε φοράμε ζώνη γιατί «φτάνουμε τώρα, δύο λεπτά είναι μόνο»; Οτι είναι πιθανότερο να τραυματιστούμε σοβαρά ή θανάσιμα στην άσφαλτο παρά με αεροπλάνο (που πολλοί φοβούνται ενώ είναι απείρως ασφαλέστερο των αυτοκινήτων και μηχανών). Οτι αν οδηγείς μηχανή έχεις 16 (!) φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να τραυματιστείς θανάσιμα σε τροχαίο; Οτι χωρίς τη ζώνη ασφαλείας ή κράνος οι πιθανότητες επιβίωσης μειώνονται δραματικά;
Τέλος, πέρα από το βασικό θέμα του σεβασμού προς το συνάνθρωπο, είναι απόλυτη ανάγκη η κοινωνία μας να μάθει να αποφεύγει τον έντονα επικριτικό λόγο. Για την Τροχαία που δεν ήταν εκεί (αν είναι δυνατόν να είναι παντού), για το κακό οδικό δίκτυο, για τους νέους που τρέχουν πολύ, για τους ηλικιωμένους που δεν έχουν αντανακλαστικά και πολλά άλλα που αφορούν τους άλλους, αλλά ποτέ εμάς. Κανείς δε θέλει να σκοτωθεί στο δρόμο, ούτε να σκοτώσει. Από τον καναπέ μας είναι εύκολο να κρίνουμε αλλά σήμερα κιόλας πολλοί από εμάς θα κάνουμε κάτι αντίστοιχο (αλκοόλ, κινητό, κούραση, παραβάσεις, παραλείψεις και κακοσυντηρημένα οχήματα). Απλά (ευτυχώς) τις περισσότερες φορές είμαστε πολύ πιο τυχεροί από τον άτυχο πατέρα της ιστορίας. Για πόσο;
Του Γιώργου Η. Ζόμπολα*
* Ο Γιώργος Η. Ζόμπολας είναι Μηχανολόγος Μηχανικός (ΕΜΠ) - Διδάκτωρ Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών - Εθελοντής σύμβουλος-συνεργάτης του Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας «Πάνος Μυλωνάς». Λέκτωρ Πανεπιστημίου Λίβερπουλ Αγγλίας.
