Η είδηση ήταν μάλλον αναμενόμενη: ο πληθυσμός της Ελλάδος καταγράφηκε το 2021 μειωμένος κατά 400.000 άτομα σε σχέση με το 2011, ενώ η Πελοπόννησος εμφανίζει μια από τις μεγαλύτερες μειώσεις, της τάξης του 6,8%. Εκείνο όμως που προκαλεί εντύπωση είναι ότι τα δυσμενέστερα στοιχεία αφορούν την Αρκαδία (-10%) αλλά και τη Μεσσηνία (-9,4%), τόπους καταγωγής, συμπτωματικά, του τέως και του νυν Περιφερειάρχη Πελοποννήσου αντίστοιχα. Ειδικά για τη Μεσσηνία, τα στοιχεία αποτελούν κόλαφο για πολλούς τοπικούς παράγοντες, που επιχειρούν να παρουσιάσουν τον τόπο μας σε άνοδο την τελευταία δεκαετία και «οχυρώνονται» διαρκώς πίσω από την ολοκλήρωση του αυτοκινητοδρόμου μέχρι την Καλαμάτα, αλλά και από τη φωτεινή εξαίρεση της Costa Navarino, που μας ενέταξε στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη. Η πραγματικότητα όμως είναι αμείλικτη: η Μεσσηνία γηράσκει ραγδαία και μάλιστα μη διδασκομένη, χάνοντας διαρκώς σε αναπτυξιακή ζωτικότητα. Τι(ς) φταίει για την κατάσταση αυτή; Και πώς μπορεί αυτή να αναστραφεί με ορίζοντα το 2031;
«Ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη»: η παντελής απουσία δημογραφικής και αναπτυξιακής στρατηγικής.
Οι ανωτέρω δυσμενείς περιστάσεις επιβάλλουν, δίχως άλλο, κρίσιμες και άμεσες αποφάσεις. Προτεραιότητα πρέπει να αποτελέσει η διαμόρφωση και εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης δημογραφικής-αναπτυξιακής στρατηγικής σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, με συγκεκριμένες κατευθύνσεις, χρονοδιαγράμματα και πόρους και έμφαση τους ακόλουθους τομείς:
-προσέλκυση επιχειρήσεων και παραγωγικών επενδύσεων: με συνδυαστική αξιοποίηση των εργαλείων του ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης αλλά και πόρους από τη φορολόγηση των υπερκερδών των επιχειρήσεων παροχής ενέργειας προκειμένου να επιδοτηθεί η εγκατάσταση μεγάλων επιχειρήσεων και μονάδων παραγωγής ειδικά στις πιο μειονεκτικές περιοχές. Το πρόγραμμα απολιγνιτοποίησης της Μεγαλόπολης μπορεί να είναι οδηγός αντίστοιχων παρεμβάσεων και για τη Μεσσηνία, αρκεί να δημιουργηθεί ένα διακριτό πρόγραμμα που θα ενισχυθεί με πόρους.
-στήριξη νέων εργαζομένων και επιστημόνων: με παροχή συγκεκριμένων φορολογικών κινήτρων σε νέους επιστήμονες, εργαζόμενους και τις οικογένειές τους για να εγκατασταθούν και να δημιουργήσουν ειδικά σε χωριά και μειονεκτικές περιοχές. Απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ για κάποια χρόνια, μερική απαλλαγή από το φόρο εισοδήματος, ανάπτυξη καλής ευρυζωνικής σύνδεσης σε όλη την επικράτεια, ενίσχυση ψηφιακών υπηρεσιών, αναβάθμιση δομών υγείας, παιδείας και πολιτισμού ιδίως εκτός πόλεων μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά. Στο πλαίσιο αυτό, απαιτείται και ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα προσέλκυσης ψηφιακών νομάδων (digital nomads) από το εξωτερικό με γενναία κίνητρα.
-ενεργειακή πολιτική: η δημιουργία ενός περιφερειακού ταμείου ενέργειας με αξιοποίηση πόρων του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης αλλά και του Ταμείου Ανάκαμψης μπορεί να λειτουργήσει θετικά για τη μείωση του ενεργειακού κόστους νοικοκυριών και επιχειρήσεων και στη Μεσσηνία, (πχ επιδότηση οικιακής εγκατάστασης ΑΠΕ, αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα, ηλεκτροκίνηση παντού).
-πολιτική ασφάλειας: κορυφαίο ζήτημα η αποκατάσταση αισθήματος ασφαλείας σε όλη την τοπική επικράτεια με αυστηρά προληπτικά μέτρα, εγκατάστασης μέσων παρακολούθησης κλπ, προκειμένου να εμπεδωθεί η Μεσσηνία και τα χωρία της ως ασφαλής προορισμός για νέους και οικογένειες
-αλλαγή μοντέλου διακυβέρνησης: με συγχώνευση των περιφερειακών αναπτυξιακών οργανισμών σε ενιαίο φορέα, με κατάλληλη στελέχωση και ανεξάρτητη διοίκηση, προκειμένου αυτός να αναλάβει το συντονισμό του όλου εγχειρήματος χωρίς κομματικές εξαρτήσεις.
Μια νέα γενιά ως υπαρξιακή αναγκαιότητα για τη Μεσσηνία
Είναι προφανές ότι η Μεσσηνία, όπως και όλη η Πελοπόννησος, στερείται εδώ και δεκαετίες, αλλά με επιδεινούμενο ρυθμό, τους νέους ανθρώπους της, που φεύγουν για το εξωτερικό ή για την Αθήνα, στην καλύτερη περίπτωση, αδυνατώντας να ζήσουν αξιοπρεπώς στη γενέθλια γη τους. Αυτή η γενιά, η γενιά της ατελείωτης κρίσης από το 2010 μέχρι σήμερα, δικαιούται και υποχρεούται να βγει μπροστά, επιστρέφοντας και αναλαμβάνοντας το βαρύ καθήκον της δημογραφικής και αναπτυξιακής αναστροφής του τόπου μας. Χρειάζεται όμως ευκαιρίες και στήριξη. Αλλά προπάντων απαιτείται η συνειδητοποίηση εκ μέρους ορισμένων ναρκισσιστών και αλαζόνων εβδομηντάρηδων ότι πρέπει να αποσυρθούν από την επικαιρότητα, τα δημόσια αξιώματα και την διεκδίκησή τους, αναλαμβάνοντας τις ευθύνες τους και ενεργώντας προς όφελος της γενιάς των παιδιών τους, που ξέρει και μπορεί. Το 2031, έτος της επόμενης απογραφής, δεν είναι μακριά. Ας ευχηθούμε λοιπόν να είναι αυτό το ορόσημο της αναγέννησης της πατρίδας μας και ενός καλύτερου μέλλοντος για όλους.
*Ο Νίκος Θεοδώρου είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω και Διδάκτωρ Δημοσίου και Ευρωπαϊκού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ludwig-Maximilians του Μονάχου. Ιστοσελίδα: www.ntheodorou.gr
