Με την συμπλήρωση 200 ετών από της ενάρξεως του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821, η «Εταιρεία Πελοποννησιακών Σπουδών» (βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών), κυκλοφόρησε τον πανηγυρικό τόμο ΛΒ΄ των «Πελοποννησιακών» με χορηγό της έκδοσης το «Ίδρυμα Γεωργίου και Βικτωρίας Καρέλια».
Από τον συλλογικό αυτό τόμο παρουσιάζουμε ανάτυπο υπό τον τίτλο: “Ο πατρογονικός Πύργος των Μπενάκηδων στην Καλαμάτα” που συνέγραψε η Αρχαιολόγος κα Βιργινία Αριστείδη Αλμπάνη.
Η μελέτη αυτή έρχεται να προστεθεί σε σημαντικά μελετήματα της διακεκριμένης συγγραφέως – ερευνήτριας που άξονάς τους είναι η ανάδειξη πτυχών της ιστορίας της Μεσσηνίας και της Καλαμάτας ιδιαίτερα.
Το παραπάνω πόνημα έχει ως επίκεντρο την ίδρυση του αρχοντικού πύργου της οικογενείας Μπενάκη, μεσούντος του 18ου αιώνα. Μελέτη που εμπλουτίζεται με σημαντικές ιστορικές αναφορές για την Καλαμάτα, την περίοδο εκείνη.
Ο μεστός, τεκμηριωμένος, λόγος της όλης συγγραφής είναι αξιοσημείωτο ότι συμπληρώνεται με την παράθεση πλούσιας βιβλιογραφίας, αποτέλεσμα, προφανώς, πολύμοχθης έρευνας της συγγραφέως σε ελληνικές και ξένες ιστορικές πηγές, η παράθεση των οποίων τεκμηριώνει τα συμπεράσματα που καταλήγει.
Πράγματι είναι αξιοσημείωτη η αναφορά σπάνιων ιστορικών πηγών που φωτίζουν εναργέστατα τις συνθήκες που επικρατούσαν στην Καλαμάτα τα προεπαναστατικά χρόνια, με ιδιαίτερη μνεία του ρόλου που διαδραμάτισε ο (και αναγείρας τον ομώνυμο πύργο) Παναγιώτης Μπενάκης στην αποτυχούσα εξέγερση του 1770 αλλά και στα προ, όσο και στα μετά, γεγονότα, της ιστορικής εκείνης εξέγερσης, στην οποία η Καλαμάτα και η ευρύτερη περιοχή της, έπαιξαν σημαντικό ρόλο.
Η μελέτη της κας Βιργινίας Αλμπάνη δεν περιορίζεται όμως μόνο στη καταγραφή των γεγονότων, δεν πρόκειται δηλαδή για μια στενή γεγονοτολογική ιστορία, αλλά προσφέρει συνολική ερμηνεία των συνθηκών της περιόδου αυτής η εκτενής αναφορά των οποίων δίνει την δυνατότητα στον αναγνώστη να παρακολουθήσει με ευχέρεια τα τότε γεγονότα, μιας και ο συνδυασμός της λεπτομερούς εξιστόρησής τους, συναπτόμενος με την ανάλυση και ερμηνεία τους, έχουν ως αποτέλεσμα η μελέτη αυτή να αναδεικνύεται ως έργο αναφοράς για την τότε περίοδο της πόλης μας.
Πράγματι, προσφέρεται μια πραγματικά αξιοπρόσεκτη οπτική ανάδειξης όλων εκείνων των γεγονότων που εξελίσσονται στο περίγυρο της περιόδου ίδρυσης του αρχοντικού των Μπενάκηδων και, κατά την γνώμη του γράφοντος, αυτό αποτελεί και την απαραίτητη προϋπόθεση που η μελέτη αυτή θεωρείται σήμερα ως πολύτιμη συμβολή στο ιστορικό γίγνεσθαι της Καλαμάτας.
Ενδιαφέρον στοιχείο του έργου αυτού είναι ότι εκτείνεται και σε αναφορές σπουδαίων ιστορικών γεγονότων που εκτυλίχθηκαν στην Καλαμάτα τα πρώτα μεταεπαναστατικά χρόνια.
Έτσι, πληροφορούμεθα ότι οι Πέτρος Μαυρομιχάλης (1831-1904, στρατιωτικός και πολιτικός) και ο αδελφός του Περικλής, γιοί του γενάρχου της γεραράς οικογένειας των Μαυρομιχαλών της Καλαμάτας Αντωνίου Μαυρομιχάλη, υπήρξαν δισέγγονοι του Παναγιώτη Μπενάκη, ως και το ότι ο γιός της θυγατέρας του Παντζεχρούλας, Παναγιώτης Μπενάκης, πρώτος δήμαρχος Καλαμάτας, στο διάστημα 1834-1841, υπεδέχθη στην πόλη μας σειρά ξένων επισήμων με ιδιαίτερη αναφορά στην επίσκεψη που πραγματοποίησε ο Δούκας του Μονπανσιέ, ένας εκ των πέντε γιών του Βασιλέως των Γάλλων Λουδοβίκου – Φιλίππου του οίκου των Βουρβώνων της Ορλεάνης (1830- 1848), δείγμα και αυτό μιας αξιοπρόσεκτης ανόδου της Καλαμάτας τα ιστορούμενα χρόνια.
Κλείνοντας, θεωρώ ότι η κα Βιργινία Αλμπάνη κατέβαλε άκρως σημαντικό τμήμα της οφειλής της προς την γενέτειρα πόλη, ευχόμενος όπως, με την αυτή ζέση, συνεχίσει να πλουτίζει την τοπική ιστοριογραφία με το τάλαντο και την γνώση της.
* O κ. Ιωάννης Κ. Θεοδωρόπουλος είναι πτυχιούχος του Ινστιτούτου Ανωτάτων Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου.
