«Η επιστροφή στη δημοκρατική ομαλότητα θα πρέπει να σημάνει το τέλος των προσφυγικών ροών και να ανοίξει τον δρόμο για την επιστροφή των Σύρων προσφύγων στις εστίες τους», επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, στην ανακοίνωση της Κυβέρνησης μετά την συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ, που έγινε στο Μέγαρο Μαξίμου, υπό τη Προεδρία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με θέμα τις εξελίξεις στη Συρία. Και με την υπόμνηση ότι «οι ελληνικές αρχές παραμένουν σε εγρήγορση σε όλα τα επίπεδα».
Η ανατροπή του λαομίσητου καθεστώτος Ασαντ στη Συρία και η αντικατάσταση του, από τον επικηρυγμένο ως τρομοκράτη ηγέτη των Τζιχαντιστών Τζολάνι, είναι ένας κρίκος στην αλυσίδα των γεωπολιτικών εξελίξεων στην σπαρασσόμενη από ένοπλες συγκρούσεις , θρησκευτικές έριδες, αναθεωρητικές και δολοφονικές πολιτικές Μέση Ανατολή, Ανατολική Μεσόγειο και Αραβική Χερσόνησο, ως ενιαίο γεωγραφικό χώρο, υψίστης Στρατηγικής και γεωοικονομικής - ενεργειακής αξίας.
Το ερώτημα είναι, ποια θα είναι ΣΥΡΙΑ στην μεταΑΣΑΝΤ εποχή; Θα είναι ένα ενιαίο κράτος, θα είναι συνομοσπονδία ή ένα κατακερματισμένο κράτος; Ένα κράτος στα χέρια τζιχαντιστων τρομοκρατών; Και το κυριότερο, πόσο το συριακό, θα επιδράσει τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην νοτιοανατολική Μεσόγειο και προς ποια κατεύθυνση; Της γενικότερης ανάφλεξης; Της αποσταθεροποίησης αυταρχικών καθεστώτων, όπως του σιιτικού θεοκρατικού της Τεχεράνης; Της Σαουδικής Αραβίας; Του Κατάρ;
Η πτώση του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ μετά από 13 χρόνια σύγκρουσης με αντικαθεστωτικές δυνάμεις, με τζιχαντιστες, με μισθοφόρους, αποτελεί μια κοσμοϊστορική αλλαγή στη Συρία, και ευρύτερα στο γεωγραφικό περιβάλλον, αφού ανατρέπει βεβαιότητες, διαλύει συμμαχίες, αλλά και καθαγιάζει ανίερες μέχρι πρότινος συμμαχίες.
Κατά πρώτον, η αλλαγή στάσης των ΗΠΑ, που χαιρέτησαν την κατάρρευση του καθεστώτος Ασαντ, δηλαδή, επικρότησαν την νικηφόρα πορεία των αντικαθεστωτικων αντι-άσαντ δυνάμεων, παρότι ηγήθηκε ο αλ Τζολάνι και η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ-Σαμ (HTS), μια οργάνωση που έχει χαρακτηριστεί ως τρομοκρατική από τις ΗΠΑ, τον ΟΗΕ και την ΕΕ. Το Rewards for Justice, το κορυφαίο πρόγραμμα επικηρύξεων για την εθνική ασφάλεια του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών, εξακολουθεί να προσφέρει αμοιβή έως και 10 εκατομμύρια δολάρια για πληροφορίες σχετικά με τον αλ Τζολάνι (που βρίσκεται και τι κάνει;), που έχει ήδη εγκατασταθεί στο Προεδρικό Μέγαρο στη Δαμασκό!
Το δεύτερο, είναι η στάση της Τουρκίας. Ο Ταγίπ Ερντογάν, η τουρκική κυβέρνηση, έχει ασπαστεί τον ισλαμισμό, τον ριζοσπαστισμό και τον αναθεωρητισμό. Ο Τ. Ερντογάν υποστηρίζει ανοιχτά και φιλοξενεί τη Χαμάς και ήταν βασικός υποστηρικτής των ισλαμιστών ανταρτών [τζιχαντιστών] που ανέτρεψαν τον Άσαντ. Ο Συριακός Εθνικός Στρατός (SNA), είναι μισθοφόροι που εκπαιδεύονται και εξοπλίζονται από την Τουρκία, είναι βασικά τουρκομάνοι και αποτελούν την μία από τις δυο στρατιωτικές δυνάμεις που ανέτρεψαν τον Ασαντ. Η άλλη, κύρια δύναμη, είναι οι Τζιχαντιστές του HTS η μετεξέλιξη της ΑΛ ΝΟΥΣΡΑ, το Συριακό παρακλάδι της ΑΛ ΚΑΙΝΤΑ, με επικεφαλής τον επικηρυγμένο τρομοκράτη από την Δύση Μοχάμεντ αλ- Τζολάνι. Ο Τζολάνι, όπως φαίνεται, έχει «καλές» σχέσεις με τις δυτικές μυστικές υπηρεσίες. Δεν είναι όμως φίλα προσκείμενος στον Ερντογάν, λόγω του Κουρδικού. Με τους Κούρδους της Συρίας, ο ηγέτης των Τζιχαντιστων και τώρα νέος ηγέτης της Συρίας, έχει καλές σχέσεις , όπως και η αμερικανική διπλωματία. Οι Κούρδοι της Συρίας, ήταν η στρατιωτική εμπροσθοφυλακή των ΗΠΑ, στον πόλεμο κατά του ISIS. Οι Κούρδοι της Συρίας όμως είναι στο στόχαστρο της Τουρκίας, επειδή, κατά τον Τ. Ερντογάν, προωθούν την ίδρυση Κουρδικού κράτους με πληθυσμό 50 εκατομ. κατοίκων, που θα περιλαμβάνει τη Β. Συρία, το Δυτικό Ιράκ σημερινό αυτόνομο Κουρδιστάν, την περιοχή της Μουσούλης και της νοτιοανατολικής Τουρκίας, μια εξέλιξη που αποτελεί τον χειρότερο εφιάλτη για την Τουρκία. Αν οι Αμερικανοί παραμείνουν στο πλευρό των Κούρδων, ενάντια στον υποστηριζόμενο από την Άγκυρα SNA, τότε οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις θα «δοκιμαστούν». Η Τουρκία έχει εμπλακεί στρατιωτικά στο βόρειο Ιράκ, στη Λιβύη και στον Καύκασο, μέσω του Αζερμπαϊτζάν. Στη δε βόρεια Συρία κατέχει τρεις ζώνες, τις οποίες κατέλαβε με διαδοχικές στρατιωτικές εισβολές με πρόσχημα το Κουρδικό. O Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Α. Μπλίνκεν , επισκέφτηκε την Τουρκία όπου είχε κρίσιμες συνομιλίες με τον Ταγίπ Ερντογάν και με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν. Ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας ζήτησε να σταματήσει η Τουρκία τις επιθέσεις ενάντιων των κούρδων της Συρίας. Ο Ερντογάν είπε ότι η Τουρκία θα λάβει προληπτικά μέτρα πρωτίστως για τη δική της εθνική ασφάλεια εναντίον όλων των τρομοκρατικών οργανώσεων, ιδιαίτερα των τρομοκρατικών οργανώσεων PKK/PYD/YPG και DAESH, που δρουν στη Συρία.
Το τρίτο, είναι ότι η πτώση του Άσαντ αποτελεί σημαντικό πλήγμα για το Ιράν και τη Ρωσία, δηλαδή τους κύριους συμμάχους του καθεστώτος. Το Ιράν χάνει τον κρίσιμο «άξονα αντίστασης» που συνδέει τη Συρία με τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, ενώ η Ρωσία βλέπει την περιφερειακή της επιρροή να περιορίζεται.
Κοντολογίς, το νέο γεωπολιτικό περιβάλλον, είναι εξαιρετικά ρευστό και αμφίρροπο και κυρίως άναρχο και συγκρουσιακό. Η κατάσταση στο εσωτερικό της Συρίας θα μπορούσε να παραμείνει έκρυθμη και εμφυλιοπολεμική, αποτρέποντας έτσι τις επιστροφές προσφύγων.
Η Ελλάδα και η Κύπρος, εκ των πραγμάτων έχουν σημαντικό ρόλο, καθότι είναι τα κράτη – μέλη της Ε.Ε. εγγύτερα στην περιοχή όπου έχει εξουσία η βία που συναντιέται με την ιστορία, αφού «η βία είναι η μαμή της Ιστορίας» κατά τον Φρίντριχ Έγκελς. Και για να είμαστε πραγματιστές, το προσφυγικό, δηλαδή οι ανεξέλεγκτες ροές προσφύγων ή η απροθυμία προσφύγων να επιστρέψουν στην Συρία, σίγουρα δεν είναι το μοναδικό, ούτε καν το μεγαλύτερο πρόβλημα, που θα κληθούν, από τη δυναμική φορά των εξελίξεων, να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά Ελλάδα και Κύπρος.