—————

Μετά την ολοκλήρωση και την επιτυχή υποστήριξη της διδακτορικής διατριβής μου στην Ιστορία της Ιατρικής, στην Ιατρική Σχολή του Ε.Κ.Π.Α, θεωρώ σκόπιμο και ως ιστορικός πλέον, να μοιραστώ μαζί σας μια καταγραφή της «Ιστορίας της Μεσσηνίας» στις σημαντικότερες περιόδους της. Με αυτή την ανίχνευση της «Ιστορίας της Μεσσηνίας», θα προσπαθήσω να αναδείξω τις συνθήκες κάτω από τις οποίες αναπτύχθηκε και έφτασε ως εδώ ο τόπος μας. Πιστεύω ότι αυτή η καταγραφή θα συνεισφέρει στην καλύτερη προσέγγιση της μεσσηνιακής Ιστορίας και θα αποτελέσει έναν οδηγό για την καλύτερη μελέτη της και από τις επόμενες γενιές. Ο ιστορικός ασχολείται, κατά κανόνα, με την ενδελεχή μελέτη της Ιστορίας. Ερευνά τις τάσεις και τις ανακατατάξεις της κοινωνίας σε διάφορες περιόδους και σε ποικίλους τομείς, ενώ ταυτόχρονα μελετά τις οικονομικές και τις κοινωνικές συνθήκες, την εξέλιξη του πολιτισμού, της επιστήμης, της φιλοσοφίας και της τέχνης. Συνεπώς υπάρχει ιστορία των εθνών, ιστορία της μουσικής, ιστορία της ιατρικής, ιστορία της αρχιτεκτονικής κ.λ.π.
Μετά τον Β ́Π.Π. είχαμε την τύχη να εμφανιστούν στη Μεσσηνία άξιοι επιστήμονες αρχαιολόγοι που με ιδιαίτερη υπομονή και επιμονή αφιερώθηκαν στην προσπάθεια να ξαναφέρουν στο φως κάποιες σημαντικές θέσεις της μεσσηνιακής γης. Ο Καρλ Μπλέγκεν και ο Σπυρίδων Μαρινάτος, η Σάρον Στόκερ κι ο Τζακ Ντέϊβις, η Ξένη Αραπογιάννη, ο Πέτρος Θέμελης και ο Μιχάλης Κοσμόπουλος με τα ευρήματά τους έδωσαν και πάλι πνοή στην Ιστορία της Μεσσηνίας. Τα αποτελέσματα των ανασκαφών που συνεχίζονται στον Εγκλιανό, την Αρχαία Μεσσήνη, την αρχαία Θουρία και την Ίκλαινα τεκμηρίωσαν την Ιστορία, αφού κατάφεραν να την αναθεωρήσουν όπου προέκυψε και να δείξουν τη συνέχειά της από τους μύθους και τις παραδόσεις.
Εδώ δεν πρόκειται να γίνει μια απλή καταγραφή των ιστορικών γεγονότων αλλά και μια προσπάθεια για την ερμηνεία τους, με στόχο την ανίχνευση παλιότερων λαθών για την αποφυγή τους στο μέλλον. Εξετάζονται οι οικονομικές και οι πολιτικές συνθήκες, αλλά και οι επιπτώσεις των γεγονότων στην κοινωνική και την πολιτιστική εξέλιξη. Ο στόχος της μελέτης μου δεν είναι η αναφορά κάθε μάχης ή ναυμαχίας στη Μεσσηνία στη διαδρομή των αιώνων. Σκοπός μου είναι η περιγραφή και ανάλυση των πολιτικών και κοινωνικών γεγονότων, η ανάδειξη των πολιτικών αντιθέσεων, της αλληλεξάρτησης των ιστορικών γεγονότων αλλά των πραγματικών κινήτρων και των προθέσεων των συντελεστών τους σε όλες τις σημαντικές στιγμές της ιστορίας της Μεσσηνίας.
Επειδή η Μεσσηνία είναι ένα μικρό τμήμα της Ελλάδας, η επιχειρούμενη εδώ προσπάθεια για την αναψηλάφηση της Ιστορίας της θα πρέπει ασφαλώς να παρακολουθεί τη συνολική Ιστορία της Ελλάδος. Η Ιστορία ως επιστήμη ξεκίνησε όταν οι λαϊκές παραδόσεις άρχισαν να καταγράφονται με ακρίβεια και συνέπεια, ξεφεύγοντας από τις μυθολογικές παραδόσεις για τις περιπέτειες των θεών και των ημίθεων και έγινε καθαρά ανθρώπινη. Οι μύθοι, σχεδόν σε όλους τους αρχαίους λαούς, θέλουν αυτοί συνήθως να εμφανίζονται μετά από κάποιον κατακλυσμό. Στους αρχαίους Έλληνες οι μύθοι αναφέρουν ότι κάποτε, ο Ζευςοργισμένος από την ασέβεια των ανθρώπων, έκανε κατακλυσμό. Από αυτόν, τον σχεδόν ολοκληρωτικό αφανισμό των ανθρώπων, γλύτωσαν μόνον δύο ευσεβείς. Ο Δευκαλίων και η
Πύρρα. Από αυτούς γεννήθηκε ο Έλλην και όταν αυτός αργότερα παντρεύτηκε απέκτησε τρεις γιους. Τον Δώρο, τον Ξούθο και τον Αίολο. Ο Ξούθος παντρεύτηκε την Κρέουσα, κόρη του Ερεχθέα και απέκτησε δυο γιους, τον Ίωνα και τον Αχαιό. Οι απόγονοι όλων αυτών ήταν οι Ελληνες και τα τέσσερα αρχαία ελληνικά φύλα, οι Αιολείς, οι Ίωνες, οι Αχαιοί και οι Δωριείς.
Τα κεφάλαια με τις σημαντικές ιστορικές περιόδους που αναλύονται εδώ, είναι μια προσπάθεια προσανατολισμού και εισαγωγής του απλού αναγνώστη στις ανάλογες εποχές. Σ’ αυτό το ταξίδι στην Ιστορία του τόπου μας, αναλύονται οι ηγεμόνες του αλλά και οι κατά καιρούς προσπάθειες επιβολής των διάφορων κατακτητών του. Από τον Νέστορα, τον Αριστόδημο και τον Αριστομένη, τον Nicola II de Saint Omer, το ιεροπολεμικό τάγμα των Σπιταλιωτών, τους καστελάνους της Μεθώνης και της Κορώνης, τον Ιμπραήμ, τον Μούρτζινο και τον Παπαφλέσσα όλοι «παρελαύνουν» εδώ μέσα στα κεφάλαια αυτού του πονήματος. Όλα διαδραματίζονται στις δύο πεδιάδες, τη Στενύκλαρο στο βορρά και τη Μακαρία στο νότο, στις πλαγιές της Ιθώμης, του Λυκαίου όρους, του Λυκόδημου και του Ταϋγέτου αλλά και στα ακρογιάλια της μεσσηνιακής γης. Μέσα από τις σελίδες της Ιστορίας αναδεικνύονται και οι αξίες που δεν σεβάστηκαν όλοι αυτοί, που όπως λέει ο ποιητής ήρθαν εδώ «ντυμένοι φίλοι» και με το «γεωμέτρη και τον οικιστή τα παμπάλαια δώρα προσφέροντας». Αλλά «το χώμα δεν έδεσε ποτέ με τη φτέρνα τους». Γιατί το ελληνικό πνεύμα, οχύρωσε τον τόπο και ξεπέρασε κάθε κατακτητή. Με τη βοήθεια και τη
μελέτη της Ιστορίας μπορούμε να διακρίνουμε τουλάχιστον «τους φίλους και τους εχθρούς». Η μαρξιστική άποψη ότι «η Ιστορία επαναλαμβάνεται την πρώτη φορά ως τραγωδία και τη δεύτερη
ως φάρσα» θα πρέπει να είναι πάντοτε στη σκέψη μας και η μελέτη της είναι υποχρέωση όλων. Φυσικά όμως, δεν υπάρχει αυτούσια επανάληψη της Ιστορίας αφού αυτή διαμορφώνεται
ταυτόχρονα τόσο από τις επικρατούσες συνθήκες, όσο και από τις αποφάσεις και τις πράξεις των ατόμων, των τάξεων και των διαφόρων κοινωνικών ομάδων.
Κάθε ιστορικό γεγονός οφείλεται ταυτόχρονα σε πολλές αιτίες και διαμορφώνεται από διαφορετικούς παράγοντες. Δεν περιμένουμε ποτέ την ακριβή επανάληψη ενός γεγονότος της αρχαιότητας στη σημερινή κοινωνία αφού η τεχνολογική εξέλιξη έχει αλλάξει τη δομή της κοινωνίας, τις αντιλήψεις αλλά και τις δυνατότητες των ανθρώπων. Άλλη ήταν η φύση του πολέμου σε παλιότερες εποχές που οι απώλειες περιορίζονταν στο πεδίο της μάχης και άλλες οι σημερινές απώλειες μιας πολεμικής εμπλοκής αφού η καταστροφή μιας ολόκληρης κοινωνίας είναι πια πιθανή.
Όμως, η Ιστορία μπορεί να μας βοηθήσει να ερμηνεύσουμε τον κόσμο και να κατανοήσουμε την ιδιαιτερότητα κάθε εποχής. Οι ιστορικές αναλογίες είναι κομβικό συστατικό του δημόσιου λόγου και της πολιτικής, αφού αφορούν ολόκληρη την κοινωνία και όχι περιορισμένες ομάδες της. Το κέρδος της κοινωνίας από τη μελέτη της Ιστορίας είναι κυρίως η εκμάθηση του τρόπου σκέψης μέσα από τις αναλογίες των εποχών και των γεγονότων.