Η έλλειψη εργατικών χεριών από τη μια μεριά και το προβληματικό πλαίσιο διαμονής και ασφάλισής τους από την άλλη καθιστούν το ζήτημα αυτό πρώτο πρόβλημα για τους αγρότες της περιοχής. Ενα πρόβλημα που θα πρέπει να απασχολήσει -και μάλιστα πολύ σοβαρά- τους τοπικούς πολιτικούς παράγοντες όλων των βαθμίδων.

Οι ελιές, όπως συμβαίνει και με τα περισσότερα αγροτικά εισοδήματα στη χώρα, μαζεύονται εδώ και χρόνια από οικονομικούς μετανάστες. Η κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων στα Βαλκάνια έκανε… νοικοκυραίους χιλιάδες Ελληνες αγρότες και ιδιοκτήτες αγροτικών εκτάσεων. Οι χώρες αυτές όμως βρίσκουν το δρόμο τους στον καπιταλισμό και οι μετανάστες από εκεί λιγοστεύουν. Οι νέοι μετανάστες που φτάνουν από Μέση Ανατολή και Ασία δεν θέλουν να εγκατασταθούν και να δουλέψουν εδώ, παρά μόνο να περάσουν στην Ευρώπη. Την ίδια ώρα οι Ελληνες δεν πάνε για ελιές ακόμα κι αν είναι άνεργοι· το πώς και το γιατί είναι μια άλλη ιστορία που έχει να κάνει με πολλούς παράγοντες.

Η κατάσταση όπως έχει διαμορφωθεί θα πρέπει να προβληματίσει τους πάντες, προκειμένου να ληφθούν άμεσα μέτρα για τη φετινή παραγωγή, αλλά και μόνιμου χαρακτήρα για το μέλλον. Η αγροτική παραγωγή χρειάζεται χέρια και η χώρα αυτή τη στιγμή δεν τα διαθέτει. Τα μεροκάματα είναι ο συντελεστής που επηρεάζει σημαντικά το κόστος παραγωγής στα αγροτικά προϊόντα. Η έλλειψη εργατικών χεριών αυξάνει τα μεροκάματα και κάνει τελικώς ασύμφορη την παραγωγή. Η τιμή του ελαιόλαδου τα προηγούμενα χρόνια άφηνε περιθώρια και έκρυβε το πρόβλημα. Οι τιμές του ελαιόλαδου όμως δεν αφήνουν πλέον περιθώρια για ακριβά μεροκάματα, και είμαστε σε οριακό σημείο κόστους - οφέλους. Κάποιοι δεν το έχουν ακόμα κατανοήσει, αλλά αν δεν υπάρξει κινητοποίηση στον τομέα «εργατικά χέρια», χιλιάδες ελιές θα μένουν αμάζευτες γιατί δεν θα συμφέρει η συγκομιδή τους.

Η οργάνωση της παραγωγής της χώρας σε νέα βάση είναι το πρώτο που πρέπει να γίνει, σε συνεργασία κράτους και οικονομικών φορέων. Οι σοβαρές χώρες και οι ανεπτυγμένες οικονομίες, όταν έχουν έλλειψη εργατικών χεριών, φροντίζουν να τα αποκτήσουν, είτε μέσα από τον προσανατολισμό του εκπαιδευτικού τους συστήματος είτε μέσα από τη στοχευμένη προσέλκυση μεταναστών. Εμείς έχουμε καταφέρει να μοιράζουμε επιδόματα σε φτωχούς και ανέργους -φορολογώντας ανελέητα όποιον δεν μπορεί να κρύψει εισοδήματα- και να συντηρούμε με πόρους της Ε.Ε. χιλιάδες μετανάστες σε κέντρα «φύλαξης», ενώ δεν μπορούμε να βρούμε εργάτες για εποχικές εργασίες. Αν αυτό δεν είναι απόδειξη αποτυχίας, τι είναι άραγε η αποτυχία;

Η οργάνωση της τοπικής οικονομίας γύρω από την ελαιοπαραγωγή χρειάζεται αναθεώρηση. Δεν μπορεί να συνεχίζεται η απασχόληση εποχικών εργατών με ευκαιριακό και τυχαίο τρόπο, όπως σήμερα. Το κράτος και η αυτοδιοίκηση, που θα μπορούσαν να συμβάλουν, βρίσκονται κυριολεκτικά εκτός τόπου και χρόνου. Το κράτος θέλει εργόσημα για την ασφάλιση των εργατών, τους οποίους θα καλύψει ιατροφαρμακευτικά αν χρειαστεί, αλλά δεν φροντίζει οι μετανάστες που μπαίνουν στη χώρα και θέλουν να εργαστούν, να έχουν αυτή τη δυνατότητα. Δεν υπάρχει δηλαδή το πλαίσιο, ώστε και οι εργάτες να είναι ασφαλισμένοι και οι παραγωγοί νόμιμοι και να «γράφουν» κανονικά τα έξοδά τους. Να μην λειτουργούν όλα στο περίπου, σε μια ολόκληρη παράλληλη οικονομία με όργιο εισφοροδιαφυγής και φοροδιαφυγής.

Η τοπική αυτοδιοίκηση από την πλευρά της είναι απασχολημένη με τις αναπλάσεις και τα πολιτιστικά κέντρα και δεν μπορεί να ασχοληθεί με τη διευκόλυνση διαμονής των εποχικών εργατών γης. Οι οικονομικοί μετανάστες του ελαιομαζώματος χρόνια τώρα ζουν σε παραπήγματα και δουλεύουν ανασφάλιστοι. Κατά τα λοιπά δεν ξεχνούν όλοι να εκφράσουν σε κάθε ευκαιρία τον αποτροπιασμό τους για τη μαύρη και αδήλωτη εργασία και τη φοροδιαφυγή, και να υπογραμμίσουν τον ανθρωπισμό τους και τον πόνο τους για το συνάνθρωπο!

Η υποκρισία, η προχειρότητα, το «βλέποντας και κάνοντας», είναι καιρός να δώσουν τη θέση τους στο ρεαλισμό. Είναι καιρός να οργανωθεί ο τρόπος διαμονής και ασφάλισης των εποχικών εργατών. Δεν μπορεί, ενώ όλοι γνωρίζουν ότι τους επόμενους μήνες θα χρειαστούν χιλιάδες εργατικά χέρια στη Μεσσηνία, να μην νοιάζεται κανείς για την προσέλκυση και τη διαμονή τους. Οταν αυτό γίνει με επίσημο και οργανωμένο τρόπο, θα ωφεληθούν τόσο η τοπική οικονομία όσο και οι άνθρωποι που αναζητούν το μεροκάματο. Το πώς αυτό μπορεί να γίνει θα βρεθεί μέσα από διάλογο, συνεννόηση και συνεργασία κυβερνητικών, αυτοδιοικητικών και οικονομικών παραγόντων της περιοχής. Το σίγουρο είναι ότι χρειάζεται να εφαρμοστεί ένα σχέδιο και να μην αφεθούν για μια ακόμα χρονιά τα πράγματα στην τύχη τους.

Η αγροτική παραγωγή, για να συνεχίσει να υπάρχει, χρειάζεται εργατικά χέρια, ενώ η τιμή πώλησης των προϊόντων θα πρέπει να καλύπτει το κόστος και να αφήνει κι ένα εύλογο κέρδος. Διαφορετικά δεν θα υπάρξει. Καιρός λοιπόν να ανακαλύψουμε τον πραγματικό κόσμο της οικονομίας και της παραγωγής.

panagopg@gmail.com