Το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη έχει σοκάρει την κοινή γνώμη και έχει παγώσει τις πολιτικές εξελίξεις. Η κυβέρνηση φαίνεται πως αλλάζει τους αρχικούς της σχεδιασμούς για εκλογές στις 9 Απριλίου. Με βάση το κλίμα που θα δημιουργηθεί τις επόμενες ημέρες, θα προσδιοριστεί και ο χρόνος των εκλογών. Καμία κυβέρνηση δεν θέλει κάλπη την ώρα που οι πολίτες θρηνούν και είναι θυμωμένοι. Είναι επίσης γνωστό ότι ο χρόνος επουλώνει πληγές και κατευνάζει το θυμό. Το τραγικό δυστύχημα δημιουργεί νέα πολιτικά δεδομένα και προκαλεί ερωτηματικά για τη δυναμική που θα αναπτυχθεί το επόμενο διάστημα.
Η Ν.Δ. έχοντας τη διαχείριση του κράτους και των μηχανισμών του είναι σε δύσκολη θέση μετά το τραγικό δυστύχημα και προφανώς δεν αρκεί η παραίτηση του αρμόδιου υπουργού, για να αποσιωπηθούν οι πολιτικές ευθύνες. Ο έλεγχος του κράτους αλλά και της αυτοδιοίκησης της δίνουν ταυτόχρονα την πρωτοβουλία των κινήσεων. Θέτει την ατζέντα των ζητημάτων, φωτίζει παραμέτρους που τη βολεύουν και δίνει τον τόνο της πολιτικής αντιπαράθεσης.
Ο ΣΥΡΙΖΑ από την πλευρά του κρατά, μέχρι τώρα, προσεκτική στάση στο ζήτημα του δυστυχήματος και προσπαθεί να αναδείξει ευθύνες χωρίς κραυγές και υπερβολές. Έχοντας επιλέξει μία στρατηγική προσέγγισης του Κέντρου απομονώνει ακραίες φωνές και συμπεριφορές. Με το σύνθημα «Δικαιοσύνη παντού» προσπαθεί να εκφράσει κάθε πολίτη που θεωρεί ότι αδικείται από το σύστημα. Η εκλογική στόχευση ξεκάθαρη, όμως οι λεπτές γραμμές εύκολα ξεπερνιούνται, με αποτέλεσμα να έχει προκύψει σοβαρή εσωκομματική κρίση για το περιεχόμενο του συνθήματος και το τι τελικά αυτό σημαίνει. Είναι άλλο να ζητά κάποιος δικαιοσύνη και άλλο να την αποδίδει μέσα από τη δική του θεώρηση κάνοντας προγραφές δικαστικών, οικονομικών παραγόντων και δημοσιογράφων.
Η κρίση στον ΣΥΡΙΖΑ λίγες ημέρες πριν τις κάλπες επισκιάστηκε από το σιδηροδρομικό δυστύχημα αλλά είναι υπαρκτή. Η στροφή της ηγεσίας φαίνεται ότι οδηγεί σε έξοδο όσους αντιλαμβάνονται την πολιτική αντιπαράθεση με όρους «τους τελειώνουμε ή μας τελειώνουν». Η αλήθεια είναι ότι η συγκυρία ευνοεί τους ακραίους και δυσκολεύει τη στροφή της ηγεσίας. Θα υπάρξει συμβιβασμός ή οριστική ρήξη; Θα ομαλοποιηθεί η κατάσταση ή θα έχουμε δημιουργία νέου κόμματος; Δεν χωρά αμφιβολία ότι στην περίπτωση καθόδου κόμματος Πολάκη σε αυτή τη συγκυρία, το πολιτικό σύστημα θα οδηγηθεί σε συνολική αναδιάταξη.
Η επίτευξη αυτοδυναμίας από τη Ν.Δ., που καταγραφόταν οριακά στις δημοσκοπήσεις της προηγούμενης περιόδου, είναι πλέον αμφίβολη. Όσο και να καθυστερήσουν οι εκλογές, δεν υπάρχει χρόνος για να κατευναστεί ο θυμός. Η κατάσταση θυμίζει περίοδο «αγανακτισμένων» και διαμορφώνονται οι συνθήκες για νέο εκλογικό ξέσπασμα στη λογική της τιμωρίας. Το πώς αυτό θα αποτυπωθεί και πόσο θα «πληρώσει» το κάθε κόμμα, δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο. Τα πάντα θα εξαρτηθούν από τους χειρισμούς των πολιτικών κομμάτων τις επόμενες ημέρες.
Όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση δύσκολα θα υπάρξει αυτοδυναμία αλλά και κυβέρνηση συνεργασίας. Η Ν.Δ. δεν φαίνεται να χάνει την πρωτιά, αλλά μέσα σε αυτές τις συνθήκες δεν θα βρίσκει κυβερνητικό εταίρο. Ο ΣΥΡΙΖΑ για να παραμείνει κυρίαρχος στο χώρο της Κεντροαριστεράς θα πρέπει να ξεπεράσει την εσωκομματική κρίση. Το ΠΑΣΟΚ κινδυνεύει να συνθλιβεί από το δίλημμα της διακυβέρνησης. Τα μικρότερα κόμματα θα ενισχυθούν από το «αντισυστημικό» κλίμα, ενώ είναι βέβαιο ότι υπάρχει ευκαιρία για ακραίο λαϊκιστικό κόμμα.
Έχουν δημιουργηθεί οι συνθήκες να επαναληφθούν εκλογικά αποτελέσματα παρόμοια με αυτά του 2012. Το διπολικό σύστημα εναλλαγής κομμάτων και παρατάξεων που κυριάρχησε στη Μεταπολίτευση έχει πάψει να λειτουργεί. Η Κεντροδεξιά παραμένει ένας ισχυρός πόλος, δεν συμβαίνει το ίδιο με την Κεντροαριστερά, η οποία έχει χάσει πλέον την κυριαρχία της σε αυτοδιοίκηση και συνδικάτα.
Το πρόβλημα με τις δυνάμεις της Κεντροαριστεράς είναι ότι οι ανταγωνισμοί των στελεχών σε κάθε επίπεδο την έχουν απομακρύνει από τους κοινωνικούς χώρους. Η αδυναμία στην αυτοδιοίκηση είναι χαρακτηριστική. Όταν δεν μπορείς σε τοπικό επίπεδο να αναδείξεις στελέχη που θα μιλούν στους πολίτες, σε έναν θεσμό που βρίσκεται τόσο κοντά τους, πώς περιμένεις να αλλάξεις τους πολιτικούς συσχετισμούς; Όταν σε κερδίζουν δήμαρχοι, που κάνουν απλώς πολλές χειραψίες, δεν έχεις τύχη σε τίποτα.
Στην Περιφέρεια Πελοποννήσου κανένα κόμμα της Κεντροαριστεράς δεν έχει υποψήφιο ή έστω ομάδα στελεχών που να ασχολείται με τον θεσμό και την πορεία του. Θα βρει τον Ιούλιο και μετά από ενδεχόμενη ήττα; Δύσκολο. Στην καλύτερη των περιπτώσεων να επιστρατεύσει αποτυχόντες βουλευτές και κομματικά στελέχη, για να δοθεί μία μάχη καταγραφής. Στη χειρότερη, να συρθούν πίσω από πολιτικούς τυχοδιώκτες και να υποστούν διπλή εκλογική συντριβή στην κάλπη και στο ηθικό πλεονέκτημα. Δυνάμεις που δεν μπορούν να ενοποιηθούν τοπικά δεν μπορούν να κυριαρχήσουν πολιτικά σε εθνικό επίπεδο. Το πρόβλημα δεν είναι οι συνωμοσίες των άλλων, είναι η έλλειψη ενός πειστικού αφηγήματος διακυβέρνησης, που δεν μπορεί να καλυφθεί με λαϊκισμούς και ευκαιριακά συνθήματα.
panagopg@gmail.com
