Ο εύκολος δρόμος προσέγγισης του προβλήματος είναι να αρχίσει κάποιος να μοιράζει κατηγορίες, βρίσκοντας εκ του προχείρου και τους ενόχους. Φταίνε οι υπάλληλοι, φταίνε οι προϊστάμενοι τους και τελικώς οι υπουργοί και το πολιτικό σύστημα. Είναι όλα αυτά μερικώς σωστά, γιατί μπορεί να φταίνε όλοι αυτοί, αλλά μπορεί να ευθύνονται και άλλοι παράγοντες έτσι ώστε συμβάλλοντας όλοι από λίγο να δημιουργούν αυτό το τέρας που έχουμε πλέον μπροστά μας. Η κατάσταση που επικρατεί συνολικά στο δημόσιο και στο πόσο παραγωγικά ή μη αξιοποιούνται ανθρώπινοι πόροι και τεχνολογικός εξοπλισμός είναι αποτέλεσμα του συνολικού πλαισίου διάρθρωσης και λειτουργίας του. Δεν υπάρχει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για το τι συγκεκριμένα κάνει το δημόσιο και για το αν πρέπει και μπορεί να διατηρήσει ή να αναλάβει τη μια ή την άλλη δράση.
Όταν δεν υπάρχει πλαίσιο και ο κάθε υπουργός, διευθυντής, ακόμα και απλός εργαζόμενος αυτοσχεδιάζει, στο τέλος μένουν τα μηχανήματα στο κουτί και οι εργαζόμενοι υποαπασχολούνται. Και επιστρέφοντας στο προηγούμενο, ποιος τελικά φταίει; Αυτός που δεν άνοιξε τα κουτιά ή εκείνος που αγόρασε άκριτα εξοπλισμό; Αυτός που δεν συνεχίζει να ξοδεύει χρήματα ή αυτός που ήταν αβέρτος που αγόραζε και διόριζε; Ποιος είναι ο καλός και ο ποιος ο κακός τελικά της ιστορίας; Η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα δεν είναι εύκολη και δεν μπορεί να δοθεί αν δεν εξεταστεί το σύνολο των παραμέτρων. Να δούμε, για παράδειγμα, πόσα εργαστήρια έχει το δημόσιο που θα μπορούσαν να κάνουν αυτού του είδους τους ελέγχους. Μήπως, για παράδειγμα, υπάρχουν εργαστήρια πολύ καλυτέρα εξοπλισμένα και στελεχωμένα στα Τριτοβάθμια Ιδρύματα, ακόμα και της περιοχής; Μήπως αντί να φτιάχνουμε νέα εργαστήρια και να αγοράζουμε εξοπλισμό, θα αρκούσε η υπογραφή προγραμματικών συμβάσεων με άλλους φορείς ή ακόμα και ιδιώτες, αν αυτό ήταν οικονομικότερο και αποτελεσματικότερο για το κράτος;
Το ελληνικό δημόσιο, από ιδρύσεως του ελληνικού κράτους, οργανώθηκε πρόχειρα και με παλαιοκομματικούς όρους. Ιστορικά, κάθε σοβαρή προσπάθεια οργάνωσης, όταν επιχειρήθηκε, πολεμήθηκε σκληρά από τους εκπροσώπους της φαυλοκρατίας και στο τέλος κατεδαφίστηκε. Η επικάλυψη αρμοδιοτήτων, η διάχυση της ευθύνης και η αδυναμία άσκησης ουσιαστικού ελέγχου είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του. Ο καθένας αναλαμβάνει όποια δράση θεωρεί ότι είναι καλή ή τον βολεύει, αγοράζει για το σκοπό αυτό εξοπλισμό και προσλαμβάνει υπαλλήλους, και μετά τα πάντα αφήνονται στην τύχη τους, χωρίς ποτέ κανείς να ενδιαφερθεί αν αυτό το σύστημα λειτουργεί, παράγει έργο και εξυπηρετεί τον σκοπό για τον οποίο σχεδιάστηκε. Αυτό που χαρακτηρίζει τη δομή και την οργάνωσή του δημοσίου είναι ο δαιδαλώδης χαρακτήρα του, η επικάλυψη αρμοδιοτήτων και οι παράλληλες δράσεις του.
Η αλήθεια είναι ότι η επικράτηση της συγκεκριμένης κατάστασης βόλεψε πολλούς και εκκόλαψε πολλά μικρά και μεγάλα οικονομικά σκάνδαλα. Είναι πλέον φανερό ότι αυτός ο κύκλος οργάνωσης και λειτουργίας του κράτους πρέπει να κλείσει. Όποιος υπερασπίζεται ότι χρειάζεται να παραμείνουν όλες αυτές οι κρατικές δράσεις σε λειτουργία ματαιοπονεί, επιταχύνοντας απλώς τη συνολική κατάρρευση. Είναι ταυτόχρονα λάθος η οριζόντια και άκριτη κατάργηση κρίσιμων δραστηριοτήτων του δημοσίου. Χρειάζεται να βρεθεί ένα νέο σημείο ισορροπίας που θα επιτρέπει στο δημόσιο να παίξει τον στρατηγικό του ρόλο, αξιοποιώντας παραγωγικά και χρήσιμα ανθρώπινο δυναμικό και τεχνολογικό εξοπλισμό.
panagopg@gmail.com
