Στο συμπέρασμα αυτό καταλήξαμε μεταξύ άλλων στο άρθρο με τίτλο “Ο δρόμος της καταστροφής είναι στρωμένος με δάνεια”, που δημοσιεύτηκε στο φύλλο του Σαββατοκύριακου και στο οποίο εξηγήσαμε πώς οι μεταβολές στην τεχνολογία παραγωγής προκαλούν αναδιάρθρωση του παγκόσμιου καταμερισμού εργασίας. Ανεξάρτητα όμως από τις αιτίες των αλλαγών στον παγκόσμιο εργασιακό χάρτη, οι ανεπτυγμένες οικονομίες δεν μπορούν, ακόμα και αν θέλουν, να ανταγωνιστούν τις αναπτυσσόμενες οικονομίες μειώνοντας τους μισθούς και τις αμοιβές των εργαζομένων. Αν μειώσουν τους μισθούς, θα μειωθεί ταυτόχρονα και η ζήτηση των εγχώριων προϊόντων, με συνέπεια να χαθούν ακόμα περισσότερες θέσεις εργασίας. Ετσι οι οικονομίες θα μπουν σε ένα φαύλο κύκλο ύφεσης, σαν αυτόν που μπήκε η Ελλάδα όταν τα σαΐνια του ΔΝΤ και των Βρυξελλών μείωσαν οριζόντια τους μισθούς για να μειώσουν το εμπορικό έλλειμμα, χωρίς να πάρουν ταυτόχρονα κανένα μέτρο για να περιορίσουν την ανεργία.
Σε κάθε περίπτωση και ανεξάρτητα από τη βούληση των ηγετών και των επιχειρηματιών της Δύσης, είναι αδύνατη η επιστροφή στον παγκόσμιο εργασιακό χάρτη της βιομηχανικής οικονομίας του 20ού αιώνα. Η ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη επιτρέπει την παραγωγή και εμπορία αγαθών με πολύ λιγότερους εργαζόμενους από όσους απαιτούσε η παραγωγική διαδικασία τον 20ό αιώνα. Ουσιαστικά, η τεχνολογία έχει κατασκευάσει τη βάση πάνω στην οποία θα στηριχτεί η οικονομική ζωή του 21ου αιώνα, αλλά οι κοινωνίες δεν έχουν δημιουργήσει ακόμα το νέο θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης και λειτουργίας των μέσων παραγωγής και των δικτύων διακίνησης εμπορευμάτων, κεφαλαίων και επιβατών. Για μια ακόμα φορά η ανθρωπότητα καλείται να βαδίσει σε αχαρτογράφητες περιοχές που η ίδια δημιούργησε. Εννοείται βεβαίως ότι οι συντηρητικοί, που φοβούνται τις αλλαγές, όχι μόνο βλέπουν με σκεπτικισμό τις νέες τεχνολογίες, αλλά μιλούν και για επιστροφή στην αγνή αγροτική παραγωγή... αγνοώντας καταρχάς ότι είναι αδύνατον να παραχθούν τα τρόφιμα που απαιτούνται για τη διατροφή 6 δισεκατομμυρίων ανθρώπων χωρίς τη χρήση υπολογιστών και μηχανών παραγωγής φθηνών τρακτέρ. Γενικότερα όμως, ακόμα και προοδευτικοί άνθρωποι έχουν ενστερνιστεί συντηρητικές απόψεις, επειδή φοβούνται το τέρας της ανεργίας ή επειδή δεν μπορούν να βρουν έναν δίκαιο τρόπο διανομής του εισοδήματος το οποίο δημιουργούν οι μηχανές χωρίς ανθρώπινη δραστηριότητα.
Ετσι κι αλλιώς οι περισσότεροι δεν έχουν αντιληφθεί ακόμα ότι έχει ανατραπεί πλήρως το παραδοσιακό καπιταλιστικό μοντέλο στο οποίο διαδραμάτιζαν κυρίαρχο ρόλο οι κεφαλαιοκράτες ιδιοκτήτες των μηχανημάτων παραγωγής και οι εργάτες. Γι' αυτό κάνουν προβολές του σημερινού προβλήματος διανομής του εισοδήματος πάνω στην παλιά βιομηχανική οικονομία, αναζητώντας λύσεις από το παρελθόν. Ας μην ξεχνάμε ότι και τον 19ο αιώνα λίγοι μόνο μπορούσαν να διανοηθούν ότι η αύξηση των μισθών και η μείωση του χρόνου εργασίας μπορεί να λύσει το πρόβλημα των κρίσεων που προκαλούσε τότε η υπερσυσσώρευση εμπορευμάτων και πρώτων υλών. Δυστυχώς χρειάστηκε να τρέξει πολύ αίμα στο μυλαύλακο της Ιστορίας πριν αντιληφθούν οι καπιταλιστές ότι, για να πουληθούν τα προϊόντα που παράγουν, θα πρέπει οι εργαζόμενοι να διαθέτουν μεγαλύτερο εισόδημα και περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Μέχρι να το αντιληφθούν πλήρως και οριστικώς μεσολάβησαν 2 παγκόσμιοι πόλεμοι, καθώς επιχειρηματίες και πολιτικές ηγεσίες πίστευαν μέχρι τότε ότι το δικό τους οικονομικό έλλειμμα οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στο περίσσευμα των ανταγωνιστών.
Ετσι και σήμερα οι περισσότεροι, αντί να αναζητούν λύσεις για την αύξηση της απασχόλησης και τη δημιουργία εισοδήματος ικανού να απορροφήσει την υπερπαραγωγή, αναλώνονται σε επικίνδυνα γεωστρατηγικά παιχνίδια που μόνο τρόμο θα έπρεπε να προκαλούν στην ανθρωπότητα. Δυστυχώς κανένας στο παγκόσμιο χωριό, σε υψηλό επίπεδο ηγεσίας, διανόησης και επιχειρηματικότητας, δεν συζητάει το αυτονόητο. Συγκεκριμένα, κανένας δεν συζητάει τη μείωση του χρόνου εργασίας, με την παράλληλη θεσμοθέτηση διεθνών κανόνων αντιμετώπισης του κοινωνικού ντάμπινγκ.
Αντιθέτως, όλοι ψάχνουν ψύλλους στ' άχυρα, προσπαθώντας να πουλήσουν προϊόντα σε καταναλωτές που δεν διαθέτουν εισόδημα επειδή έχασαν την εργασία τους.
Ποιος μίλησε για ευφυές, παντοδύναμο και πλήρως ελεγχόμενο... σύστημα;
lathanasis@yahoo.gr
Θανάσης Λαγός
