Σύμφωνα με έρευνα της εταιρείας E-Real Estates, την οποία παρουσίασε το «Εθνος της Κυριακής», στην κορυφή του τιμοκαταλόγου βρίσκονται οι Σπέτσες, η Μύκονος, η Πάρος, η Νάξος, η Ρόδος, το Ρέθυμνο, το Ηράκλειο και τα Χανιά. Από ολόκληρη την Πελοπόννησο, στις 40 πρώτες θέσεις της κατάταξης φιγουράρουν μόνο το Ναύπλιο και το Πόρτο Χέλι.
Δεν χρειάζεται να έχεις σπουδάσει μάρκετινγκ για να αντιληφθείς ότι οι ξένοι αναζητούν και πληρώνουν πανάκριβα εξοχικά στους ήδη καθιερωμένους τουριστικούς προορισμούς κι ότι έτσι είναι εξαιρετικά δύσκολο να αναδειχθούν οι υπόλοιπες περιοχές ως προορισμοί εξοχικής κατοικίας. Γενικότερα, όσες περιοχές της Ελλάδας κατόρθωσαν να αναδειχθούν ως τουριστικοί προορισμοί τον 20ό αιώνα, εξακολουθούν και τον 21ο αιώνα να δέχονται περισσότερους επισκέπτες από τους προορισμούς που... έχασαν το τρένο της πρώτης τουριστικής ανάπτυξης. Ανάμεσα στους προορισμούς που έχασαν αυτό το τρένο ήταν και η Μεσσηνία, αλλά δυστυχώς κανένας φορέας δεν έχει καταγράψει μέχρι στιγμής (ή τουλάχιστον δεν γνωρίζω εγώ μια τέτοια προσπάθεια) τους λόγους που κράτησαν μακριά τους ξένους από το νομό. Εννοείται ότι οι ξένοι είχαν “ανακαλύψει” τη Μεσσηνία τουλάχιστον από το 1960, ενώ το 1980 έρχονταν στο νομό για διακοπές χιλιάδες Ευρωπαίοι και Αμερικανοί. Το ρεύμα αυτό διακόπηκε απότομα τη δεκαετία του 1990, με συνέπεια ο τουρισμός της Μεσσηνίας να πέσει σε χειμερία νάρκη, μέχρι που η Costa Navarino ξύπνησε τον κοιμώμενο γίγαντα στα τέλη της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα. Εννοείται επίσης ότι όλα αυτά τα χρόνια έρχονταν ξένοι στη Μεσσηνία, αλλά σε καμία περίπτωση η κίνηση αυτή δεν μπορούσε -και δεν μπορεί- να συγκριθεί με την αντίστοιχη κίνηση των καθιερωμένων προορισμών. Ακόμα και πέρσι, οι ξένοι επισκέπτες που ήρθαν συνολικά όλη τη χρονιά στη Μεσσηνία δεν ξεπέρασαν τους τουρίστες που έκαναν διακοπές στο Ηράκλειο μόνο το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου.
Αυτή είναι η πραγματικότητα - και μόνο όσοι ευθύνονται για την τουριστική υπανάπτυξη μιλούν για τουριστικά ανεπτυγμένη Μεσσηνία. Ουσιαστικά και πέρα από τα παραμύθια των συνεδρίων και των προεκλογικών φυλλαδίων, στη Μεσσηνία ακόμα και σήμερα υπάρχουν μόνο μικροί θύλακες τουριστικής ανάπτυξης στη Μάνη, στην Πυλία και τα τελευταία χρόνια στην Τριφυλία. Στις υπόλοιπες περιοχές οι συγγενείς και οι φίλοι που... ψήνουν αρνί κάθε Πάσχα είναι πολύ περισσότεροι από τους ξένους όλης της χρόνιας. Σε κάθε περίπτωση όλα αυτά τα χρόνια οι Ελληνες επισκέπτες ήταν περισσότεροι από τους ξένους, και καθώς κυριαρχούσε η αντίληψη πως... μόνο οι Ελληνες αφήνουν χρήματα ενώ όλοι οι υπόλοιποι τρώνε μόνο μια χωριάτικη, κανένας δεν ενδιαφέρθηκε ουσιαστικά να προσελκύσει περισσότερους Ευρωπαίους, Αμερικανούς και Ασιάτες τουρίστες. Βεβαίως η ίδια αντίληψη επικρατούσε και στους καθιερωμένους προορισμούς, αλλά κανένας δεν είπε όχι στα δολάρια ή στα μάρκα - και πολύ περισσότερο στα ευρώ. Η Μεσσηνία όμως πήρε πολύ “πατριωτικά” τον εσωτερικό τουρισμό, χωρίς να μετρήσει ποτέ το ισοζύγιο εισροών - εκροών προς και από τους συγγενείς και τους φίλους που έρχονταν κάθε Πάσχα, στο πανηγύρι του χωριού, στις εκλογές, και για να μαζέψουν ελιές.
Προσωπικά είμαι απολύτως σίγουρος ότι το εισόδημα που έπαιρναν φεύγοντας από το νομό οι συγγενείς και οι φίλοι ήταν πολύ μεγαλύτερο από αυτό που άφηναν· αλλά η ικανοποίηση του μπάρμπα-Μήτσου όταν φορτώνει το πορτμπαγκάζ του γαμπρού του με κοκόρια είναι... ανεκτίμητης αξίας και γι' αυτό δεν θα επεκταθώ περαιτέρω. Θα αναφέρω απλώς μερικές ακόμα αιτίες που εμπόδισαν την τουριστική ανάπτυξη της Μεσσηνίας, με την προσδοκία ότι κάποιος φορέας θα καταγράψει κάποια στιγμή με επιστημονικό τρόπο τα λάθη του παρελθόντος, ώστε να μην επαναληφθούν στο μέλλον.
Σίγουρα λοιπόν τροχοπέδη στην τουριστική ανάπτυξη του νομού αποτέλεσε η αδυναμία δημιουργίας κλινών, όταν οι Ευρωπαίοι απόκτησαν μεγαλύτερο εισόδημα και εγκατέλειψαν τα... κάμπινγκ. Μια άλλη αιτία είναι η υποτίμηση των επιπτώσεων των πολέμων στη Γιουγκοσλαβία, καθώς ελάχιστοι τότε αντιλήφθηκαν ότι οι Ευρωπαίοι δεν μπορούσαν να έλθουν πλέον στην Ελλάδα οδικώς και σιδηροδρομικώς. Μεγάλοι κερδισμένοι βγήκαν οι Κρητικοί που δημιούργησαν αερογέφυρα με την Ευρώπη, ενώ στη Μεσσηνία ακόμα περιμένουν στην Τσακώνα τους Αθηναίους λήπτες διακοποδανείων. Αφού αναφερθήκαμε όμως στα δάνεια, καλό είναι να θυμηθούμε και τα ληστρικά επιτόκια της ανίσχυρης δραχμής, με τα οποία δανείστηκαν οι Μεσσήνιοι ξενοδόχοι μετά το σεισμό της Καλαμάτας, καθώς και τα εξωφρενικά τοκοχρεολύσια που κλήθηκαν να πληρώσουν εξαιτίας του πληθωρισμού. Τέλος, δεν θα πρέπει να παραλείψουμε τους πόρους που δαπανήθηκαν για να επουλωθούν οι πληγές των σεισμών της Καλαμάτας, με συνέπεια να μην υπάρχουν χρήματα για τουριστικές επενδύσεις την εποχή που διαμορφωνόταν ο νέος παγκόσμιος χάρτης.
Κλείνοντας, εύχομαι για μια ακόμα φορά να καταγράψει κάποιος επιστημονικά τα τουριστικά λάθη του παρελθόντος... γιατί πολύ φοβάμαι ότι συχνά ευχόμαστε αυτό που φοβόμαστε πιο πολύ.
lathanasis@yahoo.gr
Θανάσης Λαγός
