Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί δηλαδή η γιγαντιαία και πρωτοφανής στην ιστορία του δυτικού κόσμου, δημοσιονομική προσαρμογή, η οποία είχε κολοσσιαίο κοινωνικό κόστος, δεν έχει ακόμα πείσει τις αγορές. Το πρώτο πρόβλημα είναι φυσικά το υψηλό χρέος. Οπως επισημαίνουν με παρεμβάσεις τους κορυφαίοι οικονομολόγοι στα διεθνή ΜΜΕ, το σχέδιο των εταίρων μας είναι η «ιαπωνοποίηση» του ελληνικού χρέους. Να γίνουν δηλαδή τόσο χαμηλά τα επιτόκια που μας δανείζουν οι εταίροι μας και τόσο μακρές οι ωριμάνσεις, ώστε να μην έχει σημασία ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ. Σήμερα αγγίζει το 160%, διότι οι ανάγκες εξυπηρέτησης κάθε χρόνο θα είναι τόσο μικρές, ώστε δεν θα πνίγουν την οικονομία. Υπάρχει όμως ένα πρόβλημα, όπως διαπιστώνουν: η «ιαπωνοποίηση» δεν θα ισχύει για τα έτη 2014 και 2015, όταν έχουμε πάρα πολλές λήξεις ομολόγων. Αυτό λοιπόν είναι ο λόγος που οι αγορές ανησυχούν ότι δεν θα καταφέρουμε να τα αποπληρώσουμε, γι’ αυτό και τα επιτόκιά μας παραμένουν υψηλά. Πέρα από αυτόν τον πρακτικό λόγο όμως, υπάρχει και ένας πιο ουσιαστικός που «φρενάρει» τη χώρα να επιστρέψει στις αγορές, το αρνητικό πρόσημο στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της, δηλαδή τα ευρώ που μπαίνουν στη χώρα είναι λιγότερα από αυτά που βγαίνουν. Αντίθετα σε Πορτογαλία και Ιρλανδία έχουν θετικό ισοζύγιο, γι’ αυτό και πουλάνε εθνικά ομόλογα, ενώ σε θετικό ισοζύγιο έχει γυρίσει και όλος ο ευρωπαϊκός Νότος, πλην Ελλάδας και Κύπρου. Για να είμαστε δίκαιοι, το ακόμη ελλειμματικό ισοζύγιο της χώρας έχει βελτιωθεί πάρα πολύ. Ωστόσο, η βελτίωση δεν οφείλεται στην αύξηση των εξαγωγών, αλλά στην κατάρρευση των εισαγωγών που είναι ουσιαστικά μηδενικές αν βγάλουμε έξω τα πετρελαιοειδή προϊόντα. Γιατί η Ελλάδα δεν εξάγει περισσότερα; Γιατί δεν έχει τι να εξάγει! Το μεγαλύτερο μέρος των ελληνικών εξαγωγών είναι τρόφιμα, πρώτες ύλες και προϊόντα χαμηλής τεχνολογίας. Σε αυτά τα προϊόντα, ο ανταγωνισμός από τον αναπτυσσόμενο κόσμο είναι εξοντωτικός και η ζήτηση από την Ευρώπη χαμηλή, λόγω της ύφεσης. Για να αυξηθούν οι εξαγωγές της χώρας σε αυτά τα προϊόντα είτε θα πρέπει να ρίξουμε μισθούς και τιμές σε επίπεδα Βουλγαρίας, είτε η ποιότητα των προϊόντων μας να γίνει τέτοιου βεληνεκούς ώστε να δικαιολογεί τις υψηλές τους τιμές, αλλά για να λέμε όλη την αλήθεια η δεύτερη περίπτωση εύκολα λέγεται, όμως δύσκολα πετυχαίνεται. Η άλλη πηγή χρημάτων για να διορθώσουμε το ισοζύγιό μας είναι ο τουρισμός. Ωστόσο, λόγω της εσωτερικής υποτίμησης, οι αυξημένες αφίξεις δεν μεταφράζονται σε αυξημένα έσοδα και αυτό επειδή οι τιμές προϊόντων και υπηρεσιών έχουν πέσει. Για παράδειγμα, φέτος έχουμε αφίξεις ρεκόρ, αλλά τα έσοδα από τον τουρισμό θα είναι περίπου 11,5 δισεκατομμύρια, όσα δηλαδή και το 2006! Για να ανακάμψει λοιπόν ουσιαστικά η χώρα χρειάζεται δύο πράγματα: Πρώτον μία μεγαλειώδη άνοδο του τουρισμού και δεύτερον μία αναδιάρθρωση της παραγωγικής μας βάσης, με στροφή σε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας και γεωργικά προϊόντα υψηλής ποιοτικής αξίας, στα οποία να μην υπάρχει ανταγωνισμός από τον αναπτυσσόμενο κόσμο και την Ανατολική Ευρώπη. Επί της ουσίας για να δημιουργήσουμε μια νέα παραγωγική βάση χρειάζεται μία στροφή της οικονομίας από το δημόσιο χαρακτήρα στον ιδιωτικό, διαφορετικά ανάκαμψη στην Ελλάδα θα σημαίνει απλώς σταθεροποίηση σε ένα βιοτικό επίπεδο πολύ χαμηλότερο από εκείνο που απωλέσαμε το 2008. Ενα βιοτικό επίπεδο που θα καθορίζεται αποκλειστικά από τα έσοδα που έχουμε από εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών καθώς και από την συνεχή συρρίκνωση των εισοδημάτων μας και αυτό είναι ένα υπαρκτό σενάριο που στην ούγια γράφει… «Made in Japan».
Χρήστος Δ. Κορομηλάς
Οικονομολόγος, Μaster Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου, πρόεδρος Συλλόγου Τρίτεκνων Οικογενειών Ν. Μεσσηνίας
