Ο καθένας έζησε με το δικό του τρόπο εκείνες τις ημέρες, προσπαθώντας να αντιμετωπίσει τα άμεσα ζητήματα, να τακτοποιήσει όπως μπορούσε τους ανθρώπους του. Κάποιοι βρεθήκαμε με την υποχρέωση να αντιμετωπίσουμε από διαφορετική θέση την κατάσταση που είχε δημιουργηθεί στην πόλη. Η διαδικασία των δημοτικών εκλογών σε εξέλιξη, προσπάθεια για την οργάνωση της ζωής των ανθρώπων και προτάσεις, διεκδίκηση λύσεων. Παράλληλα η εκλογική μάχη από σκηνή σε σκηνή και αντιπαράθεση σε διάφορα επίπεδα και με διαφορετικές αφορμές. Η οξύτητα αναπόφευκτη, ένας κόσμος σε απελπισία που προσπαθούσε να κρατηθεί από κάπου, η εξουσία το πάνω χέρι. Οι εκλογές πέρασαν, η καταστροφή τεράστια, αιτήματα από φορείς και σεισμόπληκτους, σχεδιασμοί από τη δημοτική αρχή, συγκλίσεις και αποκλίσεις. Τελικά συνεννόηση σε μια ελάχιστη βάση και μια πρωτοφανής κινητοποίηση στην Αθήνα οδήγησαν στην ικανοποίηση αιτημάτων και διευκόλυναν την χρηματοδότηση των σχεδιασμών. Ετσι ήρθε ο καιρός της ανασυγκρότησης με τον κόσμο να ηρεμεί σταδιακά, με μια πρωτοφανή οικοδομική δραστηριότητα και την κατασκευή σημαντικών έργων υποδομής. Μαζί πέρασε και έσβησε η οξύτητα της προεκλογικής περιόδου. Φυσικά ο καθένας διατήρησε τις απόψεις του και επέμεινε στην ορθότητά τους, αλλά τελικά σε μαραθώνιες συνεδριάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου κατά βάση βρισκόταν ένα ελάχιστο συνεννόησης που “έσπρωχνε” την υπόθεση της ανασυγκρότησης. Ηταν μια περίοδος με πολύ ενδιαφέροντα πολιτικά χαρακτηριστικά από την άποψη της θεσμικής λειτουργίας του Δημοτικού Συμβουλίου και του ρόλου των παρατάξεων. Θα έλεγα υποδειγματική από την άποψη του τρόπου διαχείρισης μιας κρίσης με συναίνεση των δυνάμεων της πόλης.

Για εκείνους που δεν έζησαν την εποχή ή δεν γνωρίζουν τις εσωτερικές διεργασίες, θα ήταν χρήσιμες μερικές σημειώσεις για εκείνη την εποχή, που θα μπορούσαν να είναι εξαιρετικά χρήσιμες και στο μέλλον. Κατ’ αρχήν το ζήτημα της ενημέρωσης: Ο τότε δήμαρχος Στ. Μπένος για κάθε ζήτημα που προέκυπτε και πριν συζητηθεί στο Δημοτικό Συμβούλιο, καλούσε σε συνάντηση χωριστά ή και μαζί τον Παναγή Κουμάντο και τον υποφαινόμενο ως επικεφαλής των παρατάξεων της μειοψηφίας. Σε αυτές τις συζητήσεις γινόταν αναλυτική ενημέρωση για υπό συζήτηση θέματα, με τη συζήτηση φωτίζονταν περισσότερο και γινόταν μια πρώτη διερεύνηση προθέσεων όλων των πλευρών. Οταν η υπόθεση έφθανε στο Δημοτικό Συμβούλιο οι απόψεις ήταν περισσότερο επεξεργασμένες από κάθε πλευρά και κατά κανόνα υπήρχε μια βάση συνεννόησης που μπορούσε να οδηγήσει σε πλήρη συμφωνία με αμοιβαίες υποχωρήσεις ή την αποδοχή παρατηρήσεων. Αντιστρόφως αρκετές φορές προτάσεις και παρατηρήσεις της μειοψηφίας ενσωματώνονταν από την πλειοψηφία, όχι φυσικά στη βάση συμψηφισμών αλλά μιας λογικής ρεαλισμού. Σε δύσκολα ζητήματα οι διαπαραταξιακές επιτροπές κατανάλωναν αμέτρητες εργατοώρες για να βρεθεί σύγκλιση, δοκιμάζονταν τα όρια των υποχωρήσεων του καθενός και κάποιες φορές επιτυγχανόταν συμφωνία. Σε άλλες γίνονταν σοβαρά βήματα προσέγγισης που έκαναν περισσότερο ήπια τη συζήτηση και χαμήλωναν τους τόνους της αντιπαράθεσης στην κοινωνία. Φυσικά και δεν έλειπαν οι αντιπαραθέσεις σε ορισμένες περιπτώσεις, εκεί που τα θέματα είχαν περισσότερο πολιτικά χαρακτηριστικά ή υπήρχαν ριζικές διαφωνίες. Ουσιαστικά αποτελούσαν παρενθέσεις σε μια διαδικασία καλύτερης διαχείρισης της κρίσης. Και νομίζω πως τα αποτελέσματα δικαίωσαν την ορθότητα της επιλογής για “προγραμματική συναίνεση” στα ζητήματα της πόλης.

Δυστυχώς η δυναμική αυτής της διαδικασίας με το χρόνο εξαντλήθηκε. Δεν ήταν μόνο οι άνθρωποι, ήταν και οι εποχές και οι αντιλήψεις που επικράτησαν και επανέφεραν χαρακτηριστικά τα οποία δυσκολεύουν τη δημοκρατική λειτουργία του θεσμού. Επανήλθε το δημαρχοκεντρικό σύστημα με (λιγότερες ή περισσότερες) δόσεις αυταρχισμού. Η επικοινωνία των θεσμικών παραγόντων περιορίστηκε, η ενημέρωση θεωρήθηκε “παραχώρηση” στη μειοψηφία, της οποίας ο ρόλος μετατράπηκε σε διακοσμητικό. Η επικοινωνία των θεσμικών παραγόντων γίνεται πλέον με ανακοινώσεις και συνεντεύξεις Τύπου, δηλώσεις και παραδηλώσεις. Στη λειτουργία του Δημοτικού Συμβουλίου επικράτησε η λογική της “δικτατορίας της πλειοψηφίας” και οι συνεδριάσεις μετατρέπονται σε προσωπική ή παραταξιακή αρένα προς τέρψιν του φιλοθεάμονος κοινού που χαζεύει στην τηλεόραση και το Διαδίκτυο τις δημοτικές κοκορομαχίες άνευ φόρου δημοσίων θεαμάτων. Δυστυχώς η εντύπωση που αποκομίζει ο κόσμος είναι ότι οι θεσμικές δυνάμεις της πόλης ζουν σε... παράλληλο σύμπαν. Η κάθε μια στον κόσμο της, χωρίς δυνατότητα “τομής” και στοιχειώδους συνεννόησης. Το έργο πλέον δεν είναι της πόλης αλλά του δημάρχου, καθώς ο σχεδιασμός είναι ανύπαρκτος, ο ερασιτεχνισμός βασιλεύει και οι υπηρεσίες απλώς υλοποιούν “αυτοκρατορικές” επιθυμίες. Η διολίσθηση στο αυταρχικό μοντέλο έχει ξεκινήσει εδώ και πολύ καιρό και επιταχύνεται όσο η κοινωνία επιβραβεύει τις πρακτικές του και αδιαφορεί για το τι συζητά το πλήρως απαξιωμένο Δημοτικό Συμβούλιο. Με τους δημοτικούς συμβούλους της πλειοψηφίας να θεωρούν αυτονόητο πως πρέπει να υπερασπιστούν τον αυταρχισμό της εξουσίας ως... δημοκρατική διαδικασία.

Το ζήτημα της συναίνεσης το επαναφέρουν δύο στοιχεία. Το πρώτο είναι η παρατεταμένη κρίση που βαθαίνει διαρκώς και επιβάλλει δράσεις που θα στηρίζονται στη συνεννόηση και μπορούν να “σπρώξουν” λύσεις. Το δεύτερο είναι... υποχρεωτικό και έχει να κάνει με την καθιέρωση της απλής αναλογικής. Πλειοψηφία με τη μία όταν υπάρχουν πλείονες των δύο συνδυασμοί, εμφανίζεται εξαιρετικά δύσκολη. Ειδικά στην Καλαμάτα που έχει ως σημείο αναφοράς το σημείωμα αυτό, όπου δεν βγαίνουν τα κουκιά κανενός. Κάτι που γνωρίζει πολύ καλά ο δήμαρχος Παν. Νίκας, ο οποίος επιλέγει να αποχωρήσει ακόμη και με κίνδυνο να βρεθεί εκτός πολιτικής αν οι όροι μεταπήδησης σε άλλο πολιτικό ή αυτοδιοικητικό πόστο δεν τον βρίσκουν σύμφωνο. Γιατί γνωρίζει πως θα “μοιραστεί” την εξουσία και κάτι τέτοιο είναι πέρα από την πολιτική του αντίληψη και τον τρόπο διοίκησης. Πρακτικά η απλή αναλογική επιβάλλει χαμηλούς τόνους στην αντιπαράθεση, καθώς κάποιοι θα χρειαστούν κάποιους για να σχηματίσουν πλειοψηφία. Παράλληλα επιβάλλει και προγραμματικές συγκλίσεις για να γίνει αυτό. Και μάλιστα όχι σε αφηρημένα κείμενα αλλά τελικά επί του τρόπου διεύθυνσης των δημοτικών υποθέσεων. Φυσικά και υπάρχει ο κίνδυνος η συναίνεση να αποτελέσει τον φερετζέ σε μια απλή συναλλαγή διανομής θέσεων. Αλλωστε σε κάθε συνεργασία το ίδιο συμβαίνει και σήμερα σε όλα τα επίπεδα, ας μην παριστάνουμε ότι μας σηκώνεται η τρίχα για τον... ορισμό αντιδημάρχου, μετά από τόσες συγκυβερνήσεις και μοιρασιές μεταξύ των συγκυβερνώντων. Το ζήτημα πλέον για όλους είναι να επιλέξουν πρόσωπα που “αντέχουν” την ιδέα της συναίνεσης και συμφωνούν στη λογική της συνεργασίας με άλλες δυνάμεις στη βάση προγραμματικών συγκλίσεων, σχετικά με τον τρόπο διεύθυνσης των υποθέσεων του δήμου. Η συναίνεση πολλές φορές προσφέρει δύναμη για να αντιμετωπιστούν τα δύσκολα. Και την χρειαζόμαστε...