Μπορεί να μην καταφέρει βεβαίως να βρει δροσιά, σίγουρα όμως θα απολαύσει κάμποση σκιά και μικρότερη θερμοκρασία από τα διαμερίσματα που βράζουν. Με πολλά “αν” η πόλη θα αντιμετώπιζε αποτελεσματικά τον καύσωνα αλλά οι υποθέσεις δεν λύνουν το πρόβλημα που όλα δείχνουν πως θα αποκτήσει μονιμότητα τα επόμενα χρόνια. Γιατί η “κλιματική αλλαγή” δεν αποτελεί υπόθεση εργασίας πλέον αλλά πραγματικότητα την οποία βιώνουν δραματικά οι άνθρωποι σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη.
Εγραψα εισαγωγικά ότι το Πάρκο Σιδηροδρόμων είναι “μοναδικό” στα… δροσιστικά χαρακτηριστικά του αλλά φυσικά δεν αντιμετωπίζεται ως τέτοιο. Αρκεί κανένας να συγκρίνει την αρχική του μορφή με τη σημερινή, για να αντιληφθεί την απαξίωση που επιφυλάχθηκε σε ένα στολίδι της πόλης. Αντί για πραγματική προστασία επιλέχθηκαν τα κάγκελα με έναν συμβολισμό που απηχεί τελικά και ιδεολογικές αντιλήψεις εκείνων που διοίκησαν στο πρόσφατο παρελθόν την πόλη. Και απομονώνει τη ζωή και τη ζωντάνια του πάρκου από τη γύρω περιοχή. Μπορεί να είμαι “περίεργος” αλλά νιώθω εξαιρετικά άβολα όταν σε έναν χώρο που ξεχειλίζει από ζωή να ψάχνω να βρω την πόρτα στα κάγκελα για να μπω μέσα με τα εγγόνια μου, να κοιτάζω πίσω από τα κάγκελα εκείνους που κάθονται έξω από αυτό, να πρέπει να κάνω ολόκληρο γύρο για να χαζέψω στην κερκίδα εκείνους που παίζουν μπάσκετ. Και αν περιδιαβείς το εσωτερικό το “κάγκελο” και πάλι δηλώνει την παρουσία του στις παιδικές χαρές (περί την αισθητική τους σε ένα τέτοιο χώρο ούτε συζήτηση) που κάποιοι θεώρησαν ότι πρέπει να είναι περιφραγμένες για να μην… χάνονται τα παιδιά. Φρόντισαν όμως να πλακοστρώσουν για να μην “λερώνονται” με τη σκόνη και τη λάσπη αναλόγως εποχής, αλλά στο αυλάκι δεν τρέχει σταγόνα νερό (το πιο συμβολικό στοιχείο του πάρκου καθώς από εκεί περνούσε ο Νέδοντας πριν πολλά – πολλά χρόνια) και άλλα υδάτινα σημεία όπως η μικρή λιμνούλα, έχουν τα μαύρα τους τα χάλια. Η ανανέωση του φυσικού πλούτου που έχει υποστεί φθορές και από καταστροφές, συμπληρώνει μια εικόνα η οποία υποδηλώνει την αξιακή και αισθητική υποβάθμιση του χώρου. Που ακόμη και έτσι σφύζει από ζωή και φιλοξενεί δραστηριότητες που έλκουν μικρούς και μεγάλους, κατά βάση από τη γύρω περιοχή αλλά και από πολλές άλλες της Καλαμάτας.
Σχεδόν εισαγωγικά όλα αυτά γιατί αφετηρία των σκέψεων είναι η κατάσταση του ανοιχτού Μουσείου Σιδηροδρόμων η οποία δεν τιμά ούτε το βραβείο που έχει απονεμηθεί από την Ευρωπαϊκή Ενωση, ούτε την παραχώρηση τροχαίου υλικού στο δήμο της πόλης σε εποχές που είχε τεράστια αξία. Παραλείπω το γεγονός ότι οι φίλοι του σιδηροδρόμου που το επισκέπτονται φρίττουν με αυτά που αντικρίζουν και πολύ περισσότερο εκείνοι που γνωρίζουμε τι υπήρχε και τι δεν υπάρχει τώρα. Οι παλιές ατμομηχανές εξωτερικά είναι στην καλύτερη κατάσταση, αλλά ο βανδαλισμός είναι προφανής καθώς έχουν αφαιρεθεί όργανα από το εσωτερικό τους που ήταν απαραίτητα στοιχεία για να έχει μια πλήρη εικόνα ο επισκέπτης από το τρένο εποχής. Αναφέρομαι πρώτα σε αυτές οι οποίες όχι μόνον είναι εντυπωσιακές, αλλά λόγω της διαμόρφωσης και θέσης δίπλα στο χώρο αναψυχής αποτελούν πόλο έλξης για τους πιτσιρικάδες που ανεβοκατεβαίνουν υπό την επίβλεψη των συνοδών τους. Λίγο πιο πέρα οι ιστορικές δρεζίνες είναι σε άθλια κατάσταση, ουσιαστικά τα κουφάρια τους παραμένουν πάνω στις ράγες. Αγνωστο πώς ακόμη και τα κλειδιά των γραμμών έχουν κακοποιηθεί. Και αυτά είναι πταίσματα μπροστά στους μεγάλους βανδαλισμούς. Πρώτα η καταστροφή των βαγονιών του ηλεκτρικού στα οποία κάποιοι έβαλαν φωτιά εδώ και πολλά χρόνια, κατέστρεψαν μέρος τους και στη συνέχεια απομακρύνθηκαν όλα. Αντί να αντικατασταθούν όπως είχε λεχθεί τότε. Στη θέση τους τοποθετήθηκαν οι… κάδοι σκουπιδιών του πάρκου. Και μετά τα κάγκελα σε παράθυρα (κάγκελα παντού) και η καταστροφή του εσωτερικού βαγονιών με ξήλωμα καθισμάτων στο όνομα της μικροπολιτικής, καθώς παραχωρήθηκαν σε κάθε είδους συλλόγους για χρήση και τελικά κατέληξαν να αποτελούν απλώς κουφάρια. Είναι απίστευτο αυτό που έγινε παρά τις διαμαρτυρίες που διατυπώθηκαν εκείνη την εποχή από φίλους του σιδηροδρόμου.
Οι “διαχειριστές της τοπικής εξουσίας” δεν έχουν ιδέα για την αξία και του Πάρκου Σιδηροδρόμων και του Μουσείου. Αν είχαν θα έκαναν τα πάντα, όχι μόνο να προστατευτούν αλλά και να αναδειχθούν. Συντήρηση δεν σημαίνει να μπλαστρώνεις τους συρμούς με χρώματα όπως έγινε με την οτομοτρίς. Σημαίνει να “ξαναχτίσεις” τους συρμούς όπως ήταν στην αρχική τους μορφή, όσο δύσκολο και αν είναι αυτό. Ο σιδηρόδρομος έχει φίλους σε όλο τον κόσμο (και φυσικά στην πόλη και την Ελλάδα) και το Μουσείο μπορεί να αποτελέσει πόλο έλξης. Το κατεστραμμένο μουσείο όμως μόνον θλίψη, οργή προκαλεί μα και συνακόλουθη δυσφήμηση της πόλης. Αν υπήρχε όραμα, με όποιο κόστος θα γινόταν “μουσειακή αποκατάσταση” του υπάρχοντος τροχαίου υλικού μετά από μελέτη ειδικών, αναζήτηση στοιχείων που λείπουν από τους συρμούς και ανακατασκευή εκείνων που δεν μπορούν να βρεθούν. Να με συγχωρούν οι θιασώτες των “αναπλάσεων” αλλά απλώς χρησιμοποιούν μια “όμορφη” λέξη για να καταστρέψουν αυτό που προϋπάρχει και δεν είναι γκλαμουράτο στα δικά τους μέτρα. Και να μου επιτρέψουν να την χρησιμοποιήσω με διαφορετικό τρόπο: Το Πάρκο πρέπει να ξαναγίνει στολίδι για την πόλη, να “δικαιολογήσει” τους λόγους για τους οποίους βραβεύτηκε. Με μια μεγάλη μελέτη με διεθνή διαγωνισμό και με προϋπόθεση τη συμμετοχή ειδικών σε μελέτες σιδηροδρομικών μουσείων. Που θα παίρνει υπόψη της όχι μόνον το τροχαίο υλικό και τον περιβάλλοντα χώρο, αλλά και την ιστορία της περιοχής, τη διασύνδεση με άλλες περιοχές της πόλης και την ανάγκη προβολής του τελικού έργου, ώστε η πόλη να γίνει επίκεντρο ενδιαφέροντος για τους ανθρώπους που αγαπούν το τρένο και την ιστορία του σε ένα χώρο που την αποτυπώνει με λεπτομέρεια και σεβασμό.
Κάτω από μια άλλη οπτική, έχουμε να κάνουμε με δύο μουσεία σε… συσκευασία ενός: Από τη μια πλευρά υπάρχει το Μουσείο Σιδηροδρόμων, διαμορφωμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτελεί έναν φυσικά διαμορφωμένο ιστορικό χώρο γενικότερης εμβέλειας: Οι συρμοί διαφόρων τύπων και εποχών, τα εργαλεία γραμμής, ο ιστορικός σταθμός “Λιμήν”, η γέφυρα, ο υδατόπυργος, η αποβάθρα, ο πίνακας δρομολογίων, το κλίμα μιας άλλης εποχής. Από την άλλη πλευρά το σιδηροδρομικό στοιχείο αποτελεί την “καρδιά” της βιομηχανικής Καλαμάτας την εποχή του αστικού μετασχηματισμού. Μια περιοχή η οποία εκτεινόταν από τον κεντρικό σιδηροδρομικό σταθμό μέχρι το λιμάνι και γύρω από αυτό. Εκεί βρίσκονταν κατά σειρά η Ηλεκτρική Εταιρεία (Δημοτικό Θέατρο σήμερα), το παγοποιείο “Ολυμπος” (Δικαστικό Μέγαρο σήμερα), το μηχανοστάσιο των τρένων (Διοικητήριο σήμερα), το μηχανοστάσιο του τραμ (παλιά δημοτική αποθήκη, σχολική μονάδα σήμερα), οι εγκαταστάσεις της βιομηχανίας Οίνων και Οινοπνευμάτων, οι αποθήκες συσκευασίας σύκων και σταφίδας (επί της Τσαμαδού), το ελαιουργείο-παγοποιείο Λιναρδάκη (1ο Λύκειο σήμερα). Ενώ υπάρχουν ακόμη τα κτήρια του επιλιμένιου και του χερσαίου μύλου. Μια πόλη που σέβεται το παρελθόν της θα είχε κάνει όλη αυτή την περιοχή “ζωντανό μουσείο”. Με την αξιοποίηση των εγκαταστάσεων του παλιού κεντρικού σταθμού για κλειστό μουσείο σιδηροδρόμων, του οποίου η εικόνα σήμερα μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο μόνον ως θλιβερή μπορεί να χαρακτηριστεί. Με την τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων στη θέση παλιών κτηρίων, με την τοποθέτηση πινακίδων μέσα στο Πάρκο Σιδηροδρόμων σε κάθε εγκατάσταση, με την οργάνωσης μιας εικονικής ψηφιακής περιήγησης στην εποχή της Καλαμάτας του αστικού μετασχηματισμού.

Τώρα θα μου πείτε ότι… αυτά δεν γίνονται. Πράγματι με τις αντιλήψεις που κυριαρχούν εδώ και πολλά χρόνια στη διαχείριση των υποθέσεων της πόλης, αυτά δεν γίνονται. Γράφονται όμως γιατί αποτελούν μια συνέχεια στην ενασχόληση με την πόλη που κρατάει ζωντανό το όραμα μας άλλης λογικής που πρέπει κάποια στιγμή να κυριαρχήσει. Οι εξουσίες έχουν μια μοναδική ικανότητα: να κονταίνουν τα οράματα στα μέτρα τους όταν δεν μπορούν να τα αποφύγουν. Η διαχείριση της υπόθεσης του Πάρκου Σιδηροδρόμων είναι απολύτως χαρακτηριστική γι’ αυτό. Θα μας επιτρέψουν όμως να κρίνουμε, να επικρίνουμε και να επιμείνουμε σε μια άλλη λογική πέρα από αυτή των πλακοστρώσεων, των τραπεζοκαθισμάτων και του “φαίνεσθαι”. Ως ιδεολογίας και πρακτικής...