Από αυτό διαπιστώνεται ότι οι καταστροφές στην περιοχή που η πόλη ήταν κατοικημένη έντονα, έγιναν από την υπερχείλιση του χειμάρρου. Και εντοπίζονται στην περιοχής της 23ης Μαρτίου και την Αριστομένους. Χαμηλότερα οι ζημιές αφορούσαν καλλιεργημένες εκτάσεις, καθώς το τείχος έσπασε στη βόρεια πλευρά της πλατείας, εκεί που ο Νέδοντας εκτρέπεται στον δυτικό κλάδο του. Σημείο που είναι ορατό και σήμερα καθώς εκεί «στρίβει» έντονα ο Νέδοντας και η καταστροφή εξηγείται από το γεγονός ότι εκεί βρήκε αντίσταση το νερό καθώς το τείχος πήγε κόντρα στη ροή του. Ο «ξεροπόταμος» με την υπερχείλιση βρήκε και τον ανατολικό του κλάδο και τον ακολούθησε, καθώς στο ρεπορτάζ σημειώνεται ότι έγινε ποτάμι και ο χώρος της σιδηροδρομικής γραμμής στο ύψος του σημερινού Πάρκου Σιδηροδρόμων. Στο ρεπορτάζ αναφέρονται τα εξής:
«Η προχθεσινή νύξ διήλθεν εν μέσω σκληράς αγωνίας. Αι Καλάμαι με την ιλύν του ποταμού είχεν μεταβληθεί εις μιαν απέραντον λασπούπολιν με τα περισσότερα των κέντρων κλειστά και τους επιστρατευθέντας πρόσφυγας, ιδία εργάτας, καταγινομένους εις το καθάρισμα των διαφόρων καταστημάτων τα οποία είχον πληρωθεί ιλύος. Το πνεύμα του κακού επτερύγιζεν άνωθι της πόλεως, εις την οποίαν είχε νεκρώσει κάθε κίνησις και κάθε ζωή. Μέχρι του μεσονυκτίου εξηκολούθησεν ο καθαρισμός των καταστημάτων, χωρίς να καταστή δυνατός, δεδομένου ότι εις πολλά τούτων η ιλύς ήτο πηχυαίου πάχους.
Εις τας συνοικίας σπαραξικάρδιαι σκηναί διεδραματίζοντο με την μεταφοράν των πτωμάτων εκ των εκκλησιών. Ενας θρήνος ηπλούτο παντού.
Η ΕΚΤΑΣΙΣ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ
Χθες πλέον ότε είχε παρέλθει οπωσδήποτε ο εκ της πλημμύρας σάλος, ηδύνατο κανείς να περιέλθει μετά σχετικής ευκολίας τα διάφορα σημεία της πόλεως όπου διήλθον και παρέσυρον και κατέστρεψαν τα νερά του Νέδοντος, δια να αντιληφθή το μέγεθος της επελθούσης τρομεράς καταστροφής, της ανωτέρας πάσης περιγραφής.
Εις τα κτήματα της δυτικής πλευράς όπου με μανίαν διήλθον τα υπερχειλίσαντα ύδατα επήλθε τελεία καταστροφή καθώς και επί των κτημάτων της οδού Φαρών και παραπλεύρως της λεωφόρου Αριστομένους. Ζημίαι τεράστιαι επροξενήθησαν εις τα υπόγεια όπου ευρίσκοντο εγχώρια προϊόντα και άλλα εμπορεύματα, καθώς επίσης σημαντικόταται ήσαν αι ζημίαι των καταστημάτων των ευρισκομένων εις τας διαφόρους παρόδους.
Αλευρα κατέστησαν άχρηστα τελείως, τεράστιαι ποσότητες ελαίου και οίνου παρεσύρθησαν, μεγάλα αποθέματα σύκων και σταφίδος πολλών εμπόρων εγχώριων προϊόντων κατεστράφησαν, άλλα είδη εμπορευμάτων ηκολούθησαν τον ορμητικόν ρουν του Νέδοντος. Και τα περισσότερα εξ αυτών εδέχθη ο λιμήν και η θάλασσα.
ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΩΝΙΑΝ ΕΙΣ ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ
Ητο συγκινητικόν το μετά την καταστροφήν θέαμα. Εβλεπε κανείς χθες ανθρώπους με εσταυρωμένας εκ της απελπισίας τας χείρας, με πρόσωπα ωχρά, ή αγωνιζομένους και ανασκάπτοντας την ιλύν δια να φέρουν εις το φως ό, τι τα νερά εκάλυψαν υπό πυκνώτατο στρώμα ιλύος. Πανταχού όπου διήρχετο κανείς χθες, ουδέ άλλο έβλεπε ή καταστηματάρχας και εργάτας καθαρίζοντας καταστήματα και οικίας, των οποίων η πλημμύρα μετέβαλεν όχι μόνον την εξωτερικήν εμφάνισιν αλλά και την εσωτερικήν όψιν.
ΖΗΜΙΑΙ ΚΕΝΤΡΩΝ
Το κεντρικόν καφενείον “Πάνθεον”* και το απέναντι ζυθοπωλείον των αδελφών Αλεξανδρόπουλων ανεσκάφησαν, του μεγάλου καφενείου υποστάντος μεγάλας ζημίας εις έπιπλα και καταστραφέντος εν μέρει του πλακόστρωτου. Αι αυτά ζημίαι εσημειώθησαν εις το ζυθοπωλείον Εξαρχάκου και εις όλα σχεδόν τα παρά την ανατολικήν πλευρά του χειμάρρου κέντρα.
ΕΙΣ ΑΛΛΑΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ
Κατά νεωτέρας πληροφορίας τεράστιαι είναι αι ζημίαι εις τα κτήματα όχι μόνον της δυτικής πλευράς, αλλά και της ανατολικής τοιαύτης. Οι κηπουροί διατελούν εν απογνώσει. Ολοι οι κόποι των εξηνεμίσθησαν υπό της μανίας των υδάτων. Τα δύο εξοχικά κέντρα, “Κήπος της Αρτέμιδος” και “Κήπος της Εδέμ”**, υπέστησαν επίσης μεγάλας ζημίας. Περί των ζημιών των κτημάτων τηλεγραφικώς ανέφερε χθες προς το Υπουργείον Γεωργίας η ενταύθα δημόσια γεωπονική υπηρεσία.
ΑΙ ΖΗΜΙΑΙ ΤΟΥ ΛΙΜΕΝΟΣ
Ο λιμήν υπέστη μεγάλας ζημίας, επιχωσθείσης σχεδόν πλήρως της μεγάλης δεξαμενής του. Διότι δεν είναι μόνον τα ύδατα άτινα εισέρρεον εις αυτόν εξ όλων σχεδόν των διευθύνσεων. Την μεγαλυτέραν ζημίαν ο λιμήν υπέστη εκ των ορμητικώς εισρεόντων εις την δεξαμενήν υδάτων εκ της σιδηροδρομικής γραμμής, τα οποία παρέσυρον τεράστιαν ποσότηταν ιλύος, ξύλων και όγκους χωμάτων εκ των ύπερθεν της παραλιακής σιδηροδρομικής γραμμής υψωμάτων. Ο μηχανικός του λιμένος διετάχθη χθες όπως εξετάση τας γενικάς βλάβας και υποβάλη ταχέως την έκθεσίν του εις τον πρόεδρον της λιμενικής επιτροπής, προκειμένου αι ζημίαι του λιμένος να καταστούν γνωσταί εις το Υπουργείον της Συγκοινωνίας.
ΤΑ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΑ
Τα επί των προκυμαιών του λιμένος εναποτεθειμένα εμπορεύματα εκ του “Δελφίνος” και των λοιπών ατμοπλοίων, μεγίστης αξίας, πάντα παρεσύρθησαν υπό των υδάτων και εξηφανίσθησαν. Εις την διάσωσιν τούτων κατεγίνετο ο ατυχής υπαξιωματικός του Λιμεναρχείου Βραχάτης επιβαίνων λέμβου, ότε τεράστιοι υδάτινοι όγκοι παρέσυρον την λέμβον και τον εξηφάνισαν. Το πτώμα του ατυχούς Βραχάτη μέχρι της χθες δεν είχε ανευρεθεί. Το γραφέν εις ετέραν εφημερίδαν ότι πλην του Βραχάτη επνίγησαν και δύο ναύται, δεν είναι αληθές.
ΤΑ ΑΛΛΑ ΘΥΜΑΤΑ
Εκ των θυμάτων τα τέσσαρα μετεφέρθησαν εκ του Ναού του Αγίου Νικολάου εις το νεκροσκοπείον του Νεκροταφείου και ενηργήθη επ΄αυτών νεκροψία υπό του ιατρού κ. Κροντήρη. Η κηδεία των θυμάτων ήτο συγκινητική, αυτοχρήμα σπαραξικάρδιος. Ορφανά έκλαιον μητέρας και αδελφάς, σύζυγοι τας συζύγους, ένας διαρκής θρήνος και σπαραγμός εβασίλευε καθ’ όλην την χθεσινήν ημέραν εις το Νεκροταφείον. Γυναικούλες του λαού εθρήνουν ενώ οι συγγενείς των θυμάτων της πλημμύρας εξέπεμπον γοεράς κραυγάς το παν συγκινούντες.
ΕΠΙΣΚΕΥΗ ΤΕΙΧΟΥΣ
Από της πρωίας της χθες ήρχισεν η περίφραξις του μεγάλου παρά την πλατείαν Τζανή ανατολικού τείχους του χειμάρρου δια συρματοπλεγμάτων και σάκκων πλήρων άμμου προς εξασφάλισιν του μέρους εκείνου. Οι ειδικοί βεβαιούν ότι η εν τη κοίτη του χειμάρρου ίλυς είναι τεράστια, εις πλείστα δ’ όσα σημεία από χθες η κοίτη ούτε ισοϋψής δεν είναι αλλ’ υπερβαίνει κατά πολύ την επιφάνειαν του εδάφους.
ΚΑΙ ΑΛΛΟ ΘΥΜΑ
Πλην των γνωστών θυμάτων ανευρέθη χθες και έτερον πτώμα κεχωσμένον εντός της ιλύος, του οποίου η ταυτότης μέχρι στιγμής δεν εξηκριβώθη».
ΚΑΥΣΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ
Καυστικό είναι το άρθρο της εφημερίδας, σχετικά με τις ευθύνες των αρχόντων και την αδιαφορία των καλαματιανών σχετικά με την προστασία της πόλης: «Δεν εθρήνησεν η πόλις μόνον τα θύματα της προχθεσινής τρομεράς πλημμύρας – θύματα και της εγκληματικής αδιαφορίας των αρχόντων – αλλ’ ησθάνθη και τρομερόν κτύπημα εις την οικονομικήν της ζωήν. Ο ξερίλας ο οποίος παρ΄ολίγον να ανασκάψη την πόλιν, να πνίξη εκατοντάδας ανθρώπων και να σκορπίση πανταχού την δυστυχίαν και την ερήμωσιν αν έσπαζε τα παρόχθια τείχη ολίγον ανωτέρω της πλατείας Μανιακίου***, ευρίσκεται εκεί. Προς δόξαν της εγκληματικής αδιαφορίας των εκάστοτε δημάρχων, των διαχειριζομένω τα του Νέδοντος, του περιφήμου υπουργείου της Συγκοινωνίας και του αβδηρητισμού – τονίζομεν την λέξιν – των κατοίκων από πολλού. Δεν είναι δε η πρώτη φορά κατά την οποίαν σκορπίζει το πένθος, την συμφοράν, την ερήμωσιν. Προχθές και χθες ηκούσθησαν ποικίλαι διαμαρτυρίαι πανικοβλήτων, διετυπώθησαν γνώμαι, επωλήθησαν ιδέαι. Και ύστερον τι; Μήπως με τας συζητήσεις και την εξ ύψους αντίληψιν θα σωθή η πόλις από την επικρεμαμένην άνωθεν της κεφαλής της δαμόκλειον σπάθην, μήπως θα ησυχάση και δεν θα ίδη με την εφετεινήν λόγω της πυρκαϊάς των δασών αποψίλωσιν της Αλαγωνίας ταχέως μεγαλύτερον τον κίνδυνον; Αι μεγάλαι περιστάσεις απαιτούν και μεγάλας αποφάσεις. Είναι ανάγκη η πόλις ολόκληρος συλλαλητηριακώς να συνέλθη και αφού εξαποστείλη εντονώτατον ψήφισμα διαμαρτυρίας προς την Κυβέρνησιν και τους Μεσσηνίους πληρεξουσίους, εκδήλωσιν πόνου δια τα τρομερά αποτελέσματα της προχθεσινής καταστροφής, εξαποστείλη ταυτοχρόνως τον δημοτικόν άρχοντα εις Αθήνας με την ρητήν εντολήν να υποβάλη την παραίτησίν του μετά των εκ Καλαμών πληρεξουσίως, εάν πεισθούν ότι το Κράτος, το οποίον τόσα εισπράττει εντεύθεν, δεν είναι διατεθειμένον να κάμη αμέσως έναρξιν σοβαρών αντιπλημμυρικών έργων. Με το περίφημον Ταμείον Νέδοντος αι Καλάμαι δεν σώζονται. Εκατομμύρια δραχμών του ταμείου αυτού απερρόφησαν μελέται ειδικών και πολυδάπανα ταξίδια τσαρλατάνων προς εμπαιγόν της αγρίως φορολογουμένης δι΄υδραυλικά έργα πόλεως, ενώ έτερα εκατομμύρια διετίθεντο δια τους φίλους των εκάστοτε ισχυρών των και χιλιάδες δια περιπάτους εφ’ αμάξης των Νομαρχών και διαφόρων περινουστάτων υπαλλήλων. Το χρήμα του λαού εκλέπτετο ούτω, χωρίς καμμία φωνή διαμαρτυρίας να ακουσθή εκ μέρους των Καλαμίων, οίτινες αγογγύστως υπεβάλοντο εις χρηματικάς θυσίας δια να σωθεί η πόλις, χωρίς τα εμπορικά και λοιπά επαγγελματικά σωματεία να λάβουν ποτέ το θάρρος και ζητήσουν λογοδοσίαν εκ μέρους των υπευθύνων.
Οι δοσίλογοι εξακολουθούν το έργον των ούτω, μη εντεπόμενοι να λέγουν “εις την πόλιν των Καλαμών ο ραγιαδισμός βασιλεύει”. Πικραί αλήθειαι, αίτινες πρέπει να λεχθούν σήμερον τουλάχιστον, ότε εκ της Χριστιανικής και παρεξηγησίμου ανεκτικότητος, απεθρασύνθησαν ή εθωρακίσθησαν με παχυλην αδιαφορίαν όλοι οι αρμόδιοι. Δια να βυθισθή η πόλις εις το πένθος και την καταστροφήν. Ο δήμαρχος Καλαμών έχει καθήκον όπως εντός της ημέρας – ώφειλε από προχθές να το πράξη – αναλάβη την πρωτοβουλίαν ενός γενικού συναγερμού των κατοίκων της πόλεως. Και δια της ομαδικής αυτής εξεγέρσεως να επιζητηθή η άμεσος διευθέτησις του ζητήματος του Νέδοντος, ως ανωτέρω υποδεικνύομεν, δια να παύση ο προς την πόλιν εμπαιγμός και μη δίδεται εις τους κατοίκους της η αίσθησις ότι υπάρχουν τόσον εδώ όσον αι εν Αθήναις άνθρωποι παίζοντες με την δυστυχίαν των. Τα δε σωματεία να πράξουν το παν, εκτιμώντα καλώς το σημείον εις το οποίον διαγράφεται το καθήκον των. Οι κάτοικοι των Καλαμών έχουν ήδη δικαίας αξιώσεις. Και οι άρχοντες και οι πολίτες και οι διάφοροι εν τω τόπω οργανισμοί, ας μη επιχειρήσουν να παρουσιάσουν και άλλες σαπουνόφουσκες. Τα πράγματα δεν μας περιμένουν. Αι δε μεγάλαι περιστάσεις απαιτούν και μεγάλας αποφάσεις».
*Στη γωνία 23ης Μαρτίου και Νέδοντος, η παράγραφος αυτή «απεικονίζει»με έναν τρόπο την περιοχή διασκέδασης της παλιάς πόλης.
**Ο "Κηπος της Εδεμ" στην Βασ. Κωνσταντίνου και ο "Κήπος της Αρτέμιδος" κοντά στο σημερινο Μέγαρο Χορού, ήταν μεγάλης έκτασης κήποι με πλήθος φυτών και δέντρων στους οποίους λειτουργούσαν "εξοχικά κέντρα", ονομασία που προέρχεται από το γεγονός ότι ήταν μακριά από τον πολεοδομικό ιστό της εποχής, στις... εξοχές της πόλης.
***Πλατεία Μανιακίου ονομαζόταν η σημερινή πλατεία Οθωνος. Αυτοί που είχαν κάνει την ονοματοθεσία είχαν φροντίσει να «περιβάλουν» την πλατεία με την οδό Παπαφλέσσα (Κουτσομητοπούλου σήμερα) και τον οδό Αμφείας (όπως και σήμερα). Αλλά πολιτικές και προσωπικές σκοπιμότητες ανέτρεψαν την αρχική ονοματοδοσία η οποία συγκέντρωνε ονοματα που αφορούσαν τον Παπαφλέσσα.
