Η διδασκαλία της τοπικής ιστορίας θα έπρεπε να είναι οργανικό στοιχείο της εκπαίδευσης και να γίνεται με διάφορους τρόπους από συζητήσεις στην τάξη μέχρι επισκέψεις σε περιοχές που εξελίχθηκαν γεγονότα ή υπάρχουν μνημεία. Μέχρι τότε, οι διάφορες πρωτοβουλίες που εκδηλώνονται παίζουν σημαντικό ρόλο και προκαλούν πλέον το ενδιαφέρον. Με αυτές τις σκέψεις περίπου προλόγισα το "Μάθημα ιστορίας" που οργάνωσαν ο Πολιτιστικός Αντίλογος και το "Πάμε Βόλτα" για τη μάχη της Καλαμάτας το 1941, με "δάσκαλο" το συνάδελφο Βασίλη Μπακόπουλο.
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια η υπόθεση αυτή ήταν άγνωστη στη συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών και υπήρχε μόνον στη μνήμη ορισμένων ηλικιωμένων. Η εμφάνιση των εκπροσώπων της Αδελφότητας Απομάχων της Ελληνικής Εκστρατείας 1941 και η καθιέρωση της γιορτής έδωσαν την ευκαιρία στους Καλαματιανούς να πληροφορηθούν ότι... κάτι έγινε μέσα από δημοσιεύματα για την ίδια την εκδήλωση ή και για τη μάχη. "Κρίκος" για τη σύνδεση και τις εκδηλώσεις ο Νίκος Ζερβής, ο οποίος πριν λίγα χρόνια στη σειρά βιβλίων του για την Κατοχή, την Αντίσταση και την Απελευθέρωση στην Καλαμάτα παρουσίασε ένα πλήθος στοιχείων από διάφορα αρχεία σχετικά με αυτή τη μάχη. Παρόλα αυτά, η ιστορία της μάχης στην Καλαμάτα που έγινε στις 28 Απριλίου 1941 και ήταν η τελευταία στην ηπειρωτική Ελλάδα, παραμένει ακόμη άγνωστη για τους περισσότερους και μάλιστα φαίνεται ότι δεν έχει κατανοηθεί η σημασία που έχει για την ιστορία ορισμένων χωρών όπως είναι η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία. Θα πρέπει να σκεφθεί κάποιος ότι 7-8.000 άνδρες από τις χώρες της Κοινοπολιτείας και τη Γιουγκοσλαβία, συνελήφθησαν ως αιχμάλωτοι πολέμου στην Καλαμάτα και οδηγήθηκαν σε στρατόπεδα στην Αυστρία όπου παρέμειναν για 4 χρόνια. Και πάρα πολλοί από αυτούς προέρχονταν από τη Νέα Ζηλανδία και την Αυστραλία, όπου η μάχη της Καλαμάτας θεωρείται ως ένας σταθμός στην ιστορία τους.
Απόδειξη για το γεγονός αυτό είναι όχι μόνον το πλήθος εκδηλώσεων που πραγματοποιούνται σε αυτές τις χώρες κάθε χρόνο (σε συνδυασμό και με τη μάχη της Κρήτης), αλλά και το πλήθος σελίδων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που αναφέρονται στη μάχη της Καλαμάτας. Γιατί πέρα από την αιχμαλωσία και τη σημασία που είχε για χιλιάδες οικογένειες, υπάρχει και το στρατιωτικό σκέλος της ιστορίας. Μάχη έγινε στην Καλαμάτα αλλά αυτή όχι μόνον ήταν ιδιότυπη, αλλά οδήγησε στην τροποποίηση του σχεδίου κατάληψης της Κρήτης από τους Γερμανούς. Η προφυλακή των κατακτητών αφού πέρασε με προγεφύρωμα τον Ισθμό που πρόλαβαν να ανατινάξουν οι Αγγλοι, έφθασε ταχύτατα και με βαρύ οπλισμό στην Καλαμάτα αιφνιδιάζοντας τους αξιωματικούς και καταλαμβάνοντας το λιμάνι. Από τους στρατιώτες είχαν απομακρυνθεί με πλοία οι μισοί περίπου και το στρατόπεδο της Κοινοπολιτείας εμφάνιζε κατάσταση διάλυσης. Μια μικρή ομάδα όμως Νεοζηλανδών "αυθόρμητα" πήρε την πρωτοβουλία ανακατάληψης του λιμανιού και πέτυχε σε αυτό. Ο απολογισμός ήταν 41 Γερμανοί νεκροί και 60 τραυματίες και από την πλευρά των ανδρών της Κοινοπολιτείας 33 νεκροί και 50 τραυματίες. Η επιχείρηση απομάκρυνσης όμως απέτυχε καθώς ο ναυτικός σύνδεσμος είχε συλληφθεί από τους Γερμανούς και μια σειρά λάθος πληροφορίες γύρισαν πίσω μοίρα του Ναυτικού που είχε φθάσει μέχρι τα ανοιχτά. Και την επόμενη ημέρα έγινε η παράδοση των στρατευμάτων.
Οπως γράφει κάποιος από τους ανθρώπους που έζησαν τη μάχη, ο τρόπος με τον οποίο ενήργησαν οι Νεοζηλανδοί κινούμενοι μάλιστα χωρίς "καθοδήγηση" και με σχέδιο που καταστρώθηκε επί τόπου, ανησύχησε τους επιτελείς των Γερμανών οι οποίοι άλλαξαν τα σχέδια για την επέμβαση στην Κρήτη, καθώς διαπίστωναν ότι έχουν να κάνουν με αξιόμαχες μονάδες και όχι με μια διαλυμένη στρατιωτική δύναμη. Είναι και αυτός ένας από τους λόγους για τους οποίους οι Νεοζηλανδοί έχουν ψηλά στην ιστορία τους τη μάχη της Καλαμάτας. Μια ακόμη απόδειξη για τα όσα προαναφέρθηκαν, είναι και το γεγονός ότι λίγες ημέρες μετά την εκδήλωση εμφανίστηκαν στην Καλαμάτα δύο απόγονοι Νεοζηλανδών μαχητών. Οι οποίοι πληροφορήθηκαν γι' αυτήν και άρχισαν να αναζητούν τους οργανωτές μέσω του διευθυντή του ξενοδοχείου που έμεναν. Η άκρη βρέθηκε, έγινε ξενάγηση στους τόπους που αναφέρονται στα ιστορικά αρχεία της χώρας τους, στους ελαιώνες που περίμεναν οι πρόγονοί τους να φύγουν και συναντήσεις με ανθρώπους οι οποίοι μπορούσαν να τους πουν περισσότερα για την υπόθεση αυτή. Η προβολή της επίσκεψης στο Διαδίκτυο και το σχετικό ρεπορτάζ της "Ελευθερίας" είχαν σαν αποτέλεσμα ένα πλήθος επαφών με αυτό το θέμα, οι οποίες ανέδειξαν σημαντικά πράγματα. Είναι πράγματι συγκινητικό το γεγονός ότι μια μικρή σχετικά πρωτοβουλία έκανε "το γύρο του κόσμου" και κινητοποίησε ανθρώπους σε μακρινούς τόπους.
Και το περισσότερο συγκινητικό είναι ένα ρεπορτάζ από το "Νέο Κόσμο" που μου έστειλαν για "Ενα αγρόκτημα που λέγεται Καλαμάτα" κατά τον τίτλο. Πρόκειται για τη φάρμα του Σίντεϋ Γκραντ ο οποίος την είχε ονομάσει έτσι για να τιμήσει τους ανθρώπους οι οποίοι τους φρόντισαν στην προσπάθεια διαφυγής με τα πλοία προσφέροντας φαγητό, πληροφορίες και κάθε βοήθεια που χρειάστηκαν. Ο ίδιος έφυγε από τη ζωή το 1990, αλλά ο νέος ιδιοκτήτης διατήρησε το όνομα. Ενώ η κόρη του στο ρεπορτάζ εξέφραζε την επιθυμία να βρεθεί φέτος στην Καλαμάτα την ημέρα των εκδηλώσεων (η επίσημη θα γίνει στα τέλη Μαΐου). Οι άνθρωποι που έστειλαν αυτά τα κείμενα αλλά και οι σελίδες κοινωνικής δικτύωσης με πλήθος πληροφοριών και φωτογραφιών, επεσήμαναν το γεγονός ότι υπάρχει η επιθυμία Αυστραλών και Νεοζηλανδών να έρθουν στην Καλαμάτα και στις εκδηλώσεις που γίνονται, αλλά για να γίνει κάτι τέτοιο χρειάζεται προγραμματισμός σε βάθος χρόνου. Η διαπίστωση που κάναμε όσοι ασχοληθήκαμε με τον έναν ή τον άλλον τρόπο στην υπόθεση αυτή και εκπλαγήκαμε με την έκταση που πήρε, είναι ότι υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες συνεργασίας με ομάδες και οργανώσεις από αυτές τις χώρες. Και φυσικά με τους Ελληνες αυτών των χωρών οι οποίοι γνωρίζουν πολύ καλύτερα από εμάς τη σημασία αυτού του ιστορικού γεγονότος από την επαφή τους με βετεράνους και τις οικογένειές τους. Και νομίζουμε ότι οι αρμόδιοι του δήμου θα πρέπει να αξιοποιήσουν όλες τις δυνατότητες επαφών, αναβαθμίζοντας το γιορτασμό και υπερβαίνοντας τον τυπικό χαρακτήρα του.
Υ.Γ.: Το γεγονός ότι η μάχη δεν έχει εγγραφεί στη συλλογική συνείδηση της πόλης έχει τη δική του εξήγηση. Κατ' αρχήν δεν υπήρχε εμπλοκή ντόπιων στη διαδικασία και τη μάχη. Οι άντρες του 9ου Συντάγματος Πεζικού εκείνες τις ημέρες ξεκινούσαν από τα Γιάννενα το μακρύ ταξίδι της επιστροφής με τα πόδια μέχρι την Πάτρα και από εκεί με τρένο στην Καλαμάτα όπου έφτασαν σαν σήμερα ακριβώς 75 χρόνια πριν. Η συρροή στρατευμάτων στην πόλη και η αναμενόμενη κάθοδος των Γερμανών είχε τρομοκρατήσει τους αμάχους της πόλης, πολλοί από τους οποίους είχαν απομακρυνθεί στα χωριά φοβούμενοι την πολεμική σύρραξη.
