Εάν θέλουμε να ξαναφτιάξουμε αυτήν τη χώρα από την αρχή, πρέπει να βασιστούμε σε αυτά τα τρία στοιχεία.
Αυτή είναι η απάντηση την οποία δίνει ο καθηγητής της Αμερικάνικης Γεωργικής Σχολής Αθανάσιος Γκέρτσης, απαντώντας στο ερώτημα «σε ποιες καλλιέργειες θα πρέπει να σταθούν οι Ελληνες» στο πλαίσιο συνέντευξης η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Κ" της "Καθημερινής".
Και ερωτώμενος αμέσως μετά «δηλαδή δεν πιστεύετε σε νέες καλλιέργειες τύπου γκότζι μπέρι και στέβια» απαντά: «Επιτρέψτε μου την έκφραση, αλλά αυτά είναι φυτά "φούσκες", όπως το χρηματιστήριο. Γιατί να ανταγωνιστώ τον Κινέζο στο γκότζι μπέρι που, εάν κατέβω στη Θεσσαλονίκη, θα το αγοράσω 5 ευρώ το κιλό, ενώ για να το μαζέψω σποράκι-σποράκι, θέλω 25 ευρώ το κιλό;».
Ο κ. Γκέρτσης παρουσιάζει ενδιαφέρουσες απόψεις για τη γεωργία, οι οποίες δικαιώνουν τα όσα κατά καιρούς έχουν επισημανθεί από αυτήν εδώ τη στήλη.
Για το ρόλο της γεωργίας τονίζει ότι «είναι και παραμένει το δυνατό κομμάτι της ελληνικής οικονομίας. Αλλά θέλει προσοχή. Η φυτική παραγωγή απαιτεί πέρα από τη γνώση -η οποία μπορεί να αποκτηθεί- και μια ιδιαίτερη ψυχολογία. Το μεγάλο πρόβλημα στην Ελλάδα δεν είναι να παράγουμε κάτι. Μπορούμε να παράγουμε σχεδόν τα πάντα και τολμώ να πω στην καλύτερη ποιότητα. Το μεγάλο πρόβλημα στην Ελλάδα είναι το "μετά την παραγωγή". Με άλλα λόγια, πώς να πείσω κάποιον να γίνει παραγωγός όταν θα πουλήσει την ντομάτα του στη λαχαναγορά 30 ή 40 λεπτά και στον καταναλωτή θα φθάσει 1,5 ή 2 ευρώ;».
Και προσθέτει: «Στην Ευρώπη ο καταναλωτής πληρώνει περίπου δυόμισι φορές πάνω από την τιμή που παίρνει ο παραγωγός. Στην Ελλάδα η σχέση αυτή είναι 1 προς 6! Χρειάζονται έλεγχοι. Δεν μπορεί στην Ελλάδα ο καλός να πληρώνει και ο κακός να ανταμείβεται. Τόσο απλά είναι τα πράγματα. Δεν χρειάζεται να έχεις διδακτορικό για να καταλάβεις αυτό που ξέρει η μάνα μου, απόφοιτος δημοτικού».
Ναι, είναι τόσο απλά τα πράγματα και ο κ. Γκέρτσης δεν είναι ένας "συντηρητικός" επιστήμονας που έχει μείνει έναν… αιώνα πίσω, όπως ενδεχομένως κάποιοι οπαδοί των νεόκοπων θεωριών περί γεωργίας θα έσπευδαν να… αφορίσουν. Πρόκειται για καθηγητή που διδάσκει και εφαρμόζει σύγχρονες τεχνολογίες καλλιέργειας με τη μέθοδο της "γεωργικής ακρίβειας": GPS και πολυφασματικοί αισθητήρες μετρούν την παραλλακτικότητα του εδάφους, ώστε ο παραγωγός να γνωρίζει ακριβώς ποια σημεία χρειάζονται περισσότερο ή λιγότερο νερό και λίπασμα, ανάλογα με το πώς μεγαλώνει το κάθε φυτό μεμονωμένα. Οπως σημειώνεται στο σχετικό ρεπορτάζ «η διαχείριση είναι αειφόρος και, φυσικά, οικονομικότερη» και ο καθηγητής είναι επικεφαλής του Τμήματος Διαχείρισης Περιβαλλοντικών Συστημάτων, βραβευμένος για την έρευνα και την καινοτόμο δράση του.
Η μικρή παρουσίαση της συνέντευξης δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε πολύ χρήσιμα συμπεράσματα καθώς θέτει με πολύ απλά λόγια κρίσιμα ζητήματα προσανατολισμού και μέτρων στην ελληνική γεωργία. Το σημαντικό συμπέρασμα είναι πως στη χώρα μας υπάρχουν βασικές καλλιέργειες για τις οποίες απαιτείται εκσυγχρονισμός και ανανέωση σε όλα τα επίπεδα έτσι ώστε να βελτιωθούν οι μέθοδοι καλλιέργειας και συλλογής, να αναβαθμιστεί η ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος και να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα. Γενικότερα χρειάζεται εθνική πολιτική σε κρίσιμους κλάδους της αγροτικής οικονομίας που αποτελούν είτε εξαγωγικούς πυλώνες, είτε βασικά στοιχεία του εγχειρήματος διατροφικής αυτάρκειας. Για όλα τα υπόλοιπα χρειάζονται προσεκτικές κινήσεις έτσι ώστε οι όποιες δυνατότητες να λειτουργήσουν συμπληρωματικά στην κεντρική προσπάθεια. Οι κατευθυνόμενες, συνιστώμενες και χρηματοδοτούμενες αναδιαρθρώσεις που έχουν γίνει εδώ και δεκαετίες έχουν αποτύχει κατά βάση, επειδή δεν είχαν ως αφετηρία την οργάνωση της γεωργικής παραγωγής αλλά την προσπάθεια μείωσης καλλιεργούμενων εκτάσεων με προϊόντα που κρίθηκαν ως "πλεονασματικά". Αντιθέτως υπάρχουν αναδιαρθρώσεις στηριγμένες σε πρωτοβουλίες παραγωγών που αντιλήφθηκαν σωστά τις καταναλωτικές ανάγκες και με την ανάλογη βοήθεια, οι οποίες αποδείχθηκαν πολύ επιτυχημένες.
Ομως ο κ. Γκέρτσης ακουμπά ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον κεφάλαιο, αυτό της ψαλίδας ανάμεσα στον παραγωγό και τον καταναλωτή και το όργιο κερδοσκοπίας των ενδιάμεσων. Με τα στοιχεία που δίνει καθιστά ακόμη περισσότερο επιτακτική την ανάγκη εξυγίανσης του συστήματος εμπορίας έτσι ώστε να προστατευτούν και ο παραγωγός και ο καταναλωτής.
Εδώ και δεκαετίες οι αγρότες και όσοι ασχολούμαστε λίγο πιο συστηματικά με τα ζητήματα της παραγωγής, διαπιστώνουμε ότι η ύπαιθρος έχει πλημμυρίσει από υποσχέσεις αντιμετώπισης όλων των ζητημάτων που προαναφέρθηκαν. Υποσχέσεις οι οποίες όχι μόνον δεν υλοποιούνται, αλλά δεν γίνεται και καμία προσπάθεια στην κατεύθυνση αυτή. Η παραγωγική ανασυγκρότηση είναι αναγκαία, αλλά μπορεί να γίνει μόνο μέσα από ένα σύνολο μέτρων που θα στηρίζουν τον παραγωγό, θα ενσωματώνουν σύγχρονες καλλιεργητικές μεθόδους και θα καθαρίζουν το τοπίο τυποποίησης και εμπορίας.
Ηλίας Μπιτσάνης
