Με μια ορισμένη λογική αν εξετάσει κάποιος τα στοιχεία που δίνει η μελέτη της ΠΑΣΕΓΕΣ για την απασχόληση στον αγροτικό τομέα, στην Πελοπόννησο μπορεί να ανακαλύψει μια αντίφαση. Από τη μια πλευρά ο τομέας έχει μεγαλύτερη βαρύτητα στην τοπική οικονομία μεταξύ όλων των Περιφερειών της χώρας με ποσοστό 26,6%, ενώ από την άλλη -σε αντίθεση με άλλες Περιφέρειες- εδώ σημειώνεται μείωση της απασχόλησης η οποία στη διετία 2008/2010 φθάνει κοντά στο 10%. Μια γρήγορη ερμηνεία θα οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι ακριβώς αυτό το μέγεθος που εμφανίζει η απασχόληση στον αγροτικό τομέα δείχνει ότι έχει πιάσει (αν όχι υπερβεί) τα όριά του και "δεν χωράει" περισσότερους με αποτέλεσμα "να διώχνει" και κόσμο. Οσο βάσιμη και αν είναι αυτή η προσέγγιση, άλλο τόσο είναι και επιφανειακή. Γιατί τα διαρθρωτικά ζητήματα που επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό την απασχόληση στη γεωργία είναι πολύ παλιά και δεν ανέκυψαν τώρα. Και σε μια περίοδο κρίσης ο καθένας εξαντλεί τα περιθώρια παραμονής στην παραγωγή, καθώς η ανεργία θερίζει στα αστικά και ημιαστικά κέντρα.
Φαίνεται όμως ότι το "ζόρι" με την αγροτική παραγωγή και τη ζωή στο χωριό είναι πολύ μεγαλύτερο από τους φόβους που θα μπορούσε να δημιουργήσει η οικονομική κρίση και υπάρχουν νεώτεροι αγρότες που παίρνουν την απόφαση να εγκαταλείψουν την ύπαιθρο. Αυτό άλλωστε δείχνει το γεγονός ότι η απασχόληση στον πρωτογενή τομέα και στις ηλικίες από 15 μέχρι 44 χρονών μειώθηκε ακόμη περισσότερο στην Περιφέρεια Πελοποννήσου και πλησιάζει το 14%. Στη σημερινή φάση η κρίση ακουμπά διαφορετικότερα την ύπαιθρο. Σε αυτό συντελεί το γεγονός πως η κρίση στις τιμές των αγροτικών προϊόντων έχει ξεκινήσει περισσότερα χρόνια, στη διάρκεια των οποίων οι παραγωγοί πέρασαν και πιο δύσκολες στιγμές όταν εκτινάχθηκαν στα ύψη οι τιμές λιπασμάτων και γεωργικών εφοδίων. Από την άλλη πλευρά οι συνταξιούχοι είναι μια διαρκώς αυξανόμενη ομάδα με περιορισμένες απαιτήσεις και αιματηρή οικονομία που "τσοντάρει" οικονομικά ακόμη παιδιά και εγγόνια.
Ολα αυτά μπορεί να μην τα αντιλαμβάνονται οι… στατιστικές, το βέβαιο όμως είναι πως τα αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι του χωριού που βλέπουν ότι η κατάσταση χειροτερεύει διαρκώς και γι’ αυτούς. Για πολλούς η επιστροφή στο χωριό είναι η μοναδική διέξοδος αλλά υπάρχει πολύ μεγάλη απόσταση από τη… θεωρία στην πράξη. Επιστροφή μπορούμε να δούμε σε ορισμένες περιπτώσεις συνταξιούχων για τους οποίους το ποσό που παίρνουν στην πόλη δεν φθάνει ούτε για… πιπέρι, ειδικά όταν δεν υπάρχει ιδιόκτητη κατοικία. Μπορούμε να δούμε ακόμη επιστροφή σε περιπτώσεις που υπάρχουν αξιόλογες περιουσίες που παραμένουν ανεκμετάλλευτες και στην ακραία περίπτωση σε καταστάσεις απελπισίας που σπρώχνει το ένστικτο της επιβίωσης.
Στροφή και επιστροφή στη γεωργία και κατά συνέπεια στην ύπαιθρο μπορεί να γίνει μόνον κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις. Οι οποίες όμως και δεν υπάρχουν σήμερα αλλά και είναι πολύ δύσκολο να δημιουργηθούν στο πλαίσιο της νεοφιλελεύθερης λαίλαπας που δεν αφήνει περιθώρια για ανάπτυξη των υποδομών.
Η αναδιάρθρωση των καλλιεργειών και η προώθηση πρωτοβουλιών προϋποθέτουν υποδομές και χρηματοδοτήσεις. Και εφόσον υπάρξουν αυτές, ένα παραγωγικό σχέδιο που θα καταστήσει βιώσιμη μια εκμετάλλευση με νέες καλλιέργειες. Διαφορετικά αναφερόμαστε σε ένα σχέδιο… μιζέριας όπου η ζωή στο χωριό συνεχίζεται επειδή κάποιος μπορεί να βάλει ένα μποστάνι (αν έχει νερό), κότες και κατσίκια για να… περιορίσει τα έξοδα (λες και αυτές οι δουλειές γίνονται… ανέξοδα όπως την… προπολεμική εποχή).
Η ζωή στο χωριό μπορεί να είναι ανεκτή με την ύπαρξη στοιχειωδών παροχών οι οποίες εκλείπουν σταδιακά στο πλαίσιο των δημοσιονομικών μέτρων. Η επιστροφή και η αξιοποίηση της αγροτικής περιουσίας προϋποθέτει εύκολη πρόσβαση σε υπηρεσίες ή παροχή υπηρεσιών στο χωριό.
Αν δεν υπάρξει αναστροφή της σημερινής κατάστασης, η επιστροφή στο χωριό και την αγροτική καλλιέργεια ως απάντηση στην κρίση, θα παραμένει… ρομαντικό σχέδιο που μπορεί να υλοποιηθεί μόνον από ανθρώπους που διαθέτουν μεγάλη περιουσία, ειδικές γνώσεις για να την αξιοποιήσουν και τρόπο για να καλύπτουν βασικές ανάγκες της καθημερινότητας.
belias@internet.gr
