Σήμερα, όμως, είμαστε σε θέση να «πούμε ακόμα και σε ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο του πνεύμονα: «Όχι στη χημειοθεραπεία»!» λέει ο γιατρός, υποστηρίζοντας όλο και περισσότερες φωνές της επιστημονικής κοινότητας που φέρνoυν αισιόδοξα νέα από το μέτωπο της μάχης κατά του καρκίνου.

Ενδεικτικά, έχουν περάσει περίπου 30 χρόνια από τότε που το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου στις ΗΠΑ είχε εκδώσει πραγματικά πολύ σκληρές και επώδυνες οδηγίες για να αντιμετωπιστεί ο καρκίνος του μαστού: Περίπου στο 95% των περιπτώσεων εφαρμοζόταν χημειοθεραπεία. Για δεκαετίες, η χημειοθεραπεία ήταν «ο κανόνας, το δόγμα» για τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού και άλλων καρκίνων, δήλωσε ο Δρ Γκάμπριελ Χορτομπάγκι, ειδικός στον καρκίνο του μαστού στο Κέντρο Άντερσονγια τον Καρκίνο.

Ωστόσο, τα πράγματα έχουν αλλάξει σημαντικά τα τελευταία χρόνια, για την αντιμετώπιση αρκετών ειδών καρκίνο, καθώς η μέθοδος της χημειοθεραπείας δείχνει να είναι όλο και πιο ξεπερασμένη, σύμφωνα με μελέτες, αλλά και ειδικούς Αμερικανούς επιστήμονες που μίλησαν στους New York Times.

Όταν ο δρ. Roy Herbst από το Πανεπιστήμιο του Γέηλ ξεκίνησε την ογκολογία πριν από περίπου 25 χρόνια, σχεδόν κάθε ασθενής με καρκίνο του πνεύμονα σε προχωρημένο στάδιο έκανε χημειοθεραπεία. Με τη χημειοθεραπεία, είπε, «οι ασθενείς θα είναι σίγουρο ότι θα έχουν ένα πράγμα: παρενέργειες»: Τριχόπτωση, ναυτία, κόπωση και πιθανή πρόκληση μόνιμης βλάβης στην καρδιά και στα νεύρα σε χέρια και πόδια.

Ωστόσο, παρά τη θεραπεία, οι περισσότεροι όγκοι συνέχισαν να αναπτύσσονται και να εξαπλώνονται. Λιγότεροι από τους μισούς ασθενείς του Ρόι Χερμπστ θα ήταν ζωντανοί ένα χρόνο αργότερα ενώ το ποσοστό πενταετούς επιβίωσης ήταν μόλις 5 έως 10%. Αυτές οι θλιβερές στατιστικές μόλις και μετά βίας βελτιώθηκαν μέχρι το 2010, όταν άρχισαν να εμφανίζονται στοχευμένες θεραπείες.

Σήμερα, όμως, υπάρχουν εννέα νέα φάρμακα για ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα, τρία από τα οποία εγκρίθηκαν από τον Μάιο του τρέχοντος έτους. Περίπου το ένα τέταρτο των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα μπορούν να θεραπευτούν μόνο με αυτά τα φάρμακα και περισσότεροι από τους μισούς που ξεκίνησαν θεραπεία με στοχευμένο φάρμακο πριν από πέντε χρόνια είναι ακόμα ζωντανοί. Το ποσοστό πενταετούς επιβίωσης για ασθενείς με προχωρημένο καρκίνο του πνεύμονα αγγίζει τώρα το 30 %.

Η αλλαγή στη χρήση χημειοθεραπείας αντικατοπτρίζεται σε μια ποικιλία δεδομένων που συλλέχθηκαν με την πάροδο των ετών. Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε ένα δείγμα σχεδόν 3.000 γυναικών που έλαβαν θεραπεία από το 2013 έως το 2015 διαπίστωσε ότι εκείνα τα χρόνια, η μέθοδος χημειοθεραπείας σε πρώιμο στάδιο καρκίνου του μαστού μειώθηκε στο 14 %, από 26 %.

Για όσους είχαν ενδείξεις καρκίνου στους λεμφαδένες τους, η χημειοθεραπεία χρησιμοποιήθηκε στο 64 % των ασθενών, από 81%. Πιο πρόσφατα δεδομένα, που συνέλεξε η δρ. Τζιν Μάντελμπλατ, καθηγήτρια ιατρικής και ογκολογίας στο Πανεπιστήμιο Τζόρτζταουν και οι συνεργάτες της, αλλά δεν έχουν ακόμη δημοσιευθεί, περιλάμβαναν 572 γυναίκες 60 ετών. Συνολικά, το 35 % των ηλικιωμένων γυναικών έλαβαν χημειοθεραπεία το 2012. Ο αριθμός αυτός έπεσε στο 19 % μέχρι το τέλος του 2019.

Η αρχή έγινε με το Herceptin

Η αλλαγή ξεκίνησε πριν από 15 χρόνια, όταν το πρώτο στοχευμένο φάρμακο για τον καρκίνο του μαστού, το Herceptin, εγκρίθηκε ως αρχική θεραπεία για περίπου 30% των ασθενών που έχουν μια συγκεκριμένη πρωτεΐνη στην επιφάνεια του όγκου τους. Χορηγήθηκε με χημειοθεραπεία και μείωσε την πιθανότητα επανεμφάνισης στο μισό και τον κίνδυνο θανάτου από καρκίνο του μαστού κατά 1/3 «σχεδόν ανεξάρτητα από το πόσο και τι είδους χημειοθεραπεία χρησιμοποιήθηκε», είπε ο δρ Χορτομπάγκι.

Το εντωπωσιακό είναι ότι σε μερικές μελέτες, το Herceptin χορηγήθηκε ακόμη και χωρίς χημειοθεραπεία φέρνοντας αποτελέσματα. Αυτό, είπε ο Δρ Χορτομπάγκι, «άρχισε να σπάει το δόγμα» ότι η χημειοθεραπεία ήταν απαραίτητη. Αλλά η αλλαγή των θεραπειών για τον καρκίνο δεν ήταν εύκολη. «Είναι πολύ τρομακτικό» να δίνεις λιγότερα φάρμακα, είπε ο Δρ Χορτομπάγκι ενώ, αντίθετα, «είναι πολύ πιο εύκολο να συσσωρεύεις θεραπεία πάνω στην ήδη υπάρχουσα θεραπεία», συνέχισε, «με την υπόσχεση ότι «αν προσθέσουμε το καινούργιο φάρμακο μπορεί να βελτιώσει το αποτέλεσμα».

Τι θεραπεία αρμόζει στον καθένα; κλειδί η γεννετική αλληλουχία

Σε αυτή την αλλαγή όμως έπαιξε ρόλο η πρόοδος της τεχνολογίας, ώστε να δοκιμαστούν οι νέες μέθοδοι σε περισσότερους όγκους για να δουν οι επιστήμονες, αν θα ανταποκριθούν σε στοχευμένα φάρμακα. Οι γενετικές εξετάσεις μπορούν να αποκαλύψουν σε ποιούς και εάν η χημειοθεραπεία θα ήταν επωφελής, καθώς η γονιδιωματική αλληλουχία δειγμάτων καρκίνου ασθενών μπορεί να είναι χρήσιμη, συμπεριλαμβανομένης της πρόβλεψης του κινδύνου καρκίνου, της πρόγνωσης και της διάγνωσης του καρκίνου και της αναγνώρισης εξατομικευμένης και ακριβούς θεραπείας για τον καρκίνο.

Οι γενετικές δοκιμές που εξέτασαν συστοιχίες πρωτεϊνών σε καρκινικά κύτταρα προέβλεψαν με ακρίβεια ποιος θα ωφεληθεί από τη χημειοθεραπεία και ποιος όχι. Υπάρχουν τώρα τουλάχιστον 14 νέα στοχευμένα φάρμακα για τον καρκίνο του μαστού -τρία εγκρίθηκαν μόλις το 2020 στις ΗΠΑ- με δεκάδες άλλα σε κλινικές δοκιμές και εκατοντάδες στην αρχική ανάπτυξη.

Έτσι, μερικοί ασθενείς έχουν επωφεληθεί από την αποφυγή της χημειοθεραπείας. Η διάμεση επιβίωση για γυναίκες με μεταστατικό καρκίνο του μαστού που είναι επιλέξιμες για Herceptin αυξήθηκε από 20 μήνες στις αρχές της δεκαετίας του 1990, σε περίπου 57 μήνες τώρα, με περαιτέρω βελτιώσεις που αναμένονται καθώς διατίθενται νέα φάρμακα. Για τις γυναίκες με όγκους που τρέφονται με οιστρογόνα, η μέση επιβίωση αυξήθηκε από περίπου 24 μήνες τη δεκαετία του 1970 σε σχεδόν 64 μήνες σήμερα.

Τώρα μερικοί βρίσκονται σε ύφεση 10 ή και 15 χρόνια μετά την αρχική τους θεραπεία, είπε ο δρ Χορτομπάγκι. «Ίσως θεραπεύουμε αυτούς τους ασθενείς», είπε ο Δρ Hortobagyi προσθέτοντας πως «κάποιες περιπτώσεις με κρατούν ξύπνιο το βράδυ».

Τέλος στο δόγμα Χημειοθεραπεία

Για πολλούς υπάρχουν καλύτερες επιλογές με μια συνεχώς διευρυνόμενη σειρά φαρμάκων, συμπεριλαμβανομένων των αναστολέων οιστρογόνων και φαρμάκων που καταστρέφουν τους καρκίνους προσβάλλοντας συγκεκριμένες πρωτεΐνες στην επιφάνεια των όγκων. Και υπάρχει μια αυξανόμενη προθυμία μεταξύ των ογκολόγων να μειώσουν τις μη χρήσιμες θεραπείες. Το αποτέλεσμα γλιτώνει αρκετές χιλιάδες καρκινοπαθείς από την επώδυνη χημειοθεραπεία.

Η μείωση της χημειοθεραπείας συμβαίνει και για ορισμένους άλλους καρκίνους, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου του πνεύμονα, της συχνότερης αιτίας θανάτου από καρκίνο μεταξύ ανδρών και γυναικών στις ΗΠΑ, ο οποίος σκοτώνει 132.000 Αμερικανούς κάθε χρόνο. Ο καρκίνος του μαστού είναι η δεύτερη κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο μεταξύ των γυναικών, σκοτώνοντας 43.000. Ωστόσο, η ευκαιρία να αποφευχθεί η χημειοθεραπεία δεν κατανέμεται ομοιόμορφα και συχνά εξαρτάται από το πού νοσηλεύεται το άτομο και ποιός γιατρός τον αναλαμβάνει.

Έτσι, για ορισμένους ασθενείς που έχουν την τύχη να επισκέπτονται ορισμένα κέντρα θεραπείας του καρκίνου, η πορεία της θεραπείας έχει αλλάξει. Τώρα, ακόμη και όταν ενδείκνυται η χημειοθεραπεία, οι γιατροί συχνά δίνουν λιγότερα φάρμακα για λιγότερο χρόνο. «Είναι ένας εντελώς διαφορετικός κόσμος», δήλωσε η Δρ Λίζα Κάρι, ειδικός στον καρκίνο του μαστού στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας.

Ανοσοθεραπεία...

Όταν όμως τα φάρμακα σταματούν να λειτουργούν για τους περισσότερους, τότε πολλοί ξεκινούν τη χημειοθεραπεία, καθώς είναι η μόνη επιλογή που απομένει, δήλωσε ο δρ. Μπρους Τζόνσον, ειδικός στον καρκίνο του πνεύμονα στο Ινστιτούτο Dana-Farber. Ωστόσο, πριν από πέντε χρόνια, εμφανίστηκε μια άλλη θεραπεία για τον καρκίνο του πνεύμονα, η ανοσοθεραπεία, η οποία χρησιμοποιεί φάρμακα για να βοηθήσει το ανοσοποιητικό σύστημα να επιτεθεί στον καρκίνο.

Σύμφωνα με αδημοσίευτη μελέτη του Dana-Farber, τα 2/3 των ασθενών δεν ήταν επιλέξιμα για στοχευμένες θεραπείες, αλλά οι μισοί από αυτούς ήταν επιλέξιμοι για ανοσοθεραπεία μόνο, και άλλοι την έπαιρναν μαζί με χημειοθεραπεία. Η ανοσοθεραπεία χορηγείται για δύο χρόνια. Έτσι όμως, έχει διπλασιαστεί το προσδόκιμο ζωής, δήλωσε ο Δρ Τσαρού Άγκαργουελ, ειδικός στον καρκίνο του πνεύμονα στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια.

Τώρα, είπε ο δρ. Ντέιβιντ Τζάκμαν από το Dana-Farber, η χημειοθεραπεία ως η μόνη αρχική θεραπεία για τον καρκίνο του πνεύμονα, συρρικνώνεται, τουλάχιστον σε αυτό το κέντρο θεραπείας του καρκίνου, το οποίο βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της έρευνας. Όταν εξέτασε τα δεδομένα από το ιατρικό του κέντρο διαπίστωσε ότι, από το 2019, μόνο το 12 % των ασθενών στο Dana-Farber έκαναν μόνο χημειοθεραπεία, είπε ο δρ. Τζάκμαν. Ένα άλλο 21 % είχε μια στοχευμένη θεραπεία ως αρχική θεραπεία και στους υπόλοιπους ασθενείς, το 85% έλαβε ανοσοθεραπεία μόνη της ή με χημειοθεραπεία. Αντίθετα, το 2015, μόνο 39 από τους 239 ασθενείς έλαβαν στοχευμένη θεραπεία ως αρχική θεραπεία. Οι υπόλοιποι έκαναν χημειοθεραπεία.

Ο δρ Άγκαργουελ είπε ότι είχε αρχίσει να βλέπει κάτι εκπληκτικό, μερικοί που είχαν λάβει ανοσοθεραπεία είναι ακόμα ζωντανοί, τα πάνε μια χαρά και δεν έχουν κανένα σημάδι καρκίνου πέντε ή περισσότερα χρόνια μετά την αρχική τους θεραπεία. Είπε: «Ξεκίνησα να λέω στους ασθενείς: «Θα σας αντιμετωπίσω με παρηγορητική πρόθεση. Αυτό δεν είναι θεραπευτικό. Τώρα μερικοί από τους ίδιους ασθενείς κάθονται στην κλινική και αναρωτιούνται μήπως έχουν θεραπευτεί εντελώς. Είναι σχεδόν σουρεαλιστικό».

Τα συμπτώματα της Τσονγκ Χάμοντ ήταν διφορούμενα, απώλεια όρεξης και το βάρος της είχε πέσει στα 92 κιλά. «Δεν ήθελα να κοιτάξω τον εαυτό μου στον καθρέφτη», είπε. Χρειάστηκε από τον Οκτώβριο του 2020 μέχρι τον Μάρτιο πριν οι γιατροί το καταλάβουν. Είχε μεταστατικό καρκίνο του πνεύμονα. Στη συνέχεια, ο γιατρός Τίμοθι Μπέρνς, ειδικός στον καρκίνο του πνεύμονα στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ, ανακάλυψε ότι η κυρία Χάμοντ, η οποία είναι 71 ετών είχε όγκο με δύο ασυνήθιστες μεταλλάξεις.

Η περίπτωση της 46χρονης Doshi

Οι περιπτώσεις ασθενών που έχουν δει σημαντικά αποτελέσματα είναι πολλές. Η 46χρονη Αμερικανίδα δερματολόγος δρ Σίμα Ντόσι είχε σοκαριστεί όταν εντόπισε έναν όγκο στο στήθος της που τελικά επιβεβαιώθηκε ότι ήταν καρκινικός. «Αυτό συγκλόνισε τον κόσμο μου», δήλωσε ο Δρ Ντόσι. «Σκέφτηκα: Αυτό είναι. Θα πρέπει να κάνω χημειοθεραπεία», Ωστόσο, έκανε λάθος. Η Δρ. Ντόσι ευεργετήθηκε από μια ήπια επαναστατική θεραπεία του καρκίνου του μαστού. Ο ογκολόγος της Ντόσι, ο Δρ Έρικ Γουάινερ του Ινστιτούτου Dana-Farber για τον Καρκίνο, της έφερε καλά νέα: Μια γενετική εξέταση του όγκου της έδειξε ότι δεν θα επωφεληθεί σημαντικά από τη χημειοθεραπεία. Η ορμονική θεραπεία για να στερήσει τον καρκίνο από τα οιστρογόνα που τον έτρεφαν θα ήταν αρκετή.

Βέβαια, μπορεί από τη μία, η ασθενής Ντόσινα φοβόταν τη χημειοθεραπεία, αλλά από την άλλη δίσταζε να την εγκαταλείψει ως μέθοδο αντιμετώπισης του καρκίνου, διότι ανησυχούσε μήπως επανεμφανιστεί στο μέλλον. Γι΄αυτό, πήρε και μια δεύτερη γνώμη γιατρού, ο οποίος της πρότεινε μια «πολύ επιθετική» θεραπεία, που σημαίνει χημειοθεραπεία. Τότε ήταν που διχάστηκε. Σε εκείνο το σημείο, ο Δρ Γουίνερ, μετά από συζητήσεις με τέσσερις άλλους ειδικούς, της πρότειναν να μην κάνει χημειοθεραπεία.

Στο τέλος, ο σύζυγος της δρ Ντόσι της έδωσε τη λύση: «Ο σύζυγός μου είπε ότι πρέπει να διαλέξω να ποντάρω σε ένα άλογο και να τρέξω μαζί του». Εμπιστεύτηκε τον Δρ Γουάινερ.

Οι αγώνες της αντικατοπτρίζουν αυτό που περνούν οι ίδιοι οι ογκολόγοι, διότι δεν είναι εύκολο να πει «όχι» στη χημειοθεραπεία. Μία από τις πιο δύσκολες καταστάσεις, είπε ο Δρ Winer, είναι όταν ένας ασθενής έχει πολύ πιο προχωρημένη ασθένεια από ό, τι ο Δρ. Ντόσι, δηλαδή να έχει εξαπλωθεί σε τρεις λεμφαδένες αλλά όχι περαιτέρω - και δεν είναι υποψήφιος για μία από τις στοχευμένες θεραπείες. Εάν ένας τέτοιος ασθενής είχε ήδη δοκιμάσει αρκετούς τύπους χημειοθεραπείας, είναι αμφίβολο αν βοηθήσουν και άλλοι.

Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει θεραπεία. Γι΄αυτό και τότε πρέπει ο κάθε γιατρός να πει στον ασθενή τα άσχημα νέα. Αυτό το δράμα των ογκολόγων καταδεικνύει και η Δρ Σούζαν Ντόμτσεκ, ειδικός στον καρκίνο του μαστού στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια. «Είναι η φύση του να είσαι ογκολόγος να ανησυχείς διαρκώς ότι είτε θεραπεύεις είτε αντιμετωπίζεις έναν ασθενή», είπε. «Μερικές περιπτώσεις με κρατούν ξύπνια τη νύχτα», είπε, «συγκεκριμένα οι περιπτώσεις όπου οι κίνδυνοι και τα οφέλη της χημειοθεραπείας είναι κοντά, ωστόσο το στοίχημα εξακολουθεί να είναι τόσο υψηλό».

Πηγή: tvxs.gr