Οι ουσίες αυτές περιέχονται σε πλήθος αντικειμένων καθημερινής χρήσης, παρουσιάζουν υψηλή ανθεκτικότητα και κινητικότητα, δεν απομακρύνονται εύκολα από το νερό, καθώς ούτε βιοαποδοµούνται ούτε προσροφώνται σημαντικά στο χώμα. Τον Οκτώβριο του 2021 ξεκίνησε ένα πρόγραμμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο το οποίο αφορά συγκεκριμένα τη «χαρτογράφηση» αυτών των συνθετικών ενώσεων, τη μέτρησή τους και την αναζήτηση των κατάλληλων τρόπων ώστε να κινηθούν προς την έξοδο από τη ζωή του πληθυσμού.
Στο μεγάλο ερευνητικό πρόγραμμα ZeroPM (https://zeropm.eu/) υπάρχει η ισχυρή ελληνική παρουσία των επιστημόνων του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου με επικεφαλής τον κ. Στασινάκη.
Ο Μεσσήνιος καθηγητής σκιαγράφησε στο “ΒΗΜΑ-Science” το προφίλ των ουσιών PM που επηρεάζουν κυριολεκτικώς τον καθέναν μας, αλλά και του προγράμματος που στοχεύει στην εξαφάνισή τους από τη ζωή μας και το περιβάλλον.
Οπως τόνισε, «για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που έχουν προκύψει από τη χρήση των PM ουσιών και την επίτευξη του στόχου της μηδενικής ρύπανσης από αυτές, οι δράσεις του ZeroPM θα κινηθούν σε τρεις παράλληλους άξονες που στοχεύουν στην πρόληψη, στην ιεράρχηση και στην απομάκρυνση. Στο πλαίσιο των δράσεων πρόληψης θα μελετηθούν νέες ουσίες που θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τη χρήση των επιβλαβών PM ουσιών και θα υποστηριχθεί η βιομηχανία προς αυτή την κατεύθυνση. Με τις δράσεις ιεράρχησης, θα κατηγοριοποιηθούν οι PM ουσίες ανάλογα με την επικινδυνότητά τους στο περιβάλλον και στην ανθρώπινη υγεία και θα διερευνηθεί αν είναι δυνατή η ομαδοποίησή τους, ώστε να περιληφθούν στη μελλοντική νομοθεσία ως ομάδα και όχι ως μεμονωμένες ουσίες». Υπάρχει σοβαρός λόγος για αυτή την ομαδοποίηση, λέει ο καθηγητής: «Είναι σημαντικό να μην επαναληφθούν αποτυχημένες δράσεις του παρελθόντος, οπότε και ουσίες αντικαταστάθηκαν από άλλες που τελικά αποδείχθηκαν περισσότερο επικίνδυνες από τις αρχικές».
Σε ό,τι αφορά τις δράσεις απομάκρυνσης, θα κατασκευαστούν τρεις πιλοτικές μονάδες (δύο στη Γερμανία και μία στην Ελλάδα) και θα μελετηθεί η δυνατότητα απομάκρυνσης των PM ουσιών από το πόσιμο νερό και τη λυματολάσπη με χρήση καινοτόμων τεχνικών. Η ελληνική πιλοτική μονάδα θα κατασκευαστεί στη Μυτιλήνη και υπεύθυνο για τον σχεδιασμό και τη λειτουργία της θα είναι το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. «Θα δοκιμαστούν για πρώτη φορά καινοτόμες βιολογικές και θερμικές μέθοδοι επεξεργασίας της λυματολάσπης και θα διερευνηθεί η ικανότητα αυτών των μεθόδων να απομακρύνουν τις PM ουσίες. Παράλληλα, θα υπολογιστεί το συνολικό και το λειτουργικό κόστος της επεξεργασίας και θα αποτιμηθεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των συγκεκριμένων τεχνολογιών, λαμβάνοντας υπόψη τις απαιτήσεις σε ενέργεια, τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και τις δυνατότητες αξιοποίησης των τελικών προϊόντων των διεργασιών. Θερινά σχολεία θα πραγματοποιηθούν στη Μυτιλήνη όπου Ελληνες και ξένοι νέοι ερευνητές θα εκπαιδευτούν σε θέματα περιβαλλοντικής ρύπανσης και επεξεργασίας αποβλήτων» τόνισε ο κ. Στασινάκης.
Το πρόγραμμα που χρηματοδοτείται από την Ε.Ε. και το πρόγραμμα Horizon 2020 με 11,6 εκατομμύρια ευρώ συντονίζεται από το Νορβηγικό Γεωτεχνολογικό Ινστιτούτο (NGI) και σε αυτό συμμετέχουν συνολικά 16 εταίροι από 10 διαφορετικές χώρες.
