Στις καλένδες φαίνεται ότι παραπέμπεται και πάλι ο θεσμός της κοινωφελούς εργασίας, που με το νέο Ποινικό Κώδικα του 2019 εισήχθη ως κύρια ποινή αντί της μέχρι τώρα ισχύουσας κατάστασης, οπότε εφαρμοζόταν σε συνέχεια μετατροπής της ποινής. Οι βελτιωτικές παρεμβάσεις, οι οποίες αναμένετο ότι θα επίλυαν ουσιώδη ζητήματα για την εφαρμογή του, με προεξάρχον τη στελέχωση και την ενδυνάμωση των υπηρεσιών που θα κληθούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο δεν ολοκληρώθηκαν, παρά την τρίμηνη παράταση του περσινού Δεκεμβρίου. Ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Καλαμάτας Κώστας Μαργέλης μιλώντας στην “Ε” εξέφρασε την πεποίθηση πως “ο θεσμός της κοινωφελούς εργασίας βαίνει προς μια ακόμα παράταση” και αποκλείει να υλοποιηθεί σύντομα "παρόλο που καλύπτει πραγματικές ανάγκες”. Ένας σημαντικός ανατρεπτικός παράγοντας είναι άλλωστε η σημαντική υποστελέχωση των Υπηρεσιών Επιμελητών Ανηλίκων και Κοινωνικής Αρωγής -οι οποίες επωμίζονται καίριο ρόλο σε όλα τα επίπεδα εφαρμογής του θεσμού. Την αδυναμία ανταπόκρισης της υπηρεσίας υπό τις υπάρχουσες συνθήκες αναλύει η επιμελήτρια Ανηλίκων Καλαμάτας Αγγελική Ρουμελιώτου, ενώ για την απαραίτητη οργάνωση από πλευράς των δύο μεγαλύτερων δήμων του νομού μιλούν η γενική γραμματέας του Δήμου Καλαμάτας Μαρία Νταμάτη και η αντιδήμαρχος της Διεύθυνσης Κοινωνικής Προστασίας του Δήμου Μεσσήνης Ελένη Τσέλιου - Μουρούφα.
ΧΩΡΙΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΡΩΓΗΣ ΚΑΙ ΜΕ ΚΛΕΙΣΤΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΝΗΛΙΚΩΝ
Η επιμελήτρια Ανηλίκων Καλαμάτας Αγγελική Ρουμελιώτου θεωρεί το θεσμό της κοινωφελούς εργασίας “εξαιρετικά σημαντικό στη βάση της επανορθωτικής δικαιοσύνης”. Εξάλλου, εξηγεί, “προβλέπεται να πραγματοποιείται προς όφελος της κοινότητας που υπέστη την εγκληματική προσβολή, παρέχεται από τον καταδικασθέντα χωρίς αμοιβή και εξυπηρετεί κοινωνικούς, πολιτιστικούς και επιστημονικούς σκοπούς”. Στο επίπεδο που αφορά στις Υπηρεσίες Επιμελητών Ανηλίκων και Κοινωνικής Αρωγής, η δυσκολία που προκύπτει σύμφωνα με την επιμελήτρια έγκειται στο ότι “σε πολλά Πρωτοδικεία, η υπηρεσία εξυπηρετείται από έναν μόνο επιμελητή σε διπλό καθηκοντολόγιο: επιμελητή Ανηλίκων και επιμελητή Κοινωνικής Αρωγής”. Μια τέτοια περίπτωση είναι και η υπηρεσία της Καλαμάτας, που “ενώ είχε την τύχη να προκηρυχθεί η θέση επιμελητή Κοινωνικής Αρωγής, δυστυχώς δεν ολοκληρώθηκε μέχρι σήμερα η πρόσληψη, δημιουργώντας μια δυσμενή παρακαταθήκη τόσο για την ολόπλευρη ανάπτυξη του τομέα Κοινωνικής Αρωγής όσο και για τον ήδη σημαντικά επιφορτισμένο τομέα Ανηλίκων”. Επιπλέον, “δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι ακόμη μεγαλύτερη δυσκολία στην εφαρμογή του θεσμού θα κληθούν να αντιμετωπίσουν γειτονικά Πρωτοδικεία όπως της Κυπαρισσίας και του Γυθείου, στα οποία δεν υφίστανται οργανικές θέσεις, αλλά και η Τρίπολη και η Σπάρτη, των οποίων οι θέσεις παραμένουν επί μακρόν ακάλυπτες με αποτέλεσμα να μην υπηρετεί ούτε ένας επιμελητής”.
ΠΑΡΑΤΑΣΗ ΧΩΡΙΣ ΑΝΤΙΚΡΙΣΜΑ;
Με την Κοινή Υπουργική Απόφαση πέρυσι το Δεκέμβριο των υπουργών Οικονομικών, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών ορίστηκε το πλαίσιο εφαρμογής του θεσμού, με την πρόβλεψη μάλιστα της έναρξης ισχύος της ΚΥΑ σε τρεις μήνες από τη δημοσίευσή της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ 6259/Β/12-12-2022), προκειμένου να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες λειτουργίας της ψηφιακής πλατφόρμας, με την ένταξη των φορέων υποδοχής ενηλίκων για την παροχή κοινωφελούς εργασίας. Μέχρι σήμερα, όπως ενημερώνει η γενική γραμματέας του Δήμου Καλαμάτας Μαρία Νταμάτη, “οι προβλεπόμενες διατάξεις βρίσκονται σε τρίμηνη πιλοτική εφαρμογή, δεν έχουν ακόμα υλοποιηθεί δεδομένου ότι προβλέπουν ως κύρια ποινή τη μετατροπή της ποινής του καταδικασθέντος σε παροχή κοινωφελούς εργασίας. Ωστόσο θα προηγηθεί συμμετοχή και ενημέρωση όλων των εμπλεκομένων φορέων στην ειδική πλατφόρμα του υπουργείου Δικαιοσύνης, η οποία θα ξεκινήσει εφόσον λάβουμε πρόσκληση ως δήμος. Μέχρι να τεθεί σε εφαρμογή η συγκεκριμένη εγκύκλιος η παροχή κοινωφελούς εργασίας από τους δήμους αποδίδεται μόνο με τη λήψη της δικαστικής απόφαση όπως ισχύει έως σήμερα”.
ΣΕ ΑΝΑΜΟΝΗ ΚΑΙ Ο ΔΗΜΟΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ
Η αρμόδια αντιδήμαρχος Μεσσήνης Ελένη Τσέλιου - Μουρούφα λέει πως “σύμφωνα με το νέο θεσμικό πλαίσιο δημιουργείται ένα οργανωμένο, ελεγχόμενο και ασφαλές για όλα τα μέρη περιβάλλον παροχής άμισθης εργασίας από άτομα που εκτίουν την ποινή της παροχής κοινωφελούς εργασίας σε Φορείς του Δημοσίου, ΝΠΔΔ, ΟΤΑ κλπ. Μέσω ψηφιακής πλατφόρμας θα εκδηλώνουν ηλεκτρονικά ενδιαφέρον τα συμμετέχοντα μέρη και η διαδικασία θα εποπτεύεται, ώστε να επιτευχθεί το δυνατόν πιο αποτελεσματικά ο σκοπός του εν λόγω εγχειρήματος, που είναι κυρίως κοινωνικός. Εν αναμονή της πρόσκλησης του υπουργείου Δικαιοσύνης, ο Δήμος Μεσσήνης στο πλαίσιο της άσκησης της κοινωνικής πολιτικής του, προτίθεται να εκδηλώσει το ενδιαφέρον ένταξής του στην ψηφιακή πλατφόρμα, κατά τις νέες υποδείξεις”.
ΚΩΣΤΑΣ ΜΑΡΓΕΛΗΣ: ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ Ο ΘΕΣΜΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Η κοινωφελής εργασία εντάσσεται στο ποινικό δίκαιο ως αυτοτελής ποινική κύρωση για μικρής βαρύτητας εγκλήματα και επιβάλλεται από το δικαστήριο, είτε ως κύρια ποινή, είτε ως μετατροπή στερητικής της ελευθερίας ποινής ή χρηματικής ποινής (εναλλακτική ποινή). Αποτελεί ποινή που δεν περιλαμβάνει εγκλεισμό και στόχος της επιβολής της, όταν συντρέχουν οι προϋποθέσεις επιλογής της, είναι η προσφορά από τον καταδικασθέντα κοινωνικά χρήσιμου έργου, αντί της αδράνειας που συνεπάγεται η κράτησή του, χωρίς αυτός να στερείται το οικογενειακό και κοινωνικό του περιβάλλον.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ KATAΔIKAΣΘENTA ΚΑΙ EΠΙΛΟΓH ΦOPEA
Μόλις ο αρμόδιος εισαγγελέας κοινοποιήσει την απόφαση που επιβάλλει κοινωφελή εργασία στην Υπηρεσία Επιμελητών Κοινωνικής Αρωγής (ΥΕΚΑ), ο καταδικασθείς καλείται σε προσωπική συνέντευξη από τον επιμελητή Κοινωνικής Αρωγής που ανέλαβε τον χειρισμό της συγκεκριμένης υπόθεσης. Ο επιμελητής Κοινωνικής Αρωγής αναλαμβάνει να βρει τον φορέα και το είδος της κοινωφελούς εργασίας που είναι κατάλληλα για τον συγκεκριμένο καταδικασθέντα. Κατόπιν, υποβάλλει σχετική πρόταση στον αρμόδιο εισαγγελέα, ο οποίος, εφόσον συμφωνεί, παραγγέλνει προς την ΥΕΚΑ την εκτέλεση της απόφασης, επιλέγει τον φορέα και ορίζει τον χρόνο έναρξης της παροχής κοινωφελούς εργασίας.
ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΗΤΙΚΟ ΠΑΡΟΧΗΣ ΚΟΙΝΩΦΕΛΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Κατά τα οριζόμενα στην Υπουργική Απόφαση, συνάπτεται συμφωνητικό παροχής κοινωφελούς εργασίας μεταξύ του καταδικασθέντος και του φορέα παροχής κοινωφελούς εργασίας, μόλις η ΥΕΚΑ γνωστοποιήσει στο φορέα την παραγγελία του εισαγγελέα. Ο καταδικασθείς επιβλέπεται από την ΥΕΚΑ ως προς τη συνεπή εκτέλεση της κοινωφελούς εργασίας, η οποία διασφαλίζεται με την αποστολή στον επιμελητή Κοινωνικής Αρωγής του παρουσιολογίου που τηρεί ο φορέας, αλλά και με τακτικούς και έκτακτους ελέγχους που διενεργεί ο επιμελητής στον τόπο της παροχής της κοινωφελούς εργασίας.
ΜΗΤΡΩΟ
Σε κάθε ΥΕΚΑ τηρείται έντυπο και ηλεκτρονικό μητρώο των ατόμων που εκτίουν την ποινή της παροχής κοινωφελούς εργασίας. Οι φορείς που θα απασχολούν καταδικασθέντες σε παροχή κοινωφελούς εργασίας καταχωρούνται σε ψηφιακή πλατφόρμα, η οποία δημιουργείται στην κεντρική Υπηρεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης. Μέσω αυτής, οι εισαγγελείς εκτέλεσης ποινών και οι επιμελητές Κοινωνικής Αρωγής θα έχουν τη δυνατότητα να ενημερώνονται συνεχώς για τα στοιχεία του κάθε φορέα και για τη διαθεσιμότητα των θέσεων κοινωφελούς εργασίας.
