Η Χρύσα Μπόσινα ειδική παιδαγωγός - ειδική θεραπευτικού παιχνιδιού των Παιδικών Χωριών SOS στην Καλαμάτα είναι η εμψυχώτρια μιας ομάδας παιδιών της Ε΄ Δημοτικού στο Κέντρο Στήριξης Παιδιού και Οικογένειας, όπου υλοποιείται καθ’ όλη τη διάρκεια της τρέχουσας εκπαιδευτικής χρονιάς τo loose parts play σε συνεργασία με το Μουσείο Γραμματισμού.
Το παιχνίδι με τα loose parts είναι μη κατευθυντικό. Η υπεύθυνη συντονίστρια εξηγεί ότι δίνει στα παιδιά την ελευθερία να διαμορφώσουν μέσα σε ένα ασφαλές πλαίσιο τους δικούς τους κανόνες, να κατανοήσουν τον κόσμο γύρω τους, να προάγουν τη δημιουργική σκέψη και αντίληψη των πραγμάτων, αλλά και να εδραιώσουν σχέσεις εμπιστοσύνης μεταξύ τους, επιλύοντας συγκρούσεις και αρνητικές συμπεριφορές.
Το loose parts play είναι μία από τις τρεις πιλοτικές δράσεις που υλοποιούν πρώτα τα Παιδικά Χωριά SOS στην Καλαμάτα με προοπτική να εφαρμοστούν στα Κέντρα των Χωριών SOS σε όλη την Ελλάδα. Τα άλλα δύο είναι το πρόγραμμα παιγνιοθεραπείας, το οποίο υλοποιείται επίσης από την Χρύσα Μπόσινα, και το messy play ή αλλιώς αισθητηριακό παιχνίδι, με εμψυχώτρια την Χρύσα Παπαδοπούλου, νηπιαγωγό και υπεύθυνη των Προγραμμάτων Δημιουργικής Απασχόλησης στο Κέντρο Επαγγελματικής και Οικογενειακής Υποστήριξης Καλαμάτας.
ΓΝΩΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΙΣΘΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΟΛΟΠΛΕΥΡΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Τα τρία καινούργια προγράμματα που εφαρμόζονται από φέτος πιλοτικά στα Κέντρα των Παιδικών Χωριών SOS Καλαμάτας, η παιγνιοθεραπεία, το loose parts και το messy play, “ξεκίνησαν μέσα από το ενδιαφέρον μας και το σκεπτικό μας για ολόπλευρη ανάπτυξη των παιδιών”, λέει η Χρύσα Μπόσινα. Συνειδητοποιώντας, λοιπόν, ότι “τα παιδιά ως μαθητές έχουν να αντιμετωπίσουν ένα πολύ εξοντωτικό εκπαιδευτικό σύστημα που επικεντρώνεται πάρα πολύ στην πρόσκτηση ακαδημαϊκής γνώσης κι επειδή στα Κέντρα SOS μας ενδιαφέρει πάρα πολύ τα παιδιά να υποστηρίζονται με τον κατάλληλο τρόπο, ώστε να ενδυναμώνονται και να ενισχύονται για να μπορέσουν να προχωρήσουν σύμφωνα με το δυναμικό τους, είπαμε, σεβόμενοι το ρυθμό τους, να δοκιμάσουμε πιλοτικά αυτά τα 3 προγράμματα που βασίζονται πάρα πολύ στη χρήση των αισθήσεων -γιατί αυτό που ξεχνάμε πολλές φορές είναι ότι η γνώση περνά μέσα από τις αισθήσεις”, εξηγεί η παιδαγωγός αναλύοντας το σκεπτικό πίσω από την πρωτοβουλία.
ΚΙΝΗΤΡΟ ΓΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΣΜΟ
Άλλωστε, “όταν τα παιδιά παίζουν ή χρησιμοποιούν τις αισθήσεις τους σε ένα πλαίσιο που είναι ασφαλές γι’ αυτά και τους παρέχονται υλικά και ερεθίσματα τέτοια που να λειτουργούν σαν κίνητρο για δημιουργία, για πειραματισμό και για παιχνίδι, τότε αρχίζουν και γίνονται πολλές… μικρές εκρήξεις στον εγκέφαλο”, σημειώνει η παιδαγωγός. Και προσθέτει πως “δημιουργούνται καινούργια μονοπάτια, αναπτύσσεται ο εγκέφαλος και όταν φτάσει στην κατάλληλη αναπτυξιακή ηλικία, βρίσκεται πια σε μία κατάσταση που μπορεί να κατανοήσει τη γνώση, να την χρησιμοποιήσει, να την μετατρέψει, να την εξελίξει…”. Με το loose parts, “τα παιδιά έρχονται σε επαφή με διάφορα υλικά, και μπορούν με ένα μη κατευθυνόμενο τρόπο, αλλά ασφαλή υπό την εποπτεία του υπεύθυνου συντονιστή της ομάδας, να τα χειριστούν τα ίδια -κι αυτό είναι κάτι που τα συντονίζει και τα ισορροπεί”, περιγράφει η ίδια για τον τρόπο παιχνιδιού. Επιπλέον, “αποκτούν γνώσεις για πολλές ιδιότητες της ύλης, πειραματίζονται…”, οπότε “καταλαβαίνουμε ότι ο στόχος είναι και παιδαγωγικός και ρυθμιστικός και ισορροπιστικός”.
ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ
Επιστημονικός υπεύθυνος του προγράμματος είναι ο Δημήτρης Σαρρής, εκπαιδευτικός-επισκέπτης καθηγητής του Ιονίου Πανεπιστημίου και υπεύθυνος του Μουσείου Γραμματισμού. Σε συνεργασία με την Χρύσα Μπόσινα -όπως εξηγεί η ίδια- εφάρμοσαν το loose parts “με τη λογική ότι βασίζεται σε υλικά που υπάρχουν στο περιβάλλον μας. Μπορεί να τα βρει κάποιος διάσπαρτα στο χώρο, είναι ευέλικτα στοιχεία που μετακινούνται και μπορεί να υπάρχουν στο σπίτι μας και να μην τα χρησιμοποιούμε”. Αυτά λοιπόν τα υλικά, αντί να γίνουν σκουπίδια και να μολύνουν το περιβάλλον, βοηθούν “να περάσουμε περιβαλλοντικά μηνύματα, ώστε τα παιδιά να κατανοήσουν ότι αυτά τα υλικά είναι το αποτύπωμα που αφήνει ο άνθρωπος στη γη”. Σε αυτή την πρώτη απόπειρα “δημιουργήθηκε μια μικρή ομάδα από παιδιά της Ε΄ Δημοτικού, και πειραματίστηκα και εγώ μαζί του γιατί ήθελα να λειτουργήσει και μαθησιακά”. Έτσι, “επεξεργαστήκαμε με τα παιδιά έννοιες ισορροπίας, συμμετρίας, έννοιες προπαίδειας και είδα εκπληκτικά πράγματα!”.
ΠΟΛΛΑΠΛΑ ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ
Η Χρύσα Μπόσινα μέσα από την εξέλιξη του προγράμματος παρατήρησε “πάρα πολλά στοιχεία βελτίωσης σε παιδιά όσον αφορά το λόγο τους, την αυτοεκτίμησή τους, την αυτοπεποίθηση τους, το να έχουν κίνητρο…”. Αν και “στην αρχή ήταν λίγο προβληματισμένα στο τι θα κάνουν όλο αυτά τα «άχρηστα» υλικά, μετά μπήκαν σε μια διαδικασία να τα βλέπουν ως υλικά που σε κινητοποιούν για δημιουργία”. Κι όταν ένα παιδί δεν το κατευθύνεις στο παιχνίδι του και “πάρει την απόφαση μόνο του πώς θα χρησιμοποιήσει τα υλικά, πειραματίζεται, λειτουργεί το εσωτερικό κίνητρο, βγάζει συμπεράσματα, παίρνει την ευθύνη της αποτυχίας σε κάτι που κάνει, θα το ξαναφτιάξει, θα το διαμορφώσει…”. Επίσης “όταν λειτουργεί μέσα σε μια ομάδα, αυτό το ενθαρρύνει πάρα πολύ και διαμορφώνει κοινωνικές σχέσεις και τρόπους επικοινωνίας για το πώς θα συνεργαστεί για την επίτευξη ενός αποτελέσματος”. Κι όπως επισημαίνει καταλήγοντας η ειδική παιδαγωγός και υπεύθυνη συντονίστρια των πιλοτικών δράσεων Χρύσα Μπόσινα, τα συμπεράσματα από την εφαρμογή των τριών προγραμμάτων στα Κέντρα SOS της Καλαμάτας σκοπεύουν όχι μόνο τη διάχυση καλών πρακτικών και στα υπόλοιπα Κέντρα των Παιδικών Χωριών SOS Ελλάδος, αλλά και στην ευρύτερη τοπική κοινότητα, και ίσως -μια μέρα- και στις αυλές των σχολείων…
