Το εργαστήριο πραγματοποιεί σεμινάρια εκπαιδεύοντας ενδιαφερόμενους επαγγελματίες αλλά κι ερασιτέχνες, ενώ ετοιμάζεται και μια ηλεκτρονική πλατφόρμα για "μαζικά ανοικτά on line μαθήματα" πάνω στις υδροπονικές τεχνικές καλλιέργειας ανθοκηπευτικών.

Το Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων έχει συμβάλει ιδιαίτερα στην δημιουργία αρκετών υδροπονικών μονάδων και η επιστημονική ομάδα παρακολουθεί αρκετές υδροπονικές μονάδες σε πανελλαδικό επίπεδο. Παράλληλα, προετοιμάζεται η οργάνωση και λειτουργία προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών μέσα στο 2015 στον τομέα των υδροπονικών καλλιεργειών. 

Να σημειωθεί πως το συγκεκριμένο εργαστήριο έχει βάλει στόχο τη διάσωση, τη διατήρηση αλλά και τη διάδοση των παραδοσιακών ποικιλιών κηπευτικών.

Σύμφωνα με τον επίκουρο καθηγητή Λαχανοκομίας του Τμήματος Τεχνολόγων Γεωπόνων Αναστάσιο Κώτσιρα, οι υδροπονικές καλλιέργειες έχουν και στην χώρα μας πλέον το μερίδιό τους σε σχέση με τις συμβατικές καλλιέργειες στο έδαφος. Στον Νομό Μεσσηνίας καταλαμβάνουν περίπου το 8% του συνόλου των θερμοκηπιακών μονάδων, ενώ το μέλλον διαγράφεται ευοίωνο καθώς κατά πλειοψηφία οι νέες μονάδες χρησιμοποιούν αυτή την μέθοδο καλλιέργειας. Επίσης, παρατηρείται ότι σε παλιά θερμοκήπια γίνεται αλλαγή του τρόπου καλλιέργειας από το έδαφος στην υδροπονία. Οπως επισημαίνει ο κ. Κώτσιρας, "η απάντηση των παραγωγών που εφαρμόζουν υδροπονικές μεθόδους, στο ερώτημα αν θα ξαναγύριζαν σε καλλιέργεια στο έδαφος, είναι κατά συντριπτική πλειοψηφία αρνητική". Οπως λέει, "το γεγονός αυτό αποδεικνύει περίτρανα την επιτυχία της υδροπονίας στην ελληνική πραγματικότητα. Βέβαια ο βασικός παράγοντας αυτής της επιτυχίας είναι η αλλαγή της φιλοσοφίας προσεγγίσεως της τεχνικής της καλλιέργειας και μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω μιας σοβαρής επιστημονικής και πρακτικής προσεγγίσεως, με προσαρμογή στα ελληνικά δεδομένα".

Παρατηρεί μάλιστα πως "η οικονομική κρίση που έχει εξαπλωθεί και στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο, έχει χτυπήσει και την Ολλανδία με αποτέλεσμα να βάζουν λουκέτο θερμοκηπιακές υδροπονικές μονάδες της τάξεως των 40 και 50 στρεμμάτων και να επιβιώνουν μόνο οι μεγάλες άνω των 100 στρεμμάτων, λόγω του υψηλού κόστους παραγωγής".

Οι ευνοϊκές κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν στην χώρα μας και η αριστοποίηση των συντελεστών παραγωγής που προσφέρει η χρήση των υδροπονικών συστημάτων, σε συνδυασμό με φθηνές κατασκευές και συμπίεση του κόστους παραγωγής, "μπορούν να αποτελέσουν προκλήσεις και ευκαιρίες για τους μικρούς Ελληνες παραγωγούς που διαθέτουν τα προϊόντα τους σε τοπικές ή και σε μεγαλύτερες αγορές" υπογραμμίζει ο κ. Κώτσιρας και τονίζει ότι "προς αυτή την κατεύθυνση, με την φιλοσοφία υποστήριξης των παραγωγών, κινείται το επιστημονικό δυναμικό του Τμήματος Τεχνολόγων Γεωπόνων της Σχολής Τεχνολογίας Γεωπονίας και Τεχνολογίας Τροφίμων και Διατροφής του ΤΕΙ Πελοποννήσου".

ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΥΔΡΟΠΟΝΙΑΣ

Παρακολουθώντας τις εξελίξεις και λαμβάνοντας σοβαρά υπ’ όψη την τάση της εποχής για επιστροφή στην πρωτογενή παραγωγή, το εργαστήριο Λαχανοκομίας του Τμήματος Τεχνολόγων Γεωπόνων του ΤΕΙ Πελοποννήσου, έχει διοργανώσει εκπαιδευτικά σεμινάρια σχετικά με την οργάνωση και την λειτουργία υδροπονικών μονάδων. Αξιοποιώντας λοιπόν την επιστημονική γνώση, την έρευνα και τις εγκαταστάσεις του ΤΕΙ, έχει ξεκινήσει από το 2012 η εκπαίδευση γεωπόνων και τεχνολόγων, αγροτών, αλλά κι ερασιτεχνών. Μέσα στα δύο χρόνια που τρέχει το πρόγραμμα των εκπαιδευτικών σεμιναρίων έχουν περάσει από τα έδρανα του ΤΕΙ περίπου 100 επαγγελματίες απ’ όλη την Ελλάδα. Μάλιστα, το εγχείρημα χαρακτηρίζεται επιτυχές καθώς τόσο από εκπαιδευτικής όσο και από επικοινωνιακής άποψης, ενώ με τα έσοδα που προκύπτουν καλύπτονται πολλές από τις ανάγκες των αναλώσιμων αλλά και η συντήρηση του εξοπλισμού, σημειώνει ο υπεύθυνος του εργαστηρίου. Επίσης, έχει δημιουργηθεί αρχείο με δεκάδες ενδιαφερόμενους με τους οποίους υπάρχει τακτική επικοινωνία μέσω ανταλλαγής απόψεων και επιστημονικών συμβουλών σε επιχειρηματικές εφαρμογές.

Τα σεμινάρια συνεχίζουν να πραγματοποιούνται και μάλιστα έχουν τροποποιηθεί σε ταχύρρυθμα (διάρκειας μιας μόνο ημέρας) με σκοπό την μείωση του κόστους των διδάκτρων των σεμιναρίων αλλά και της διαμονής γι’ αυτούς που έρχονται από μακριά. Οπως σχολιάζει ο κ. Κώτσιρας, "βέβαια, όπως είναι προφανές, η τεχνογνωσία δεν μπορεί να διδαχθεί σε ένα τόσο μικρό διάστημα. Ομως, παρέχονται εξαιρετικά χρήσιμες πληροφορίες και οι εκπαιδευόμενοι έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με όλα τα υδροπονικά συστήματα στα θερμοκήπια του ΤΕΙ Πελοποννήσου στα οποία φιλοξενούνται διάφορες καλλιέργειες". Στο τέλος κάθε σεμιναρίου, παραδίδεται στους εκπαιδευόμενους φυλλάδιο με χρήσιμες οδηγίες και σχετική βιβλιογραφία, ενώ η ενημέρωση των ενδιαφερομένων για τα σεμινάρια, αλλά και τις δράσεις του εργαστηρίου Λαχανοκομίας μπορεί να γίνει μέσω της ιστοσελίδας: http://www.teikal.gr/index.php/ydroponikes

Τα σεμινάρια απευθύνονται και σε ερασιτέχνες "μιας που και στην χώρα μας πέρα από τις επιχειρηματικές εφαρμογές έχει αρχίσει να διαδίδεται και η εφαρμογή των υδροπονικών μεθόδων καλλιέργειας οικογενειακής μορφής σε ερασιτεχνικό επίπεδο, δηλαδή ως χόμπι σχολιάζει ο κ. Κώτσιρας. Και όπως αναφέρει, υπάρχουν πολλοί τρόποι για να κατασκευάσει κανείς μόνος του μια μικρή υδροπονική μονάδα σε αστικό περιβάλλον στην βεράντα ή στον κήπο του, αξιοποιώντας τον ελεύθερο χρόνο, αλλά και καλύπτοντας ένα μέρος των διατροφικών αναγκών. Ετσι, «η αστική υδροπονία έχει αρχίσει να αποκτά πολλούς θιασώτες κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας μας και πολλοί ερασιτέχνες υδροπόνοι είναι αρκετά καταρτισμένοι και παράγουν σεβαστές ποσότητες ποιοτικών λαχανικών σε μέρη που με άλλους τρόπους δεν θα μπορούσαν να παραχθούν (ταράτσες, βεράντες, κ.λπ.). Επίσης, η ερασιτεχνική υδροπονία έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και για τα παιδιά  καθώς διευκολύνει την βιωματική μάθηση μέσω της παρακολούθησης της ανάπτυξης των φυτών».

Ε ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Το ΤΕΙ Πελοποννήσου προτίθεται επίσης να πραγματοποιήσει "μαζικά ανοικτά on line μαθήματα" πάνω στις υδροπονικές τεχνικές καλλιέργειας ανθοκηπευτικών. Τα μαθήματα αυτά θα γίνονται μέσω κάποιας διαδικτυακής πλατφόρμας και θα παρέχεται πρόσβαση στα μαθήματα αλλά και σε ζωντανές ή μαγνητοσκοπημένες διαλέξεις.

ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΔΡΟΠΟΝΙΑ

Η υδροπονία, όπως και κάθε καινούργια επιστημονική τεχνική, αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη και έχουν δημιουργηθεί πολλοί μύθοι και παρανοήσεις σχετικά με την χρήση της, αλλά και με την ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων παρατηρεί ο κ. Κώτσιρας και αναφέρει πιο συγκεκριμένα: "Μερικοί από τους μύθους αυτούς είναι αρκετά διασκεδαστικοί ενώ αντιθέτως άλλοι είναι επιζήμιοι για την λειτουργία και εξάπλωση των υδροπονικών μονάδων. Με αφορμή τις παρανοήσεις αυτές, στο εργαστήριο Λαχανοκομίας του ΤΕΙ Πελοποννήσου πραγματοποιούνται συχνά συγκριτικά τεστ γευσιγνωσίας λαχανικών που παράγονται στο έδαφος σε σχέση με τα υδροπονικά. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα υδροπονικά προϊόντα δεν είναι άνοστα και γενικά δεν υστερούν ποιοτικά σε σχέση με αυτά του εδάφους και σε πολλές περιπτώσεις είναι καλύτερα".

Στον παρακάτω πίνακα αναφέρονται κάποια από τα αποτελέσματα γευσιγνωστικών δοκιμών λαχανικών που έχουν πραγματοποιηθεί στο εργαστήριο λαχανοκομίας.

(η ένταση του κάθε χαρακτηριστικού βαθμολογείται από το 1 έως το 10, με τον χαμηλότερο βαθμό να αντιστοιχεί σε ασθενέστερη αίσθηση σε σύγκριση με τα υπόλοιπα).

ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΠΟΙΚΙΛΙΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ

Το Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων του ΤΕΙ Πελοποννήσου κινείται ώστε στα πλαίσια των υποδομών που διαθέτει και με την βοήθεια των σπουδαστών κατά την πρακτική τους εκπαίδευση, να αποκτήσει δικαίωμα διατήρησης των παραδοσιακών ποικιλιών και κυρίως όλων των ελληνικών ποικιλιών τομάτας. Το αποτέλεσμα της συγκεκριμένης προσπάθειας θα είναι η διάσωση και διατήρηση των ποικιλιών, αλλά και η διάδοσή τους μέσω σχετικής ιστοσελίδας. "Είναι μία αναγκαία αρχή που μπορεί να γίνει ώστε να αφυπνισθούν οι πολίτες και να μάθουν να καλλιεργούν ακόμη και στους κήπους τους την παράδοσή μας" σημειώνει ο κ. Κώτσιρας, ο οποίος εξηγεί: "Στην χώρα μας από παράδοση καλλιεργούνται διάφορες ποικιλίες λαχανικών οι οποίες είναι πλέον συνυφασμένες με την γευστική μνήμη και την ιδιαίτερη μαγειρική του κάθε τόπου. Πριν όμως από αυτό, εκείνο που πολλές φορές ξεχνάμε είναι ότι τα φυτικά αυτά είδη επιβίωσαν και απέδωσαν τους καρπούς τους μέσα στο περιβάλλον του συγκεκριμένου τόπου, αντιμετωπίζοντας με επιτυχία όλους τους φυσικούς τους εχθρούς. Με άλλα λόγια οι παραδοσιακές ποικιλίες είναι «μαχητές» που έχουν μάθει να αντεπεξέρχονται στις προκλήσεις του περιβάλλοντος.

Τα τελευταία χρόνια όλες αυτές οι ποικιλίες αντικαταστάθηκαν από μία σειρά υβριδίων βάσει της λογικής της εντατικοποίησης της παραγωγής και της προώθησης ομοιόμορφων και ευπαρουσίαστων προϊόντων. Η εισαγωγή στην χρήση των υβριδίων συνδυάστηκε με την αύξηση της παραγωγής δημιουργώντας έτσι τον μύθο ότι τα υβρίδια είναι περισσότερο παραγωγικά από τις παραδοσιακές ποικιλίες. Η αύξηση της παραγωγής σε πολλές περιπτώσεις οφειλόταν στην ευρεία χρήση των γεωργικών εφοδίων και του τεχνικού εξοπλισμού (λιπάσματα, φυτοπροστατευτικά προϊόντα, συστήματα αρδεύσεως, κ.λπ.). Πειράματα που πραγματοποιήθηκαν στο ΤΕΙ Πελοποννήσου σε πολύ εντατικά συστήματα παραγωγής όπως αυτά της υδροπονίας, έδειξαν ότι η παραγωγικότητα και τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά των παραδοσιακών ποικιλιών τομάτας (χοντροκατσαρή Μεσσηνίας, τοματάκι Σαντορίνης και Χίου, μακρουλή Κυθήρων κ.λπ.) είναι εφάμιλλα αν όχι και καλύτερα των εισαγομένων υβριδίων".