Ο Κουτσομητόπουλος στα οικονομικά εξαγγέλλει πρόγραμμα περικοπών στο οποίο εντάσσει τον εαυτό του με διπλό τρόπο. Από τη μια πλευρά διαθέτει το μισθό του δημάρχου στο δήμο και από την άλλη αναλαμβάνει ο ίδιος τις υπηρεσίες υγείας: «Εις τον προϋπολογισμόν μου είμαι αμείλικτος εις την περικοπήν των προσωπικών δαπανών. Αρχίζω από τον εαυτόν μου. Τον μισθόν μου, αν εκλεχθώ δήμαρχος, εις 2.400 δραχμών και τα έκτακτα έξοδα (παραστάσεως) του δημάρχου, είτε οκτώ, είτε δώδεκα χιλιάδας δραχμών, όσα κατά τα τελευταία έτη αναγράφονται εν τοις προϋπολογισμοίς, διαθέτω όλα υπέρ του δήμου, από το ταμείον του οποίου δεν εννοώ να λάβω ούτε οβολόν. Προχωρών μειώνω τους μισθούς των βοηθών και κλητήρων. Περιστέλλω τα γραφικά του δημάρχου εις το τρίτον σχεδόν και απαλείφω όλα τα σχετικά κονδύλια του υπό τον τίτλον "γραφεία κεφαλαίου" του προϋπολογισμού. Οικονομώ ούτω πως 15 χιλιάδας δραχμάς περίπου εκ μόνον του γραφείου του Δημαρχείου […] Καταργώ την μισθοδοσίαν του δημοτικού ιατρού, διότι την υπηρεσίαν ταύτην θα προσφέρω ο ίδιος άνευ πληρωμής, της δωρεάν επισκέψεως των ενδεών αφιεμένης εις τα φιλάνθρωπα αισθήματα των συναδέλφων μου ιατρών, οίτινες ουδέποτε ηρνήθησαν ταύτην εν των παρελθόντι».
Η ΑΓΡΟΦΥΛΑΚΗ
Για την Αγροφυλακή προβλέπει νέο… οικονομικότερο σύστημα: «Την αυτήν αμείλικτον τακτικήν ακολουθώ ως προς πάντα τα προσωπικά. Διά την Αγροφυλακήν λ.χ. αναγράφω πίστωσιν δραχμών 2 χιλιάδων μόνον. Παρεμπιπτόντως λέγω υμίν ότι έχω ίδιον σύστημα δι' αυτήν. Θα μου ειπήτε ίσως ότι υπάρχει νόμος. Μάλιστα. Αλλ' εκλογή αγροφυλάκων ουδέποτε γίνεται όπως εννοεί ο νόμος. Επομένως εάν γίνη κομματική εκλογή θα χάσωμεν δύο χιλιάδας δραχμάς μόνον. Εάν μας αφήσουν να εφαρμώσωμεν το σύστημα ημών κατόπιν συνεννοήσεως μετά της Αστυνομίας και του Γεωργικού Συλλόγου, τότε θα δώσωμεν εκ του δημοτικού ταμείου έκτακτον βοήθημα εις τον σύλλογον, αρκούν όπως οι ιδιοκτήται μη βλέπωσι την περιουσίαν των ασπλάχνως και αγρίως διαρπαζομένην».
Η ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΙΚΗ
Για την Πυροσβεστική είναι αυστηρός σε μια εποχή που οι αστικές πυρκαγιές είχαν ήδη δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στην πόλη: «Η προμήθεια πυροσβεστικών μέσων είνε πρωτίστη ανάγκη. Και τοιαύτην δαπάνην εννοώ να αναγράψω πρώτην εν τοις έργοις. Το δημοτικόν όμως ταμείον πιστεύσατε ότι υπ' εμέ δεν θα μισθοδοτήση ποτέ αργομίσθους κηφήνας ως πυροσβέστας.
Ή θα εφαρμοσθή σύστημα πλήρες προς καταρτισμόν πυροσβεστικού σώματος και ο προϋπολογισμός του δήμου θα επιβαρυνθή με 3-4 χιλιάδας δραχμών, των λοιπών εις βάρος των ενδιαφερομένων ασφαλιστικών εταιριών, ή άλλως εν τω προϋπολογισμώ δεν θα αναγραφή ειμή μικρά τις πίστωσις προς συντήρησιν των πυροσβεστικών οργάνων υπό καταλλήλου τεχνίτου, και αν ποτέ, ο μη γένοιτο, λάβη χώραν πυρκαϊά, το Δημοτικόν Συμβούλιον θα αποφασίση υπέρ αμοιβής των συντελεσάντων εις την κατάσβεσιν, ψηφίζον πίστωσιν εκ του αποθεματικού κεφαλαίου ως εγένετο πολλάκις εν τω παρελθόντι».
ΠΕΡΙΚΟΠΕΣ ΚΑΙ ΣΥΜΜΑΖΕΜΑ
Και συνεχίζει με περικοπές και συμμάζεμα των οικονομικών: «Μειώ το κεφάλαιον των πιστώσεων διά την είσπραξιν εις το ήμισυ και πλέον. Δύο χιλιάδας δραχμάς περίπου οικονομώ εκ του κεφαλαίου των νομίμων υποχρεώσεων. Και 12 χιλιάδας δραχμάς εκ του κεφαλαίου αγαθοεργιών και συνδρομών. Ούτως ώστε το ποσόν της όλης οικονομίας ανέρχεται εις το σεβαστόν ποσόν των δραχμών 60 χιλιάδων περίπου.
Διά να σας αποδείξω ότι ο δήμος δύναται κάλλιστα να επιδιώξη την πρόοδόν του, διά των ετησίων προσόδων του και άνευ προσθέτου φορολογίας, σας παρακαλώ να προσέξητε εις τας εξής: Ο προϋπολογισμός του 1902, διότι ο του 1903 δεν εψηφίσθη εισέτι, έχει έσοδα 265.907 δραχμάς. Καίτοι πιστεύω ακραδάντως ότι δι' επιμελούς και εγκαίρου βεβαιώσεως και εκμισθώσεως των προσόδων του δήμου θα ανέλθωσιν αύται ίσως και εις 300 χιλιάδας δραχμάς, μη θέλων να φανώ υπερβολικός, αποδέχομαι ως πραγματικά έσοδα μόνον το ποσόν αυτό των 265 χιλιάδων».
ΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
Οι περικοπές γενικεύονται εκτός της εκπαίδευσης, κάτι που θα γινόταν και σε αυτό τον τομέα αν δεν υπήρχε πρόθεση να λειτουργήσει και τρίτο σχολείο: «Εξετάσωμεν ήδη κατά κεφάλαια τα έξοδα του κατ' εμέ αναγκαίου προϋπολογισμού εν συγκρίσει προς τον ισχύοντα εισέτι προϋπολογισμόν του 1902:
Εκπαίδευσις. Αφίνω αμείωτον το και ήδη αναγραφόμενον ποσόν των 53.943 δραχμών, καίτοι ηδύνατο τις να αποκόψη 6 χιλιάδες μεν δραχμών περίπου εκ της μισθοδοσίας των διδασκάλων του α' δημοτικού σχολείου, του πλήρους, όπερ να αφομοιωθή, προς το β', 3 χιλιάδας δε περίπου εκ των πιστώσεων δι' έπιπλα και όργανα διδασκαλίας, αίτινες δεν πραγματοποιούνται ευκόλως, ως γνωστόν. Αφίνεται δ' άθικτον το ποσόν, καθόσον και γενομένης της αφομοιώσεως των δύο σχολείων, θα επιδιωχθή η ίδρυσις τρίτου ομοίου, ούτινος μεγίστην ανάγκην έχει η πόλις.
Προσωπικόν. Αναγράφονται εν τω προϋπολογισμώ του 1902 πιστώσεις δραχμών 19.920 δι' αυτό. Περιορίζω ταύτας εις δραχμάς 11.400 μόνον.
Διοίκησις. Τας 7.720 δραχμάς του κεφαλαίου τούτου, οίτινες, ειρήσθω εν παρόδω, σχεδόν εδιπλασιάσθησαν κατ' έφεσιν υπό του υπουργείου, δι' αυξήσεως των λεγομένων εξόδων παραστάσεως, μειώ εις μόνον δραχμάς 1.820.
Γραφεία. Αφίνω μόνον 500 δραχμάς άστινας θεωρώ υπεραρκετάς κατ' έτος διά γραφικήν ύλην, αντί των 1.260 δραχμών όσαι αναγράφονται ήδη.
Εισπραξις. 4.300 δραχμαί είνε υπεραρκεταί δι' έξοδα εισπράξεως, ως αναλογούσαι εις πλέον των ενός και ημίσεως επί ταις εκατόν, εφ' όλων των εσόδων του προϋπολογισμού, ων τινών όμως το μεγαλύτερον μέρος αποτελούσιν οι φόροι των ωνίων και εμπορευμάτων. Ηδη αναγράφονται 9.120 δραχμαί.
Υγεία. Διαγράφων εκ του κεφαλαίου τούτου την δι' υπηρεσίαν ιατρού πίστωσιν εκ δραχμών 1.200, δι' ον ανωτέρω εξέφρασα λόγον, περιορίζω το κεφάλαιον τούτο εις δραχμάς 500 μόνον».
Ο ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Ξεκινώντας τον επίλογο αναφέρεται στο μεγάλο πρόβλημα της αξιοπιστίας των εξαγγελιών: «Και ούτω κατέχετε το πρόγραμμά μου κατά τοσούτον πλήρες, καθ’ όσον ασυνείθιστος ων, ηδυνάμην να ανταποκριθώ εις τας αξιώσεις σας διά μίαν τόσον μακράν και σχεδόν απροσδόκητον δημοσιογραφικήν συνέντευξιν.
Η εγχειρητική και η παθολογία δεν διδάσκουν ατυχώς ρητορικά σχήματα ούτε πομπώδεις εκφράσεις. Τα πράγματα και οι διαθέσεις μου ας συμπληρώσουν τα τοιαύτα κενά, ή μάλλον ας συντομεύσουν όσα εγώ τόσες ώρες σας είπα. Ο κόσμος απαρέσκεται εις τους λόγους. Και τούτο ήτο μία σπουδαία αφορμή διά την οποίαν εσκέφθημεν πολύ, αν προκειμένου να κατέλθω εις τον αγώνα έπρεπε να προβώ έστω και εις πανδήμους και περί των κοινών υποσχέσεις. Οχι μόνον ο τόπος μας, αλλά ολόκληρος ο ελληνικός λαός έχει όσους λόγους σοβαρούς να μη αναπτύσση μεγάλην πίστιν εις τους ομιλούντας προ των εκλογών και δίδοντας διαφόρους υποσχέσεις, ώστε ο ενδοιασμός μας δεν ήτο υποθέτω αδικαιολόγητος.
Νομίζω εν τούτοις και μετ’ εμού και άλλοι ότι το παρελθόν δεν πρέπει να δηλητηριάζη το μέλλον, ώστε αρετή να καταντά το μη πιστεύειν κανένα διότι ουδείς ή ελάχιστοι είπον την αλήθειαν. Κατ’ εμέ λαϊκή αρετή είναι η διορατικότης του εκλογικού κόσμου η καθοδηγούσα αυτόν εν τω σχηματισμώ των ορθών πεποιθήσεων περί τε των προσώπων και των λόγων. Εν άλλαις λέξεσι δέον να εκτιμηθή ο λαός εκείνος, όστις πολλάκις διαψευσθείς τας ελπίδας εκ ψευδών υποσχέσεων, θα κατορθώση να ανεύρη μεταξύ των πολλών υπισχνουμένων τον άξιον περισσοτέρας εμπιστοσύνης».
ΔΙΑΒΕΒΑΙΩΣΕΙΣ
Και στη συνέχεια διαβεβαιώνει για την αλήθειαν των λόγων του επιστρατεύοντας το τεκμήριο της προηγούμενης παρουσίας του στη ζωή της πόλης, χωρίς να καταλογίζει κάτι σε βάρος των αντιπάλων του: «Πιθανόν πάντες οι υποψήφιοι οι αναπτύξαντες ή μέλλοντες να δηλώσωσι πρόγραμμα να είναι φιλαλήθεις και άξιοι πάσας εμπιστοσύνης. Εγώ οπωσδήποτε δεν θα είμαι ο κατηγορήσων ουδένα, ούτε ο μέλλων να αρνηθή εις κανένα πατριωτισμόν και αγαθά αισθήματα. Ιδίας πάντοτε εκθέτων γνώμας, έχω την αξίωσιν ως προς την αλήθειαν και την ειλικρίνειαν να μη υπάρξη κανείς ο αντιλέγων. Να είπωσιν ότι πλανώμαι, να είπωσιν ότι κακώς υπολογίζω, είναι ελεύθεροι. Πρέπει μόνον να το αποδείξωσι. Εάν είπωσιν όμως ότι όσα σας είπον τα είπον ως συνήθως λέγονται, δεν θα είναι άνθρωποι καλής πίστεως, διότι από σκοπού δεν θα είπωσι την αλήθειαν.
Πρώτην φοράν δίδω δημοσίας υποσχέσεις· και εφ’ όσον ουδείς δύναται να ισχυρισθή ότι τοιαύτα και άλλοτε είπον και άλλα έπραξα, δεν έχει το δικαίωμα να αμφισβητήση την ειλικρίνειάν μου. Παρέχω τα πιστά ότι ουδέποτε αθετήσας τινά ως άτομον, ουδέποτε θα λησμονήσω υποσχέσεις δημοσίας υπέρ της πατρίδος μου εις τας οποίας προέβην αυθόρμητος χωρίς κανείς να με προκαλέση, ουδέ να με εξαναγκάση. Δεν υπήρχε ανάγκη καθ’ ην στιγμήν ουδέν έχω ενώπιόν μου άλλο πρόγραμμα να προβώ μέχρι των δηλώσεων, των οποίων αν όχι άλλην τουλάχιστον την οικονομικήν σημασίαν θ’ αναγνωρίζετε. Αν τις ήθελεν αμφισβητήση τούτο μίαν και μόνην πρόχειρον θα είχον απάντησιν θέλων να είμαι ειρηνικός».
Η ΠΕΙΡΑ
Ο Κουτσομητόπουλος αντιμετωπίζει με απλό τρόπο το ζήτημα της έλλειψης πείρας την οποία προφανώς του καταλογίζουν: «Εάν θέλης, έλεγον οι Σπαρτιάται, πείραν λαβέ. Εάν θέλης θα είπω και εγώ προς τον αδικαιολογήτως δύσπιστον, ψήφισόν με, κάμε με δήμαρχον, και επιφυλάχθητι να εκφέρης γνώμην μετά τέσσαρα έτη εάν ζώμεν και οι δύο. Τότε τουλάχιστον θα δύναται πας τις να έχη δεδικαιολογημένην γνώμην. Αλλως, είπον υμίν ότι δεν με άγει επί τον αγώνα φιλοπρωτίας απλής υπαγόρευσις. Αν τοιαύτα αισθήματα και τοιαύται ιδέαι ενεφυλοχώρουν εν εμοί προ πολλού και υπό καλλιτέρας ίσως συνθήκας θα ήμην υποψήφιος. Αλλά σας είπον οποίαν ησθάνθην την εκ του καθήκοντος υποχρέωσιν προς την πατρίδα μου. Ανεγνώρισα δε το καθήκον κατά τοσούτον μάλλον, καθ’ όσον οι μετά του τόπου δεσμοί εμού και της οικογενείας μου καθιστώσιν αμοιβαίον το συμφέρον ημών και του τόπου».
ΜΙΑ ΘΗΤΕΙΑ
Βαδίζοντας προς το τέλος της συνέντευξης ξεκαθαρίζει ότι θα μείνει στο δήμο μόνον για μια θητεία, ενώ για τους συμβούλους καλεί τους πολίτες να εκλέξουν τους καλύτερους: «Διά το συμφέρον αυτό αρχήθεν σας είπον σταυροφορώ εφ’ όσον θα ’χω ακμαίας τας δυνάμεις και θα αφήσω ελεύθερον το στάδιον μετά τετραετή καματηρόν αγώνα εις άλλον φιλότιμον συμπολίτην, δυνάμενον με τον ενθουσιασμόν του αρχαρίου να συνεχίση το έργον. Λέγω τούτο ουχί διότι προβλέπω αδυναμίαν να συνεχίσω τους κόπους υπέρ του τόπου αλλά διότι έχω υπ’ όψει μου εν δόγμα του Ουγκώ κατά το οποίον η κοινωνία αποβάλλει εαυτής δύο τάξεις ανθρώπων, τους προσβάλλοντας αυτήν και τους φυλάσσοντας αυτήν. Εγώ υπό τινά έποψιν και τα δύο θα πράξω. Θα φυλάξω όσον δύναμαι τα συμφέροντα του δήμου. Θα προσβάλλω όμως και πολλούς, διότι, αφ’ ενός μεν η φύσις έργων τινών θα θίξη συμφέροντα, αφ’ ετέρου δε ο πόλεμος των προσωπικών πολλούς θα λυπήση.
Και εγώ είπον ότι θα βλέπω πάντοτε εμπρός. Ούτως εννοώ να επιτελέσω το καθήκον μου και διά τούτο, καίτοι και αν γίνω δήμαρχος θα είμαι μόνον εισηγητής και εκτελεστής ενώ και άλλοι θα συμβουλεύωσι και θα συνεπιτηρώσι, τοιαύτην έχω πεποίθησιν επί των διαθέσεων του τόπου όσον αφορά τα έργα, ώστε ούτε καν επεφυλάχθην.
Δεν το έπραξα διότι γινώσκω καλώς ότι το εκλεχθησόμενον συμβούλιον θα αποτελήται από Καλαμίους και νομίζω πολύ τολμηρόν από του εαυτού μου κρίνων, να κάμω οιανδήποτε επιφύλαξιν ως προς τα έργα μου. Διά τούτο το ζήτημα της εκλογής των συμβούλων ούτε καν το θίγω. Οι εκλογείς ας εύρωσι τους καλλιτέρους. Εγώ κατά την αντίληψίν μου επετέλεσα το προς την πόλιν καθήκον μου προβάλλων υποψηφιότητα και δι’ υμών εκθέτων όσα είπον. Εάν εκλεγώ ας μη πιστεύση κανείς ότι θα λησμονήσω τας υποσχέσεις και το καθήκον μου.
Οι εκλογείς παρερχόμενοι την κάλπην μου ας πράξωσι και εκείνοι το ιδικόν των καθήκον ως το αντιλαμβάνονται και ας είναι βέβαιοι ότι εμέ δεν θα με έχωσι διαμαρτυρόμενον διά την απόφασίν των οιαδήποτε και αν είναι. Η συνείδησίς μου υπηγόρευσε να πράξω όσα πράττω. Αλλά της συνειδήσεώς μου έργον, δεν είναι η απόφασις των εκλογέων. Και εφ’ όσον η συνείδησις θα είναι ήρεμος διότι εγώ υπήκουσα τας υπαγορεύσεις της οιονδήποτε και αν είναι της εκλογής το αποτέλεσμα, θα είμαι πάντοτε ήσυχος και ίσως ευρεθώ πρόθυμος να βοηθήσω άλλον άλλοτε εις όμοιον με εμέ διάβημα, όπερ πάντως εύχομαι ευτυχέστερον του ιδικού μου».
Επιμέλεια: Ηλίας Μπιτσάνης
