«Αντιμετωπίζουμε πράγματι έναν ωμότατο τουρκικό εκβιασμό : “ή αποστρατιωτικοποιείτε τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου ή αμφισβητώ την ελληνική κυριαρχία και θά’ ρθω μια νύχτα ξαφνικά”», δηλώνει ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και πρώην υφυπουργός Εξωτερικών Γιάννης Βαληνάκης τονίζοντας ταυτόχρονα πως «η Ελλάδα πρέπει να αναθεωρήσει τον τρόπο προσέγγισης των διεθνών ζητημάτων που ακολουθεί εδώ και δεκαετίες». Στη συνέντευξη που παραχώρησε στην «Ε» με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του Θεόδωρου Κατσούφρου «Νομικά Παράδοξα» ο κ. Βαληνάκης δηλώνει ότι «η έλευση Τραμπ σηματοδοτεί με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο την θεμελιώδη αλλαγή που εξελίσσεται στην παγκόσμια πολιτική. Η ισχύς του δικαίου τείνει να υποχωρεί συχνά υπέρ του δικαίου του ισχυρού.»
Αναλυτικά η συνέντευξη
Το βιβλίο του Θεόδωρου Κατσούφρου «Νομικά Παράδοξα» πραγματεύεται την «Κυριαρχία και την αποστρατικοποίηση στο Αιγαίο Αρχιπέλαγος και στην Ανατολική Μεσόγειο». Τι απαντά λοιπόν η Ελλάδα στις τουρκικές προκλήσεις;
Ο Θεόδωρος Κατσούφρος είναι χωρίς υπερβολή ένας εξαιρετικός ερευνητής και νομικός και θεωρώ τιμή μου να παρουσιάσω το νέο βιβλίο του στην Καλαμάτα. Συνδυάζει μοναδικά τη βαθιά γνώση του ενωσιακού αλλά και του διεθνούς δικαίου με αποτέλεσμα να μπορεί να προτείνει πρωτότυπες λύσεις αξιοποίησής τους προς το συμφέρον της χώρας μας. Γι’ αυτό και τον συμβουλευόμουν συχνά την εποχή που ήμουν υφυπουργός Εξωτερικών και συνεχίζουμε να συνεργαζόμαστε στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Κέντρου Αριστείας του ΕΚΠΑ.
Το βιβλίο πραγματεύεται ένα κρισιμότατο εθνικό ζήτημα και είναι πλούσιο σε νέες ιδέες και προσεγγίσεις που ο ίδιος τεκμηριώνει επιστημονικά. Η χώρα μας έχει μεγάλη ανάγκη τέτοιες συνεισφορές. Κι αυτό γιατί αντιμετωπίζουμε πράγματι έναν ωμότατο τουρκικό εκβιασμό : «ή αποστρατιωτικοποιείτε τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου ή αμφισβητώ την ελληνική κυριαρχία και θά’ ρθω μια νύχτα ξαφνικά». Ο κ. Κατσούφρος δίνει τεκμηριωμένες και αποστομωτικές απαντήσεις. Το βιβλίο του αποτελεί μια πολύ σημαντική συμβολή και πρέπει να διαβαστεί ευρύτερα.
Ενισχύονται οι αναθεωρητικές σκέψεις της Τουρκίας από την αμφισβήτηση των διεθνών συνόρων εξαιτίας της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία;
Δυστυχώς ναι. Αντίθετα με την επίσημη ελληνική άποψη όταν ξεκίνησε η ρωσική εισβολή του 2022 ότι «ο αναθεωρητισμός πεθαίνει», είχα από τότε υποστηρίξει ότι αυτό δεν θα συμβεί - το ακριβώς αντίθετο μάλιστα ήταν πιθανότερο. Ήταν δηλαδή για μένα εξαρχής προφανές ότι ένας πόλεμος ανάμεσα σε μια αμυνόμενη μη πυρηνική δύναμη και μια επιτιθέμενη πυρηνική θα κατέληγε υπέρ της δεύτερης - δηλαδή τελικά υπέρ του αναθεωρητικού μέρους λόγω ισχύος. Η χώρα μας αεροβατεί με την αποκλειστική της στήριξη στο διεθνές δίκαιο και τη … «διεθνή ηθική» και γι αυτό οδηγείται δυστυχώς συχνά σε λάθος εκτιμήσεις.
Η «διεκδίκηση» της Γροιλανδίας και του Καναδά από τις ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ, ενδέχεται να επιφέρουν μεγαλύτερες αλλαγές στον παγκόσμιο χάρτη;
Η έλευση Τραμπ σηματοδοτεί με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο την θεμελιώδη αλλαγή που εξελίσσεται στην παγκόσμια πολιτική. Η ισχύς του δικαίου τείνει να υποχωρεί συχνά υπέρ του δικαίου του ισχυρού. Οι πρωτοφανείς πιέσεις που ασκεί ο νέος Πρόεδρος σε βάρος συμμάχων (Καναδά, Δανίας, Ευρώπης κ.λ.π.) δεν ευνοούν την ήδη ξεπερασμένη «στρατηγική» που ακολουθούμε ως Ελλάδα και Ευρώπη. Οι σαρωτικές λύσεις που επιχειρεί να επιβάλει ξεκίνησαν με τα θέματα που θίγετε και επεκτείνονται και στη Μ. Ανατολή. Προσωπικά διαβλέπω μια νέα αμερικανική τάση για «ισοπεδωτικές λύσεις» που ενδέχεται να επεκταθούν σύντομα και ως νέου τύπου αμερικανικές παρεμβάσεις στα δικά μας εθνικά θέματα.
Ας γυρίσουμε λοιπόν στην γειτονιά μας. Πως διαμορφώνεται ο συσχετισμός δυνάμεων μετά την αλλαγή καθεστώτος στην Συρία και την εκεχειρία στη Γάζα;
Η αναζήτηση των παραδοσιακών ισορροπιστικών λύσεων (πχ. επέκταση των Συμφωνιών Αβραάμ υπό τον όρο της ταυτόχρονης υιοθέτησης της λύσης των δυο κρατών) δεν φαίνεται να μπορούν πλέον να προχωρήσουν. Ο «τυφώνας Τραμπ» επιχειρεί ασκώντας τεράστιες πιέσεις να ισοπεδώσει κάθε αντίσταση στα υπεραπλουστευτικά σχέδιά του. Εάν αυτά τελικά προχωρήσουν έχουν σειρά και άλλα διεθνή προβλήματα και διενέξεις. Σε κάθε περίπτωση, και αν ακόμη δεν εξασφαλίσει την πλήρη επικράτηση των απόψεών του, σίγουρα θα του εξασφαλίσουν σημαντικά κέρδη.
Αρκεί η συμμετοχή της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ για την αναχαίτιση του τουρκικού επεκτατισμού ή χρειάζονται και ισχυρές τοπικές συμμαχίες; Τι άλλο απαιτείται;
Στο νέο διεθνές σκηνικό που περιέγραψα -το οποίο δεν νομίζω να έχει γίνει αντιληπτό από το «επιτελικό κράτος»- η Ελλάδα πρέπει να αναθεωρήσει τον τρόπο προσέγγισης των διεθνών ζητημάτων που ακολουθεί εδώ και δεκαετίες. Η ΕΕ παρουσιάζεται χωρίς στιβαρή ηγεσία και ενωτικό πνεύμα και τελικά αδύναμη όσο ποτέ. Παρ’ όλα αυτά συνιστά ένα τεράστιο συγκριτικό πλεονέκτημα που πρέπει γι’ αυτό τάχιστα να αξιοποιήσουμε ως πολλαπλασιαστή δύναμης και αποτρεπτική ασπίδα με ολιστικό σχέδιο -όπως αναλυτικά εξηγώ στο νέο μου βιβλίο «Για μια νέα στρατηγική απέναντι στην Τουρκία» (εκδ.Ι. Σιδέρη). Στο ίδιο πόνημά μου αναλύω μια σειρά από πρωτότυπες προσεγγίσεις και ιδέες για την αξιοποίηση των (πάντως υπερτιμημένων και προσώρας ακόμη αδρανών) συμμαχιών μας σχετικά με το πώς θα αναχαιτίσουμε την τουρκική επιθετικότητα.
Τι προτείνετε σε σχέση με την Τουρκία;
Συνοπτικά, όπως εξηγώ, το «πρόβλημα Τουρκία» (δηλαδή η επιθετικότητα, διεκδικητικότητα και ισχύς της) δυστυχώς γιγαντώνεται ενώ η χώρα μας στρουθοκαμηλίζει αποδίδοντας τις απειλές σε στόχους «εσωτερικής κατανάλωσης». Μεγάλο μέρος του πολιτικού μας συστήματος και της κοινωνίας επιδεικνύει άγνοια κινδύνου που οδηγεί σε εφησυχασμό αντί για προετοιμασία για πολύ δύσκολες και -αν συνεχιστούν οι σημερινές τάσεις- επικίνδυνες εξελίξεις.
Παρουσίαση του βιβλίου
Το βιβλίο του νομικού-διεθνολόγου Θεόδωρου Κατσούφρου «Νομικά παράδοξα – Κυριαρχία και αποστρατιωτικοποίηση στο Αιγαίο Αρχιπέλαγος και στην Ανατολική Μεσόγειο/Ελληνικές απαντήσεις σε τουρκικές προκλήσεις» (εκδόσεις ΕΛΙΣΜΕ), θα παρουσιαστεί αύριο Κυριακή στις 7 μ.μ., στο συνεδριακό κέντρο του ξενοδοχείου "Elite" (1ος όροφος), στην Καλαμάτα.
Ομιλητές θα είναι ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου Στέλιος Περράκης και ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Γιάννης Βαληνάκης.
Η εκδήλωση συνδιοργανώνεται από τον Δικηγορικό Σύλλογο Καλαμάτας, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Αριστείας Jean Monnet του ΕΚΠΑ και το Κέντρο Διεθνούς Δικαίου και Διπλωματίας Ναυπλίου. Επιβεβαίωση παρουσίας έως την 5η Φεβρουαρίου στο email: themakats@gmail.com. Μετά την εκδήλωση, το βιβλίο θα διατίθεται στο βιβλιοπωλείο "Βιβλιόπολις".
Βιογραφικό
Ο Ιωάννης Βαληνάκης (Αθήνα, 31 Μαΐου 1955) είναι Έλληνας καθηγητής πανεπιστημίου στον τομέα των διεθνών σχέσεων και πολιτικός.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1955 με καταγωγή από τη Χάλκη και την Κάλυμνο των Δωδεκανήσων. Πατέρας του ήταν ο ιατρός Γεώργιος Βαληνάκης, και μητέρα του η πρόεδρος του Λυκείου Ελληνίδων Τότα Βαληνάκη.
Σπούδασε νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και διεθνές δίκαιο και πολιτική επιστήμη στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης. Ολοκλήρωσε μεταπτυχιακά προγράμματα στη διεθνή πολιτική, στην αμυντική πολιτική και στην ιστορία των διεθνών σχέσεων, στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης (Παρίσι Ι) από το οποίο αναγορεύθηκε διδάκτορας των διεθνών σχέσεων με άριστα το 1981.
Σήμερα είναι Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κέντρου Αριστείας Jean Monnet του ΕΚΠΑ και μέλος του Ακαδημαϊκού Συμβουλίου του Wilfried Martens Centre for European Studies στις Βρυξέλλες. Διετέλεσε υφυπουργός Εξωτερικών (2004 - 2009), βουλευτής Δωδεκανήσου με τη Νέα Δημοκρατία και μέλος του Πολιτικού Γραφείου του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος. Η σύζυγός του, Χριστίνα Χαρατσάρη, είναι δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω και μαζί έχουν μια κόρη.
Έχει συγγράψει βιβλία σχετικά με τις διεθνείς σχέσεις ενώ έχει δημοσιεύσει επιστημονικά άρθρα και μελέτες στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Μιλάει αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά.
