Ότι ο «γειτονικός» μας γαλαξίας της Ανδρομέδας –κάπου δύο εκατομμύρια έτη φωτός μακριά μας - είναι απλώς και μόνον ένα νεφέλωμα εντός των ορίων του δικού μας Γαλαξία. Και ότι το σύμπαν ήταν στατικό, υπακούοντας στη λεγόμενη «κοσμολογική σταθερά» του Αϊνστάιν.
Όλα αυτά άρχισαν να αλλάζουν μέσα στη δεκαετία του 1920, για την ακρίβεια το 1924, όταν από το αστεροσκοπείο του όρους Ουίλσον, στην Καλιφόρνια, ο Αμερικανός αστρονόμος Εντουιν Χαμπλ (1899-1953) παρατήρησε αρχικά πως υπάρχουν και άλλοι, ξεχωριστοί γαλαξίες που βρίσκονταν πολύ μακριά από τον δικό μας. Λίγα χρόνια μετά, το 1929, παρατήρησε κάτι ακόμα πιο εκπληκτικό: ότι όλοι αυτοί οι γαλαξίες απομακρύνονταν από εμάς με ταχύτητα που ήταν συνάρτηση της απόστασής τους από τη Γη – και αυτό φαινόταν να συμβαίνει σε όποια κατεύθυνση κι αν έστρεφε το τηλεσκόπιό του.
Ο Χαμπλ παρουσίασε τα ευρήματά του σε ένα ιστορικό του άρθρο το 1929 φέρνοντας μια «κοπερνίκεια επανάσταση» στην αστρονομία και την κοσμολογία.
Αναπαριστώντας μάλιστα τις μετρήσεις του ως προς τις αποστάσεις μεταξύ των γαλαξιών πάνω σε ένα γράφημα, προέκυψε μια ευθεία γραμμή που αργότερα οι αστρονόμοι ονόμασαν «Σταθερά του Χαμπλ». Μέσα από αυτή τη «Σταθερά του Χαμπλ», η οποία έχει υποστεί βελτιώσεις έκτοτε, οι κοσμολόγοι βοηθήθηκαν πολύ στο να καταλήξουν σε μια μέθοδο υπολογισμού της ηλικίας του σύμπαντος. Με άλλα λόγια, ο Χαμπλ υπήρξε ένας ζωτικής σημασίας κρίκος στην αλυσίδα που οδήγησε αργότερα στη θεωρία της «Μεγάλης Έκρηξης» (όρο που επινόησε ο αστρονόμος Φρεντ Χόιλ τη δεκαετία του ’50).
Ο Χαμπλ κοίταξε πιο μακριά απ’ ό,τι είχε δει έως τότε άλλος αστρονόμος (και, βέβαια, ανάλυσε σωστά αυτό που έβλεπε). Στη Σελήνη υπάρχει κρατήρας που φέρει το όνομά του, όπως επίσης ένας αστεροειδής έχει ονομαστεί «Χαμπλ» προς τιμήν του. Πολύ λογικό ήταν, λοιπόν, το 1990, η NASA να δώσει στο πρώτο διαστημικό τηλεσκόπιο που τέθηκε σε τροχιά γύρω από τη Γη το όνομά του.
Φέτος το «Χαμπλ» κλείνει τριάντα συνεχή έτη λειτουργίας, αποτελώντας το «μάτι του αετού» για τη Γη. Μονάχα οι φωτογραφίες που τράβηξε από τις εσχατιές του σύμπαντος είναι μια ιστορία από μόνες τους. Για την τεράστια συνεισφορά του «Χαμπλ» στην επιστήμη, το kathimerini.gr ζήτησε ορισμένες πληροφορίες από τον κ. Παναγιώτη Νιάρχο, Ομότιμο Καθηγητή Παρατηρησιακής Αστροφυσικής στο Εθνικό και Καποδιστρειακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Πώς ξεκίνησαν όλα;
Τη δεκαετία του ’70, η NASA (Εθνική Υπηρεσία Αεροναυτικής και Διαστήματος των ΗΠΑ) και η ESA (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος) ξεκίνησαν μια συνεργασία τεράστιας κλίμακας που κράτησε δύο δεκαετίες για την κατασκευή του διαστημικού τηλεσκοπίου Χάμπλ (Hubble Space Telescope, HST). Είναι ένα από τα τέσσερα μεγάλα διαστημικά παρατηρητήρια της ΝΑΣΑ που κατασκευάστηκαν για να κάνουν παρατηρήσεις σε διαφορετικές περιοχές του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος με σκοπό τη μελέτη και κατανόηση του Σύμπαντος. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Χαμπλ, το πρώτο μεγάλο οπτικό τηλεσκόπιο που τοποθετήθηκε στο διάστημα, βρίσκεται πάνω από την περιοχή της γήινης ατμόσφαιρας που παραμορφώνει τις αστρονομικές παρατηρήσεις, πολύ πάνω από τα σύννεφα της βροχής και τη φωτεινή ρύπανση και έτσι έχει ανεμπόδιστη θέα στο Σύμπαν. Οι επιστήμονες έχουν χρησιμοποιήσει το τηλεσκόπιο Χαμπλ για να παρατηρήσουν τα πιο μακρινά αστέρια και γαλαξίες, τους πλανήτες στο ηλιακό μας σύστημα καθώς και πλανήτες σε άλλα πλανητικά συστήματα.
Τι ακριβώς βλέπει τριάντα χρόνια τώρα το «Χαμπλ»;
Οι παρατηρήσεις που έκανε και συνεχίζει να κάνει το τηλεσκόπιο Χάμπλ γίνονται σε τρείς περιοχές του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος (την υπεριώδη, την ορατή και την υπέρυθρη) και καλύπτουν όλα σχεδόν τα αστρονομικά αντικείμενα που υπάρχουν στο Σύμπαν: πλανήτες και δορυφόροι τους, κομήτες, αστέρες, μεσοαστρικά νέφη, γαλαξίες κλπ. Εν συντομία θα αναφέρουμε τις σημαντικότερες παρατηρήσεις-ανακαλύψεις του τηλεσκοπίου Χαμπλ που έδωσαν τη δυνατότητα να μελετηθούν σε βάθος αστροφυσικά αντικείμενα και αστροφυσικές διεργασίες και να λυθούν πολλά από τα μυστήρια του Σύμπαντος που παρέμεναν άλυτα.
1) Έκανε παρατηρήσεις σε πλανήτες και δορυφόρους του ηλιακού μας συστήματος και ιδιαίτερα έδωσε καταπληκτικές εικόνες με το σέλας των εξωτερικών πλανητών Δία, Κρόνου, φωτογραφίες του Άρη και κομητών με ανεκτίμητα δεδομένα, ανακάλυψε παγωμένα αντικείμενα στη ζώνη Κόϊπερ, έδωσε εικόνες διάλυσης διαστημικών βράχων στη ζώνη των αστεροειδών, κ.α.
2) Παρατήρησε εξωτικούς γαλαξίες, αστέρες και σμήνη αστέρων. ‘Eνας από αυτούς τους γαλαξίες είναι ο Μ104 (γαλαξίας Sombrero) που έχει μάζα ισοδύναμη με 800 δισεκατομμύρια ‘Ηλιους(!) και βρίσκεται σε απόσταση 28 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη (1 έτος φωτός= 9,5 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα). Παρατήρησε επίσης μια περιοχή δημιουργίας νέων αστέρων στο σμήνος αστέρων NGC 3603. Το σμήνος αυτό, «βουτηγμένο» μέσα σε αέρια και σκόνη, σχηματίστηκε μέσα από γρήγορες, μεγάλης κλίμακας αστρικές διεργασίες σχηματισμού αστέρων πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια περίπου. Έδωσε ακόμη καταπληκτικές φωτογραφίες: της σύγκρουσης δύο γαλαξιών, του Νεφελώματος του Καρκίνου (υπόλειμμα της έκρηξης σουπερνόβα). Περίφημη είναι και η εικόνα του Εξαιρετικά Βαθέος Πεδίου (Ultra Deep Field) που έδωσε το Χάμπλ.
Η εικόνα αυτή (σύνθετη από το υπεριώδες μέχρι το υπέρυθρο) περιέχει πάνω από 100.000 γαλαξίες και με αυτή μπορούμε να δούμε στο πιο βαθύ σημείο του Σύμπαντος στο ορατό φως, όταν το Σύμπαν είχε ηλικία μόλις 800 εκατομμύρια χρόνια μετά το Big Bang!
3) Τεράστια είναι, επίσης, η συμβολή του τηλεσκοπίου Χαμπλ στην κατανόηση του κύκλου γέννηση-ζωή-θάνατος των άστρων. Οι εξαιρετικές εικόνες του έχουν καταγράψει την ταραχώδη γέννηση πολλών άστρων, με μεγάλη ακρίβεια. Η γέννηση γειτονικών άστρων μας επιτρέπει να δούμε τις διαδικασίες εκείνες που δημιούργησαν και το δικό μας Ηλιακό Σύστημα. Παρατηρώντας στο υπέρυθρο, το τηλεσκόπιο Χάμπλ μπορεί να διεισδύει πίσω από τη σκόνη και τα αέρια, αποκαλύπτοντάς μας τα νεογέννητα άστρα. Μια από τις πλέον εντυπωσιακές ανακαλύψεις του ήταν και η παρατήρηση δίσκων σκόνης που περιβάλλουν τα νεογέννητα άστρα που είναι θαμμένα βαθιά μέσα στο νεφέλωμα του Ωρίωνα. Εκεί πραγματικά βλέπουμε τη γέννηση νέων πλανητικών συστημάτων στη φάση της δημιουργίας των πλανητών, όπως συνέβη και στο Ηλιακό μας Σύστημα πριν από 4 δισεκατομμύρια χρόνια. Σε μια εικόνα του νεφελώματος του Αετού (Eagle Nebula, M16), φαίνονται μερικές από τις φάσεις της ζωής των αστέρων, όπως είναι η γέννησή τους. Αυτό έγινε δυνατό με μια σειρά εντυπωσιακών εικόνων που έδωσε η Wide Field Camera 3, στις οποίες εμφανίζεται μια σειρά από “κουκούλια”, απ’ όπου ως άλλες νύμφες θα ξεπηδήσουν νέοι αστέρες. Με τη βοήθεια αυτών των εικόνων ερχόμαστε πολύ κοντά σε μια από τις πλέον ανεξερεύνητες φάσεις στην αστρική εξέλιξη: τη φάση της αστρικής δημιουργίας
4) Η συμβολή του Χάμπλ στην Κοσμολογία υπήρξε επίσης σημαντική. Οι παρατηρήσεις του σε έναν ειδικού τύπου σουπερνόβα συνέβαλαν στην έρευνα για την επιταχυνόμενη διαστολή του Σύμπαντος που πιστεύεται ότι οφείλεται σε μια μυστηριώδη «σκοτεινή ενέργεια» (dark energy), μια έρευνα που τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Φυσικής το 2011.
Θα μας δώσετε ορισμένα ιστορικά και βασικά τεχνικά στοιχεία γύρω από το Χαμπλ;
Το διαστημικό τηλεσκόπιο μεταφέρθηκε στο Διάστημα στις 24 Απριλίου 1990 με το διαστημικό λεωφορείο Discovery. Τοποθετήθηκε σε ύψος 600 χιλιόμετρα και περιφέρεται γύρω απ’ τη Γη με ταχύτητα 27.200 χιλιόμετρα/ώρα, συμπληρώνοντας έτσι μια πλήρη περιφορά σε 96 λεπτά. Έχει μήκος 13,2 μέτρα και μέγιστη διάμετρο 4,2 μέτρα, ενώ η συνολική του μάζα φτάνει τους σχεδόν 12 τόνους. Το κύριο κάτοπτρο έχει διάμετρο 2 μ και 40 εκ. Παρά το σχετικά μέτριας διαμέτρου κάτοπτρό του, συλλέγει περισσότερο φως από επίγεια τηλεσκόπια με 10 ή 20 φορές μεγαλύτερη διάμετρο. Πρόκειται για τον πιο λείο καθρέφτη που έχει κατασκευασθεί ποτέ. Το κύριο αυτό κάτοπτρο, συλλέγει το αστρικό φως και το κατευθύνει σ’ ένα μικρότερο κάτοπτρο, το οποίο εστιάζει τη φωτεινή δέσμη προς τα διάφορα επιστημονικά όργανα που το φωτογραφίζουν και το αναλύουν.
Τμήμα του νεφελώματος του Αετού (M16), οι περίφημοι «Πυλώνες της Δημιουργίας»: τρεις τεράστιες στήλες ψυχρού αερίου που φωτίζονται από ένα σμήνος νεαρών αστεριών με ισχυρούς αστρικούς ανέμους
Το τηλεσκόπιο είναι εφοδιασμένο με δύο ομάδες οργάνων που εξυπηρετούν διαφορετικούς σκοπούς: μερικά συλλέγουν εικόνες (κάμερες) και άλλα (φασματογράφοι) αναλύουν το φως των άστρων και των γαλαξιών καταγράφοντάς το σε φάσμα. Διαθέτει επίσης αισθητήρες ακριβούς σκόπευσης και ηλιακούς συλλέκτες για να μετατρέπουν το ηλιακό φως σε ηλεκτρικό ρεύμα, απαραίτητο για τη λειτπυργία των διαφόρων οργάνων.
Παρουσιάστηκαν κάποια προβλήματα μέσα στα 30 αυτά χρόνια; Πόσο σημαντικά ήταν και πώς ξεπεράστηκαν;
Κατά τη διάρκεια της 30χρονης λειτουργίας του τηλεσκοπίου παρουσιάστηκαν διάφορα προβλήματα στη λειτουργία διαφόρων οργάνων του,ιδίως τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του. Αλλά κρίθηκε και αναγκαίο να αντικατασταθούν κάποια όργανα με άλλα πιο προηγμένα, όπως η Διάταξη διόρθωσης οπτικών διαστημικού τηλεσκοπίου (COSTAR) και οι Αισθητήρες ακριβούς σκόπευσης (FGS). Τα προβλήματα αυτά ξεπεράστηκαν με επί τόπου επιδιόρθωση ή αντικατάσταση των οργάνων αυτών από αστροναύτες που ταξίδεψαν εκεί με τα διαστημικά λεωφορεία. Έχουν γίνει 5 τέτοιες διαστημικές αποστολές επιδιόρθωσης (1993, 1997, 1999, 2002 και 2009).
Εγιναν προσπάθειες να ενισχυθεί ο «φακός» του Χαμπλ σε αυτό το διάστημα; Πώς γίνονταν αυτές, με την αποστολή αστροναυτών;
Από την πρώτη στιγμή της τοποθέτησης του τηλεσκοπίου στο Διάστημα παρουσιάστηκε πρόβλημα με την εστίαση των φωτογραφιών του. Το κύριο κάτοπτρο των 2,4 μέτρων αποδείχθηκε ότι ήταν ελαττωματικό γιατί είχε το λεγόμενο «σφαιρικό σφάλμα». Στα χρόνια που ακολούθησαν οι επιστήμονες κατασκεύασαν μια διορθωτική οπτική διάταξη που πήρε το όνομα COSTAR (Corrective Optics Space Telescope Axial Replacement). Το Δεκέμβριο του 1993 το διαστημικό λεωφορείο ENDEAVOUR ξεκίνησε για την αποστολή επιδιόρθωσης του τηλεσκοπίου η οποία ήταν επιτυχής και έμεινε στην ιστορία ως σταθμός. Το COSTAR διόρθωσε το οπτικό πρόβλημα πέρα από κάθε προσδοκία. Οι διαστημικές αποστολές επιδιόρθωσης γίνονται, όπως ανέφερα προηγουμένως, από ειδικά εκπαιδευμένους αστροναύτες που μεταφέρονται εκεί με τα διαστημικά λεωφορεία. Οι αστροναύτες βγαίνουν έξω από το διαστημικό λεωφορείο και με τη βοήθεια ειδικών βραχιόνων εκτελούν τις εργασίες λαμβάνοντας οδηγίες από τα κέντρα ελέγχου της ΝΑΣΑ στις ΗΠΑ.
Αν μπορούσαμε να ξεχωρίσουμε τρεις τέσσερις εικόνες που μας έδωσε μέσα από τις παρατηρήσεις του το Χαμπλ, ποιες θα ήταν;
Είναι τόσες πολλές οι ανακαλύψεις του Χάμπλ με τεράστια αστροφυσική σημασία, ώστε είναι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσει κάποιος μερικές από αυτές. Θα αναφέρω μόνο τρείς. Μία από τις πιο εμβληματικές εικόνες του Χαμπλ είναι αυτή που δείχνει ένα τμήμα του νεφελώματος του Αετού (M16). Ονομάστηκε "Πυλώνες της Δημιουργίας" και δείχνει τρεις τεράστιες στήλες ψυχρού αερίου που φωτίζονται από φως από ένα σμήνος νεαρών αστεριών με ισχυρούς αστρικούς ανέμους που βρίσκονται πάνω και έξω από την εικόνα. Στις άκρες των προεξοχών, που μοιάζουν με δάχτυλα στην κορυφή των στηλών, είναι πυκνά, αέρια σφαιρίδια μέσα στα οποία γεννιούνται τα αστέρια. Η μεγαλύτερη από τις τρεις στήλες έχει ύψος περίπου 4 ετών φωτός.
Η άλλη μεγάλη συμβολή του Χάμπλ αφορά στην πιο ακριβή μέτρηση του ρυθμού διαστολής του Σύμπαντος που ονομάζεται και σταθερά του Χάμπλ (προς τιμήν του Αμερικανού αστρονόμου Edwin Hubble) και χρησιμεύει στον προσδιορισμό της ηλικίας, του μεγέθους και της μοίρας του Σύμπαντος. Η διαστολή του Σύμπαντος φαίνεται να είναι επιταχυνόμενη και πιστεύεται ότι οφείλεται σε μια μυστηριώδη «σκοτεινή ενέργεια» (dark energy). Η σκοτεινή ενέργεια μπορεί να θεωρηθεί ως ένα είδος «αντιβαρύτητας» που απομακρύνει τους γαλαξίες «τεντώνοντας» το χώρο με αυξανόμενο ρυθμό. Η φύση αυτής της ενέργειας είναι ένα πλήρες μυστήριο, παρόλο που οι αστρονόμοι εκτιμούν ότι αποτελεί περίπου το 70 τοις εκατό της μάζας και της ενέργειας σε ολόκληρο το σύμπαν. Η σχετική έρευνα τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Φυσικής το 2011.
Μια ακόμη συνεισφορά του Χαμπλ είναι η αποκάλυψη πρωτοφανών λεπτομερειών στα τελευταία στάδια της ζωής των άστρων που μοιάζουν με τον Ήλιο, κάτι που δεν μπορεί να γίνει με επίγεια τηλεσκόπια. Τέτοιες εικόνες δίνουν πληροφορίες για τη σύνθετη δυναμική που συνοδεύει την απελευθέρωση των εξωτερικών αέριων στρωμάτων του αστέρα πριν καταρρεύσει για να σχηματίσει έναν λευκό νάνο. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι η εικόνα του Χάμπλ για το Νεφέλωμα του Καρκίνου (Μ1), όπου δείχνονται για πρώτη φορά λεπτομέρειες της έκρηξης του σουπερνόβα και του περιστρεφόμενου πάλσαρ (αστέρα νετρονίων) που παραμένει στον πυρήνα του.
Πόσο βοήθησε το Χαμπλ στην ανεύρεση εξωπλανητών;
Το 1990, τότε που εκτοξεύτηκε το Χάμπλ, δεν είχαν ανακαλυφθεί άλλοι πλανήτες γύρω από άλλα άστρα. Σήμερα έχουν ανακαλυφθει περισσότεροι από 4.000 εξωηλιακοί πλανήτες (εξωπλανήτες). Το Χάμπλ έχει και αυτό κάνει μοναδικές συνεισφορές στο κυνήγι των εξωπλανητών. Πραγματοποίησε παρατηρήσεις της ατμόσφαιρας του εξωπλανήτη HD 209458 b, ενός πλανήτη γύρω από ένα άλλο άστρο (το HD 209458), βρίσκοντας ενδείξεις νατρίου, άνθρακα και οξυγόνου. Επίσης έκανε παρατηρήσεις στην ατμόσφαιρα ενός άλλου πλανήτη μεγέθους Δία, του HD 189733b και ανακάλυψε μεθάνιο. Ακόμη, με ειδική τεχνική παρατήρησης κατόρθωσε να πάρει άμεσα φωτογραφία ενός εξωπλανήτη σε τροχιά γύρω από τον αστέρα Fomalhaut.
Αληθεύει ότι το Χαμπλ βοήθησε, εμμέσως, και στην εξέλιξη της ιατρικής;
Πράγματι, είναι πολλές οι εξελίξεις στην Ιατρική που οφείλονται στα διάφορα ερευνητικά προγράμματα της ΝΑΣΑ. Μεταξύ αυτών υπάρχουν και μερικές που προέρχονται από την τεχνολογία του Χαμπλ και άλλων διαστημικών τηλεσκοπίων, όπως ένα σύστημα ψηφιακής απεικόνισης βιοψίας του μαστού, μικροί πομποί για την παρακολούθηση του εμβρύου μέσα στη μήτρα, αγγειοπλαστική με λέϊζερ χρησιμοποιώντας καθετήρες οπτικών ινών και εργαλεία για χειρουργική επέμβαση καταρράκτη.
Σήμερα το Χαμπλ θεωρείται ξεπερασμένο συγκριτικά με άλλα διαστημικά τηλεσκόπια; Ποιο το μέλλον του;
Το Χάμπλ «ξαναγεννήθηκε» με την αποστολή επιδιόρθωσης που έγινε στις 24 Mαϊου 2009. Οι αστροναύτες του διαστημικού λεωφορείου εγκατέστησαν υπερσύγχρονα όργανα για να αναβαθμίσουν και αυξήσουν τις δυνατότητες κατά πολύ, επίσης νέα γυροσκόπια, μπαταρίες και άλλα βασικά όργανα ώστε να επεκτείνουν την επιτυχημένη λειτουργία του μέχρι σήμερα. Σήμερα το τηλεσκόπιο βρίσκεται σε άριστη κατάσταση και θα συνεχίσει να στέλνει πολύτιμες αστροφυσικές πληροφορίες στη Γη για 10-20 ακόμη χρόνια. Παρότι η λειτουργία του θα συνεχιστεί, η ΝΑΣΑ έχει ήδη προ πολλού αρχίσει τις εργασίες για το διάδοχό του. Αυτό είναι το James Webb Space Telescope (JWST) και αναμένεται να εκτοξευτεί το 2021. Θα έχει τηλεσκόπιο με διάμετρο 6,5 μέτρα(!) και θα λειτουργεί κυρίως στην υπέρυθρη περιοχή του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος.
Σε ποιο βαθμό το Χαμπλ μας βοήθησε να δούμε το παρελθόν του σύμπαντος και κυρίως να μας διαφωτίσει ως προς τις απαρχές του αλλά και για το μέλλον του;
Με τη βοήθεια του Χάμπλ οιι αστρονόμοι έχουν το προνόμιο να βλέπουν τα πράγματα να συμβαίνουν στο πολύ μακρινό παρελθόν. Η καλύτερη μέτρηση της ηλικίας του σύμπαντος είναι περίπου 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια. Η απόσταση που ταξιδεύει το φως σε ένα έτος ονομάζεται έτος φωτός. Οι πιο απομακρυσμένοι γαλαξίες που παρατηρήθηκαν από το Χάμπλ ήταν σε απόσταση σχεδόν 13 δισεκατομμυρίων ετών φωτός. Αυτό σημαίνει ότι το φως που εντόπισε η κάμερα NICMOS του Χάμπλ ταξίδευε για 13 δισεκατομμύρια χρόνια και έδειξε πώς μοιάζουν οι γαλαξίες πριν από 13 δισεκατομμύρια χρόνια, μια εποχή που το Σύμπαν είχε περίπου το 5% της τρέχουσας ηλικίας του. Αυτοί ήταν μερικοί από τους πρώτους γαλαξίες που δημιουργήθηκαν ποτέ και σχηματίζουν νέα αστέρια με ρυθμούς που ήταν πάνω από χίλιες φορές το ρυθμό με τον οποίο οι περισσότεροι γαλαξίες σχηματίζουν αστέρια στο σημερινό Σύμπαν.
Όσον αφορά στη συμβολή του Χάμπλ στη μελέτη της εξέλιξης του Σύμπαντος, αναφέρθηκε στα προηγούμενα ότι οι παρατηρήσεις ειδικού τύπου σουπερνόβα έδειξαν ότι το Σύμπαν διαστέλλεται με επιταχυνόμενο ρυθμό και αυτό πιστεύεται ότι οφείλεται στην ύπαρξη μιας μυστηριώδους δύναμης που ονομάστηκε «σκοτεινή ενέργεια».
Το ποιο θα είναι το μέλλον και η τελική μοίρα του Σύμπαντος είναι προς το παρόν άγνωστο, αν και υπάρχουν διάφορες θεωρίες που ναι μεν έχουν επιστημονική βάση αλλά δεν μπορούν να δώσουν τελική απάντηση στο ερώτημα.
Εν τέλει, το Χαμπλ «μας είπε» κάτι για τη θέση μας μέσα στο σύμπαν, για την ανθρώπινη ύπαρξη μέσα σε ένα σύμπαν αχανές, μας έδειξε ένα «αφιλόξενο» σύμπαν ή ένα σύμπαν θαυμαστό, γεμάτο μυστήρια;
Το Χαμπλ, όπως και άλλα επίγεια και διαστημικά τηλεσκόπια, με τις εξαιρετικές παρατηρήσεις του μας βοήθησε να γνωρίσουμε καλύτερα πολύ περισσότερα ουράνια αντικείμενα απ’ ότι πριν την εκτόξευσή του το 1990.
Η συμβολή του στην επιστήμη της Αστρονομίας και Αστροφυσικής υπήρξε ανεκτίμητη, και αυτό φαίνεται από τις δεκάδες χιλιάδες δημοσιεύσεις σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά. Μας έδωσε τη δυνατότητα να συνειδητοποιήσουμε ότι ζούμε σε ένα απέραντο Σύμπαν που είναι ταυτόχρονα θαυμαστό αλλά και τελείως απόμακρο, άδειο και όχι φιλικό στο άνθρωπο. Συχνά, τα πράγματα φαίνονται στο σωστό πλαίσιο, μόνο εάν παρατηρηθούν από αρκετά μεγάλη απόσταση. Για παράδειγμα, η εικόνα της Γης που πάρθηκε από το διαστημόπλοιο Voyager 1 από μια απόσταση περίπου 6 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα, δηλ. ακόμα μέσα στις εξωτερικές περιοχές του Ηλιακού Συστήματος, και η οποία απεικονίζει τη Γη απλά ως μια «απαλή μπλε κουκίδα» (pale blue dot), αποδεικνύει την αλήθεια της πρότασης που διατύπωσε ο διάσημος αμερικανός αστρονόμος ο Carl Sagan (1994): «Η στάση μας, η φαντασμένη πεποίθηση ότι είμαστε σπουδαίοι, η ψευδαίσθηση ότι έχουμε κάποια προνομιούχα θέση στο Σύμπαν, όλα αυτά αμφισβητούνται από αυτό το σημείο του απαλού φωτός». Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε πολύ τυχεροί που ζούμε σε ένα πανέμορφο πλανήτη, τη Γη μας, και γι’ αυτό έχουμε χρέος να τον διαφυλάξουμε ως «κόρη οφθαλμού».
Πηγή: kathimerini.gr
