Μέσα από αυτή τη συλλογή κειµένων ο κ. Ζουγανέλης απευθύνεται σε όλους αυτούς που θέλουν να μπουν σε μια διαδικασία ουσιαστικής επαφής και, όπως ο ίδιος λέει, «να θυμηθούμε πράγματα που έχουμε αναιρέσει. Να ξαναρχίσουμε να ακούμε ο ένας τον άλλον, να προσέχει ο ένας τον άλλον, να είμαστε αλληλέγγυοι, να μπούμε στην ενσυναίσθηση».

Mιλάει για την απελευθέρωση των εκφραστικών μέσων, τον πόνο των ανθρώπων, τον κοινωνικό ρατσισμό, τον πολιτισμό, την τέχνη, τον ρόλο της γυναίκας στη ζωή και για ακόµη περισσότερα. «Οι γυναίκες είναι αυτές που εγκυμονούν το μέλλον. Η μάνα είναι ό,τι το καλύτερο υπάρχει στη ζωή. Η μάνα μάς φέρνει, η μάνα μάς πονάει περισσότερο, η μάνα κρατάει την οικογένεια» παρατηρεί ο Γιάννης Ζουγανέλης.

Ο λόγος στις σελίδες του βιβλίου του «Τάδε έφη…άνθρωπος Εν χορδαίες και οργάνοις», αφορά την αγάπη για τη ζωή, την ανάγκη να ξαναγίνουµε αθώοι και ανάλαφροι σαν παιδιά, τον αέναο πόθο της ελευθερίας, το πραγµατικό νόηµα της ύπαρξης, την αλήθεια και τον πόνο των καθηµερινών ανθρώπων, το εκτυφλωτικό φως µιας χώρας που βυθίζεται στο σκοτάδι και αναδύεται ξανά σαν φοίνικας µέσα από τις στάχτες της, τη χαµένη τιµή της αγκαλιάς και της τρυφερότητας, τη νοσταλγία που αφορά όχι το παρελθόν αλλά το µέλλον.

Η µουσική του CD που συνοδεύει το βιβλίο –ανθρώπινα υπερκόσµια και σχεδόν διονυσιακά γήινη– χαϊδεύει µε στοργή τις πληγές των λέξεων και καθιστά την ανάγνωση ένα προσωπικό ταξίδι πίσω στον εαυτό µας, στις µελωδίες και στους ρυθµούς που µας (ανα)γεννούν ακόµη κι όταν τους ξεχνάµε.

Συνέντευξη στην Κωνσταντίνα Δρακουλάκου

- «Τάδε έφη…άνθρωπος Εν χορδαίες και οργάνοις» είναι ο τίτλος του βιβλίου σας. Ένα ποιητικό βιβλίο, χωρίς να είναι ποίηση. Αυτή η συλλογή κειμένων σε ποιον απευθύνεται;

«Απευθύνεται στους Έλληνες καταρχήν. Γιατί σκέφτομαι πολύ Ελληνικά. Η ελληνική γλώσσα είναι για μένα το μέσο για να εξηγώ τη ζωή. Απευθύνομαι σε όλους αυτούς τους Έλληνες που θέλουν να μπουν σε μια διαδικασία ουσιαστικής επαφής. Να θυμηθούμε πράγματα που έχουμε αναιρέσει. Να ξαναρχίσουμε να ακούμε ο ένας τον άλλον, να προσέχει ο ένας τον άλλον, να είμαστε αλληλέγγυοι, να μπούμε στην ενσυναίσθηση. Να σπάσει ό,τι εγωπαθητικό και εγωιστικό υπάρχει στην ανθρώπινη φύση μας, γιατί ο άνθρωπος έχει τρομερές αδυναμίες που πρέπει να τις πολεμάει. Τώρα όσον αφορά την ποίηση. Ο ποιητής δεν είναι κάτι απρόσιτο. Οποιοσδήποτε άνθρωπος δημιουργεί, ποιεί, είναι ένας ποιητής. Είναι ένας ξεχωριστός άνθρωπος. Επίσης ένας άλλος λόγος που έγραψα το βιβλίο είναι για να καταλάβουμε ότι δεν είμαστε μάζα. Είμαστε μοναδικοί. Όταν ο καθένας από εμάς κρατήσει τη μοναδικότητά του δεν είναι εύκολο από το σύστημα, από τον οποιονδήποτε, από την χυδαιότητα, να σε μαζικοποιήσει. Πιστεύω πως ο ένας πρέπει να βελτιώνει τον άλλον. Δεν είναι καθόλου ματαιοδοξία να σας πω ότι θέλω να βελτιώσω τους ανθρώπους. Είναι και μια υποχρέωση απέναντι και σε όλους όσοι με βελτιώνουν στην καθημερινότητά μου και μπορώ και κατασταλάζω σε απόψεις».

- Έχετε γράψει: «Γεννιόμαστε ελεύθεροι, και καταπιεζόμενοι σκλαβωνόμαστε, ισοπεδώνουμε τον εαυτό μας, τον κοινωνικοποιούμε, και δεν εκφραζόμαστε ελεύθερα. Μεγαλώνουμε με την προτροπή... "μην εκτίθεσαι, παιδάκι μου"». Θέλετε να το σχολιάσετε;

«Όταν εγώ ας πούμε εκτεθώ σε εσάς σημαίνει ότι σας έχω εμπιστοσύνη, αλλά η έκθεση έχει και την καλοπιστία. Η καλοπιστία είναι ένα τίμημα. Ακόμα και να μην δικαιωθείς από την καλοπιστία. Αυτό προκύπτει από ένα μάθημα που διδάσκω χρόνια, που έχει να κάνει με την απελευθέρωση των εκφραστικών μέσων. Για να ανανεωθούν τα εκφραστικά μας μέσα πρέπει να έχουμε τη δύναμη της έκθεσής μας, να μην μπαίνουμε σε διαδικασίες και σε όρους και σε περιορισμούς της κοινωνίας. Η κοινωνία δεν είναι κάτι εύκολο. Είμαστε μέλη της κοινωνίας αλλά δεν είμαστε μέλη σαν πολίτες. Είμαστε μέλη για το θεαθήναι -για το lifestyle τα τελευταία χρόνια- για να πουλάει ο καθένας τη δικιά του λογική. Να μην ισορροπεί με τις αξίες της ψυχής και της εξέλιξης του τι του έχει παραδοθεί. Όταν αυτά τα πράγματα τα κρατάμε μέσα μας, δεν βγαίνει τίποτα. Όταν εκτιθέμεθα τότε βάζουμε και τον άλλον μέσα στη δικιά μας την ψυχή. Τον κάνουμε «δικόν» μας. Εγώ αν εκτεθώ σε εσάς σημαίνει ότι πέραν από την εμπιστοσύνη που σας έχω, και θα αποσπάσω από εσάς μεγαλύτερη αγάπη και πίστη, το ίδιο θα συμβεί αν εκτεθείτε εσείς σε εμένα. Απλώς ο κόσμος είναι λίγο φοβισμένος, και η φοβικότητα είναι πάρα πολύ κακό πράγμα. Η γνώση για τη χημειοσυστασία μας, όπως και το αποτύπωμα που έχουμε στις ταυτότητές μας, είναι μοναδικά. Το ίδιο συμβαίνει με την ψυχή. Το ίδιο συμβαίνει και με το μυαλό, το ίδιο συμβαίνει με το σώμα. Άλλωστε το μυαλό είναι μέρος του σώματος αλλά και η ψυχή είναι μέρος του σώματος, γιατί για να κατοικήσει η ψυχή χρειάζεται σώμα. Όλα αυτά που λέω είναι συνδυαστικά, αλλά έχω κάνει έτσι ξεχωριστά κεφάλαια για να είναι πιο εύκολο στον άλλον να ξαναμπεί και να τα μελετήσει».

- Μάθατε από μικρός τη νοηματική γλώσσα, αφού ήταν ο κύριος τρόπος επικοινωνίας με τους γονείς σας. Παράλληλα μάθατε να βλέπετε το διαφορετικό στους άλλους ανθρώπους. Έχετε βιώσει ποτέ το ρατσισμό;

«Εγώ ο ίδιος ευτυχώς θωρακίστηκα από πολύ μικρός και δεν πέρασε μέσα στο συναίσθημά μου, μέσα στο σώμα μου, μέσα στο βίωμά μου ο ρατσισμός. Δεν ήμουν το παιδάκι που θα μπορούσα να υποστώ εκφοβισμό. Γιατί κατάλαβα πως όλοι αυτοί που θέλουν να εκφοβίσουν είναι κυρίως οι δειλοί. Είχα θωρακιστεί. Όπως και δεν επέτρεψα ποτέ στην οικογένειά μου να βιώσει το ρατσισμό -μιας και εγώ άκουγα. Και όταν ακούς δεν ακούς μόνο τα ωραία, ακούς και τα βρώμικα. Εγώ ήμουν η μιλιά των γονιών μου προς τα έξω. Εγώ βεβαίως βίωσα τον κοινωνικό κρατικό ρατσισμό. Και από ανθρώπους. Σκεφτείτε ότι γνώρισα ανθρώπους που είχαν ανάπηρα παιδιά και τα κρύβανε, ντρεπόντουσαν να τα δείξουνε, ντρεπόντουσαν να τα βγάλουνε έξω στον ήλιο. Βεβαίως υπάρχει κοινωνικός ρατσισμός ακόμα. Βεβαίως οι ανάπηροι και το κίνημα των αναπήρων προσπαθούν για χρόνια να αποκτήσουν το αυτονόητο, την ισότητα. Ό,τι γίνεται για τους ανάπηρους είναι για τις εντυπώσεις. Το ποσοστό των αναπήρων στην Ελλάδα είναι 25%. Είναι άνθρωποι που ζούμε μαζί τους. Δεν μπορώ τις λογικές -μωρέ τον λυπάμαι αυτόν- (είχα αποστασιοποιηθεί από όλα αυτά). Ο ανάπηρος έχει άλλα πράγματα που τα εξελίσσει. Υπάρχουν ανάπηροι με πολύ περισσότερο μυαλό και καλλιέργεια από τους αρτιμελείς. Αυτά δεν τα λαμβάνουμε υπόψη μας. Υπάρχουν τετραπληγικοί που τους βλέπεις να έχουν αυτή την σπαστικότητα και νομίζεις ότι υπολείπονται σε διανοητικότητα. Και όμως είναι εξυπνότεροι από εμάς τους «αρτιμελείς» διότι και ένας από εμάς εν δυνάμει μπορεί να είναι ανάπηρος. Μπορεί να περπατάω και να πέσει μια γλάστρα στο κεφάλι και να με στείλει αδιάβαστο.

Η νοηματική είναι για μένα μια γλώσσα που συμβάλλει ετυμολογικά στο να εξηγήσουμε τις λέξεις. Γιατί μιλάμε τις λέξεις απλώς για να συνεννοηθούμε. Και βέβαια στεναχωριέμαι που υπάρχουν άνθρωποι και νέοι και μεγάλοι που μιλάνε τη γλώσσα μας μόνο με 200 λέξεις ή γράφουνε greeklish. Είναι πράγματα αυτά; Φεύγουμε από την καλλιέργεια και την εξέλιξη, την μόρφωση και πάμε στα μορφώματα. Μορφές ανθρώπινες που όμως που δεν υπάρχει το άνω θρώσκω».

- Το «Γράμμα απ’ το Θεό» είναι αφιερωμένο στην Ελεωνόρα και στην Ισιδώρα. Με έναν πολύ απλό τρόπο δείχνει την ευτυχία τού να είσαι γονιός και την εκτίμηση στη μάνα. Τι  πιστεύετε; Είναι οι γυναίκες εκείνες που γεννούν τις ελπίδες της ανθρωπότητας;

«Η μάνα είναι ό,τι το καλύτερο υπάρχει στη ζωή. Η μάνα μάς φέρνει, η μάνα μάς πονάει περισσότερο, η μάνα κρατάει την οικογένεια.

Αισθανόμουν από μικρό παιδί μεγάλη τρυφερότητα για τις έγκυες. Ήθελα να τους πιάνω την κοιλιά, να ακούω το παιδάκι μέσα τους, να νοιώθω την ενέργεια που έρχεται. Οι γυναίκες είναι αυτές που εγκυμονούν το μέλλον. Όλα αυτά τα ρατσιστικά, τα φαλλοκρατικά ότι ο άντρας γεννάει, η γυναίκα τίκτει είναι μια αηδία η οποία πρέπει να φύγει. Ο ρατσισμός μεταξύ γυναικών και ανδρών έχει ακόμα τρομερή παρουσία. Οι νόμοι είναι φτιαγμένοι με λογική φαλλοκρατική. Αισθάνομαι ότι γενικά οι άντρες δεν τιμούν την θηλυκότητα έτσι όπως πρέπει. Οι γυναίκες ανεξάρτητα από τη φύση τους είναι αυτές που αντιλαμβάνονται πιο πολύ, που κάνουν υποχωρήσεις, που έχουν αγωνιστεί. Ακόμη δεν έχει αναγνωριστεί ότι τα οικοκυρικά είναι μια εργασία. Μια νοικοκυρά δουλεύει πάρα πολύ. Και βέβαια έτσι φτάσαμε σε ένα σημείο να έχουμε ένα γερασμένο πληθυσμό, να μην υπάρχουν διευκολύνσεις και παροτρύνσεις στην κοινωνία μας για να γεννηθούν νέα παιδιά με αποτέλεσμα να φτάσει το έθνος μας σε λίγα χρόνια να συρρικνωθεί. Δεν πρέπει να σκεφτόμαστε πως εμείς δεν θα ζούμε τότε -ποιος ζει ποιος πεθαίνει όπως λέμε. Δεν μας ενδιαφέρει το ποιος ζει ποιος πεθαίνει αλλά ποιος ζει και πώς ζει».

- Η Ελεωνόρα ό,τι κι αν τραγουδήσει το απογειώνει. Ο Κραουνάκης γράφει για την Ελεωνόρα. Η Ελεωνόρα τραγουδάει Κραουνάκη. Το νέο album της κυκλοφορεί με τίτλο “Τι να λέμε τώρα”. Πώς νοιώθετε για την επιτυχημένη πορεία της στο χώρο του τραγουδιού;

«Καμαρώνω. Και καμαρώνω μαζί με την κόρη μου και όλα τα παιδιά που καταφέρνουν να δυναμωθούν και να έχουν μια τέτοια παρουσία σε όλους τους χώρους όχι μόνο της τέχνης. Μια τέτοια παρουσία που τον άλλον να μπορεί να τον κάνει καλύτερο.

Ο Κραουνάκης είναι μια ιδιότυπη ιδιαίτερη προσωπικότητα, η προσφορά του στο σύγχρονο πολιτισμό, όχι στο τραγούδι, στο σύγχρονο πολιτισμό, είναι τεράστια.  Ο Κραουνάκης είναι μια οντότητα που έχει ασχοληθεί και με το αρχαίο δράμα, έχει ασχοληθεί με το θέατρο, είναι ο ίδιος performer, είναι ένα ηφαίστειο. Όταν τον συναντάς βλέπεις ότι είναι ένας άνθρωπος έτοιμος για εκρήξεις, εκρήξεις θετικές, εκρήξεις φωτός. Το ότι η Ελεωνόρα συνεργάζεται και έκανε ένα ολόκληρο CD με τον Σταμάτη -αυτή την ιδιαίτερη προσωπικότητα- με χαροποιεί πολύ».

- Πολλοί βλέπουν την τέχνη ως πολυτέλεια. Τι θα λέγατε σε κάποιον νέο που θέλει να ασχοληθεί με την τέχνη;

«Η τέχνη δεν είναι καθόλου πολυτέλεια. Είναι απαραίτητη στη ζωή, στην καθημερινότητα. Νομίζουν ότι η τροφή που τρώμε για να ισορροπήσουμε την ύλη μας δεν έχει σχέση με την πνευματική τροφή. Και όμως η πνευματική τροφή σε κάνει μερικές φορές να γεύεσαι να νιώθεις, να αισθάνεσαι καλύτερα. Προτρέπω τους νέους ανθρώπους να ασχοληθούν με την τέχνη σοβαρά όχι με γνώμονα την αγνωρισιμότητα που προκαλείται μέσα από αυτή. Να μπουν στη γνώση, να επιλέξουν μια καλή σχολή για ό,τι θέλουν. Οι κυβερνώντες δεν φρόντισαν όλο αυτό το διάστημα, εννοώ από την Επανάσταση 1821 και μετά να υπερασπιστούν την ελληνική σκέψη. Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα ισορρόπησε κάπως σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Καταρχήν δεν υπάρχει Ευρώπη χωρίς την Ελλάδα. Δεν σκέφτηκε κανείς (δεν θέλω να πω επίθετο) από τους εξουσιάζοντες οι οποίοι για να κυβερνήσουν αμείβονται από εμάς, να κάνουν μια Ακαδημία Τεχνών. Είμαστε η μόνη χώρα που δεν έχουμε Ακαδημία Τεχνών. Η χώρα που δημιούργησε τις όλες τέχνες, δεν έχει Ακαδημία Τεχνών. Αίσχος, κατάπτυστοι. Είναι αδιάφοροι. Γιατί είναι αδιάφοροι; Διότι είναι άτομα με ξύλινα μυαλά, ξύλινη γλώσσα, ξύλινο σώμα, θωρακισμένοι κάτω από τα θωρακισμένα αμάξια τους που τάχα τους προσδίδουν κύρος. (Εμένα προσωπικά κανένα κύρος δεν μου προσδίδουν). Δεν έχουμε Ακαδημία Τεχνών οπότε κάποιος πρέπει να το ψάξει πολύ δυνατά. Η εκπαίδευση ούτως ή άλλως εξαρτάται από τον εκπαιδευόμενο».

- Το να καταφύγεις στη φύση βοηθά να καλλιεργήσεις τις καλλιτεχνικές ανησυχίες σου;

«Βεβαίως βοηθάει. Εξαρτάται φυσικά το πώς καταφεύγει κανείς στη φύση και αυτό βέβαια είναι συνάρτηση της διανοητικότητάς του. Δεν θέλω να πω ότι η διανόηση έχει σχέση με τα πτυχία και με τα πανεπιστήμια, εννοώ με τη διεισδυτικότητα στην κοινωνία και την αγάπη. Θα σας πω ένα παράδειγμα. Κάποτε περνάγαμε σε μια περιοδεία με ένα πούλμαν από την Ήπειρο, σε ένα μέρος το οποίο δεν μπορώ να σας περιγράψω τι νοιώσαμε βλέποντάς το από ψηλά. Μάλιστα από ό,τι έμαθα ήταν ένα μέρος “Natura”. Και πετάγεται ένας φίλος μουσικός και λέει: “Αν αυτό αξιοποιηθεί…”.  Ποιο να αξιοποιηθεί; Τι να γίνει δηλαδή; Εδώ φαίνεται η αξία της φύσης. Αυτός εννοούσε να αξιοποιηθεί, να γίνουν ξενοδοχεία. Γι' αυτό θέλει έναν έλεγχο το πώς προσεγγίζεις τη φύση. Είναι σημαντικό και το τονίζω ότι όλα είναι ανάλογα της σκέψης μας. Βέβαια η φύση μπορεί και να μας στέλνει και μηνύματα, εννοώ για τον τρόπο που της φερθήκαμε, για την ισορροπία του σθένους. Μερικές φορές αισθάνομαι άδικα γιατί υπάρχουν άνθρωποι, μικρά παιδιά που από το πουθενά ασθενούν με καρκίνο. Η φύση όμως είναι στοιχείο της ζωής, η ζωή είναι το παν δεν είναι οι τέχνες. Όμως οι τέχνες μπορούν να βοηθήσουν να εξελίξουν τη ζωή, αρκεί να υπάρχει σκέψη και νους».

- Θεωρείτε ότι η ενέργεια ενός ανθρώπου μπορεί να εισακουστεί στο σύμπαν;

«Από τη στιγμή που είμαστε μέρος του σύμπαντος, τουλάχιστον του δικού μας, γιατί ξέρετε τα σύμπαντα είναι άπειρα, εκατομμύρια, όπως είπε ο Νανόπουλος, αυτός ο εξαιρετικός καθηγητής. Εμείς είμαστε στοιχεία του σύμπαντος, εμείς εκφράζουμε το σύμπαν. Αν δεν υπήρχε ο άνθρωπος, δεν θα ξέραμε τίποτα. Οπότε ο άνθρωπος είναι σοβαρή συμπαντική μορφή και είναι στοιχείο του σύμπαντος, οπότε το σύμπαν σαφέστατα μας ακούει».

- Έχετε βρεθεί στην Καλαμάτα στο παρελθόν. Θα σας δούμε στο μέλλον σε κάποια νέα δουλειά;

«Μακάρι. Δεν εξαρτάται από εμάς. Εμείς με τους συνεργάτες μας κάνουμε πολλές φορές διάφορες προτάσεις για να παίξουμε, για να εκφραστούμε -πολλές φορές ρισκάροντας και οικονομικά. Εξαρτάται.

Κάποιοι μας καλούν, κάποιοι δεν μας καλούν. Πολλοί δουλεύουν για τις εντυπώσεις και όχι για την αλήθεια.

Την αγαπώ την Καλαμάτα -όχι για να σας χαϊδέψω τα αυτιά- γιατί κατάφερε μια πόλη με τους πολίτες της μετά από το μεγάλο σεισμό να επανέλθει και να επανέλθει ομορφότερη από το παρελθόν και για όλα αυτά που παράγει και έχει προσφέρει».