Οπως χαρακτηριστικά τονίζει ο Χρ. Μαλαπάνης, "δύο βασικές ανάγκες πρέπει να πληροί ο δήμος ως ο πιο κοντινός στον πολίτη βαθμός εξουσίας. Δημοκρατία και διαφάνεια. Δημοκρατία στον σχεδιασμό, στον διάλογο, στη λήψη αποφάσεων, στη συμμετοχή των πολιτών. Και διαφάνεια στις αποφάσεις, στις δαπάνες, στις διαδικασίες του προσωπικού, στον χειρισμό όλων των θεμάτων".

Αναφερόμενος στις προοπτικές, με βάση τις υφιστάμενες υποδομές, ο πρώην δήμαρχος εκτιμά ότι " ο αεροδρόμιο έχει ήδη αναδειχθεί σε πραγματική πύλη της Μεσσηνίας στον κόσμο", ενώ μιλώντας για το λιμάνι σημειώνει: "Διακρίνω τρεις δράσεις: Επιβατική, εμπορευματική και κρουαζιέρα".

Ταυτόχρονα συστήνει προσεκτική διαχείριση του νέου αυτοκινητόδρομου, "χρειάζεται ετοιμότητα, από τον δήμο για δημιουργία υποδομών και από τους επαγγελματίες για την ποιότητα και το κόστος των υπηρεσιών. Αν αυτά συμβούν, ο δρόμος θα εξυπηρετήσει την πόλη. Αν δεν συμβούν θα λειτουργήσει τελικά σε βάρος της πόλης, ως οδός διαφυγής" δηλώνει ο Χρ. Μαλαπάνης.

- Τι έχει αλλάξει στην αυτοδιοίκηση από τότε που ήσασταν δήμαρχος;

"Με τις διαδοχικές μεταρρυθμίσεις των σχεδίων "Καποδίστριας" και "Καλλικράτης", η δομή των δήμων έχει αλλάξει κατά πολύ. Οι ισχνοί -κατά κύριο λόγο- και πολλοί σε αριθμό ΟΤΑ, με τις διαδοχικές συνενώσεις τους, μετατράπηκαν σε μεγάλους σε πληθυσμό και γεωγραφική επιφάνεια δήμους. Με διευρυμένες (μετά την αποκέντρωση) αρμοδιότητες, με άρτια στελεχωμένες υπηρεσίες, με δυνατότητες δημιουργίας οικονομιών κλίμακος, και παρέμβασης σε όλα τα θέματα που απασχολούν τον δημότη.

Παρά τις τυχόν επιμέρους ενστάσεις που μπορεί να υπάρξουν για τις μεταρρυθμιστικές μεταβολές στους δήμους, οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι άλλαξαν και τη δομή αλλά και τις δυνατότητες της τοπικής αυτοδιοίκησης".

- Η αυτοδιοίκηση σήμερα έχει περισσότερους ή λιγότερους οικονομικούς πόρους από το παρελθόν;

"Ειλικρινά, δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω. Εκτιμώ όμως ότι στο γενικότερο πλαίσιο περικοπών της κεντρικής εξουσίας προς όλους, έχει επέλθει μείωση των κεντρικών αυτοτελών πόρων σε ποσοστό άνω του 25%. Παράλληλα, έχουν μειωθεί σε ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό οι αποδοχές του προσωπικού. Αυτά όμως είναι αποφάσεις της κεντρικής εξουσίας που επιδρούν στους ΟΤΑ.

Παρ’ όλα αυτά, οι δήμοι εξακολουθούν να εφαρμόζουν την προ της κρίσης τιμολογιακή πολιτική προς τους δημότες, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων προς ευπαθείς ομάδες, κάτι βεβαίως που δεν ανακουφίζει την πλειονότητα των πολιτών. Ιδιαίτερα στην ύδρευση, όπου υπήρξε τεράστια μείωση των δαπανών μισθοδοσίας χωρίς και περικοπή κρατικών ενισχύσεων.

Αθροιστικά, εκτιμώ ότι η κατάσταση -από άποψη ισοζυγίου πόρων- παραμένει όπως περίπου ήταν, ισορροπώντας σε χαμηλότερα αριθμητικά επίπεδα".

- Ποιες ανάγκες των πολιτών πρέπει να εξυπηρετεί ο σύγχρονος δήμος;

"Την περίοδο που διανύουμε, με την κυριαρχία της παγκοσμιοποίησης, θεοποίηση του κέρδους, την υποχώρηση των ηθικών αξιών, την έξαρση της βίας και της ανασφάλειας των πολιτών, δύο βασικές ανάγκες πρέπει να πληροί ο δήμος ως ο πιο κοντινός στον πολίτη βαθμός εξουσίας.

Δημοκρατία και διαφάνεια. Δημοκρατία στον σχεδιασμό, στον διάλογο, στη λήψη αποφάσεων, στη συμμετοχή των πολιτών. Και διαφάνεια στις αποφάσεις, στις δαπάνες, στις διαδικασίες του προσωπικού, στον χειρισμό όλων των θεμάτων. Δημοκρατία και διαφάνεια παντού".

- Σήμερα στην Ελλάδα οι περισσότερες δημοτικές επιχειρήσεις υπολειτουργούν και οι ΔΕΥΑ λειτουργούν κυρίως ως… γραφεία ανάθεσης έργων σε ιδιωτικές επιχειρήσεις. Μέσα σε αυτό το τοπίο υπάρχει μέλλον για τις δημοτικές επιχειρήσεις ή θα κλείσουν;

"Κατ’ αρχήν, δεν διαφωνώ με την ανάθεση έργων από τη ΔΕΥΑΚ σε ιδιώτες εργολήπτες. Θεωρώ ότι η σωστή λειτουργία κάθε δημοτικής επιχείρησης πρέπει να εμπεριέχει και τη σωστή συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα. Θυμίζω τα τεράστια οικονομικά προβλήματα της ΔΕΥΑΚ, όταν -κυρίως μετασεισμικά- βρέθηκε με μεγάλο αριθμό εργαζομένων.

Κατά τη γνώμη μου, η επιχείρηση πρέπει να έχει το απαιτούμενο ειδικευμένο προσωπικό στη διοίκηση και στον σχεδιασμό, καθώς και το απαραίτητο προσωπικό για την εύρυθμη λειτουργία της. Τα υπόλοιπα μπορούν να αντιμετωπιστούν με εξωτερικούς συνεργάτες (εργολήπτες), κατά περίπτωση.

Οσον αφορά στις υπόλοιπες δημοτικές επιχειρήσεις -και δεδομένου ότι σ’ αυτές έχουν εκχωρηθεί σημαντικές αρμοδιότητες (κοινωνική παρέμβαση, πολιτισμός, αθλητικές υποδομές και εκδηλώσεις, βρεφονηπιακοί σταθμοί, λαϊκές αγορές κλπ)- γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι η σωστή λειτουργία τους είναι απαραίτητη για την εκτέλεση του ουσιαστικά δημοτικού έργου. Ως εκ τούτου, επιβάλλεται η ''παντί τρόπω'' στήριξή τους από τον δήμο για την εκτέλεση του έργου τους"

Η εκλογή δημάρχου

- Τελευταία έχει έρθει πάλι στο προσκήνιο η πρόταση για ξεχωριστά ψηφοδέλτια δημάρχων και δημοτικών συμβούλων. Πώς σχολιάζετε αυτή την πρόταση;

"Μετά την αλλαγή στη δομή του δήμου, λογικό είναι να ακολουθήσουν μεταβολές στον τρόπο εκλογής δημάρχων και δημοτικών συμβούλων. Δεν είναι γνωστό ακόμα το "αν θα γίνει" και το "πώς θα γίνει". Κάθε όμως αλλαγή που θα περιορίζει το σημερινό δημαρχοκεντρικό μοντέλο και θα προωθεί τη δημοκρατία και τη διαφάνεια, είναι ευπρόσδεκτη".

- Στην Καλαμάτα τι έχει αλλάξει από τότε που ήσασταν δήμαρχος;

"Οι αλλαγές που επήλθαν είναι πολλές. Σήμερα ο δήμος έχει τουλάχιστον 20 φορές μεγαλύτερη έκταση και 50% περισσότερους δημότες. Τότε υπήρχε η αγωνία της ανασυγκρότησης της πόλης από τους σεισμούς, η προσπάθεια επίλυσης των βασικών προβλημάτων της και η προώθηση των στόχων της (εθνικός δρόμος, Πανεπιστήμιο, σχολική στέγη, διατηρητέα, οικιστικός πλούτος κ.ά.). Τότε ζούσαμε με την προσπάθεια και την ελπίδα -έως βεβαιότητα- της λύσης τους. Σήμερα υπάρχει ανεργία, αβεβαιότητα, ανασφάλεια, χωρίς να διαφαίνεται ακόμη ουσιαστικά ότι έχει κάτι δρομολογηθεί σε ορατό χρόνο".

Οι προτεραιότητες για τα επόμενα χρόνια

- Ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι προτεραιότητες που πρέπει να θέσουν τα επόμενα χρόνια οι δημοτικές αρχές της Καλαμάτας;

"Δεν υποτιμώ καμία από τις δράσεις που έχει αναλάβει και εκτελεί ο Δήμος Καλαμάτας. Εκτιμώ όμως ότι η σημερινή κατάσταση της χώρας μας είναι αποτέλεσμα -εκτός των άλλων- και της ελλιπούς παραγωγικής βάσης. Ως εκ τούτου, η έξοδος από την κρίση δεν πρόκειται να υπάρξει, αν δεν διευρυνθεί ουσιαστικά η παραγωγική βάση. Προς αυτήν την κατεύθυνση, σημαντική μπορεί να είναι η συνεισφορά του δήμου στον τομέα της αγροτικής τουλάχιστον παραγωγής.

Ειδικότερα, προς αυτήν την κατεύθυνση θεωρώ ότι πρέπει να κινηθεί ο δήμος και να υπάρξει ουσιαστική υποβοήθηση των αγροτών με έργα υποδομής (αρδευτικό, φράγματα κ.ά.) και με δράσεις προβολής και προώθησης των τοπικών προϊόντων, τόσο σε περιοχές της χώρας μας, όσο και στο εξωτερικό.

Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στο ΠΟΠ Καλαμάτας (ελαιόλαδο και ελιές), αλλά και σε άλλα τοπικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των αρωματικών φυτών Ταϋγέτου και των υπολοίπων προϊόντων του συγκεκριμένου ορεινού όγκου".

- Ο Δήμος Καλαμάτας στο παρελθόν είχε ταυτιστεί με τον πολιτισμό και τις τέχνες. Ποια μπορεί να είναι η "ταυτότητα" της Καλαμάτας τα επόμενα χρόνια;

""Πόλις Πολύτροπος" ήταν το σύνθημά μας την περίοδο που ήμουν δήμαρχος. Εδειχνε το πολύτροπο της πόλης στον πολιτισμό και τις τέχνες. Σήμερα, το σύνθημα αυτό και το περιεχόμενό του έχουν εγκαταλειφθεί. Η ταυτότητά της όμως, ως πόλη που ενδιαφέρεται για τους δημότες της και επιθυμεί να προσελκύσει επισκέπτες, δεν μπορεί παρά να είναι "πολιτιστική" και "πολύτροπος".

Εκτιμώ ότι η λειτουργία του Μεγάρου Χορού -που θεωρώ πως δεν είναι τόσο πολυδάπανη όσο παρουσιάζεται- θα βοηθήσει στην ανάδειξη της πολιτιστικής της δράσης όλο το χρόνο και όχι μόνο την περίοδο του Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού.

Τέλος, αναγκαία είναι σήμερα η δημιουργία ανοιχτού θεάτρου 2.500 περίπου θέσεων, προκειμένου να φιλοξενούνται πολιτιστικές εκδηλώσεις".

- Τις τελευταίες δεκαετίες η μεσσηνιακή πρωτεύουσα ζούσε με το όνειρο του νέου αυτοκινητόδρομου Κόρινθος - Τρίπολη - Καλαμάτα. Τι περιμένει η Καλαμάτα από το νέο αυτοκινητόδρομο τα επόμενα χρόνια;

"Τα οφέλη του αυτοκινητόδρομου είναι ήδη εμφανή. Η Καλαμάτα με το νέο δρόμο έγινε τουριστικός προορισμός. Το θέμα είναι αυτή η τάση να ενισχυθεί και κυρίως να διατηρηθεί. Γι’ αυτό χρειάζεται ετοιμότητα, από τον δήμο για δημιουργία υποδομών και από τους επαγγελματίες για την ποιότητα και το κόστος των υπηρεσιών. Αν αυτά συμβούν, ο δρόμος θα εξυπηρετήσει την πόλη. Αν δεν συμβούν θα λειτουργήσει τελικά σε βάρος της πόλης, ως οδός διαφυγής".

- Σε ποιους πυλώνες θα πρέπει να βασιστεί η οικονομία της Καλαμάτας τις επόμενες δεκαετίες;

"Χρόνια τώρα έχει ξεκαθαριστεί ότι οι πυλώνες ανάπτυξης της πόλης είναι η αγροτική οικονομία και ο τουρισμός.

Εξ άλλου, στον τουριστικό χάρτη έχουν βάλει τη Μεσσηνία το κλίμα με τη μεγάλη ηλιοφάνεια, ο φυσικός πλούτος (θάλασσα, ακρογιαλιές, ορεινός όγκος), ιστορία και αρχαιολογικοί χώροι, ο εθνικός δρόμος και η τουριστική προβολή της Costa Navarino. Χρειάζεται τώρα και υποβοήθηση της αγροτικής παραγωγής, έτσι ώστε και ο δεύτερος πυλώνας να μπει σε τροχιά δυναμικής ανάπτυξης".

- Το μοντέλο ανάπτυξης "τραπεζοκαθίσματα - ξαπλώστρες" κυριαρχεί στο παρόν. Μέλλον έχει;

"Και βέβαια θεωρώ πως έχει μέλλον. Μια πόλη που θέλει να είναι τουριστική και έχει θαυμάσιο κλίμα, είναι λογικό να αναπτύσσει υπαιθρίως τραπεζοκαθίσματα, παρά τις ακρότητες, σε ορισμένες περιπτώσεις. Το θέμα, όμως, είναι να μην αποτελεί αυτό το μόνο μοντέλο ανάπτυξης, γιατί είναι επισφαλές και ευμετάβλητο. Το σωστό μοντέλο χρειάζεται και ισχυρή παραγωγική βάση, σε όλους τους τομείς ει δυνατόν, γιατί πραγματικό πλούτο δημιουργεί μόνο η παραγωγή".

- Πώς μπορούν να αξιοποιηθούν το λιμάνι και το αεροδρόμιο της μεσσηνιακής πρωτεύουσας;

"Το αεροδρόμιο έχει ήδη αναδειχθεί σε πραγματική πύλη της Μεσσηνίας στον κόσμο. Η προβολή που γίνεται από την Costa Navarino, η συνεργασία της με την Aegean, έχουν ήδη αρχίσει να καταγράφουν το αεροδρόμιο της Καλαμάτας ως πύλη εισόδου της χώρας. Βέβαια, απαιτούνται έργα υποδομής που καθυστερούν πολύ. Προσοχή πρέπει να δοθεί στην πιθανή ιδιωτικοποίηση του αεροδρομίου και στην ανάγκη να συμπεριληφθούν στις υποχρεώσεις του αναδόχου η εκτέλεση των αναγκαίων έργων υποδομής. Κάθε περαιτέρω καθυστέρηση, τουλάχιστον στην υλοποίηση της πρώτης φάσης των εργασιών, μπορεί να ανακόψει την πορεία ανάπτυξης του αεροδρομίου.

Στο λιμάνι διακρίνω τρεις δράσεις: Επιβατική, εμπορευματική και κρουαζιέρα. Για την εξυπηρέτηση αυτών των δράσεων -και κυρίως για την διασφάλιση της ασφάλειας- απαιτούνται σημαντικά έργα (υπήνεμος μόλος, αποκατάσταση υποσκαφής προσήνεμου μόλου, εκβάθυνση λιμενολεκάνης).

Εκτιμώ, ότι ενδεχόμενη εμπορευματική κίνηση που μπορεί να παρουσιαστεί συναρτάται με την παραγωγή και τις ανάγκες της ενδοχώρας. Επειδή και η ενδοχώρα είναι μικρή και η παραγωγική βάση μειωμένη, ουσιαστική εμπορευματική κίνηση στο λιμάνι δεν πρόκειται να υπάρξει με το σημερινό πλαίσιο. Αντίθετα, επιβατική κίνηση μπορεί άνετα να εξυπηρετηθεί, ακόμη και με πιθανή δρομολόγηση πλοίου προς Αίγυπτο ή Λιβύη, με τις υπάρχουσες υποδομές, με εξαίρεση την αναγκαιότητα δημιουργίας σταθμού επιβατών.

Τέλος, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην κρουαζιέρα που εξελίσσεται δυναμικά και μπορεί να αποτελέσει σημαντικό στοιχείο στην τουριστική ανάπτυξη της πόλης.

Χρειάζεται βέβαια στόχευση σε κρουαζιερόπλοια που μπορούν να προσεγγίσουν στο λιμάνι και βέβαια ουσιαστική αναμόρφωση του χώρου των αποθηκών και μετατροπή

του σε σταθμό εξυπηρέτησης επιβατών και πολυκέντρο προβολής και πληροφόρησης για τα αξιοθέατα της Μεσσηνίας".

- Ποια μεγάλα προβλήματα θα κληθούν να αντιμετωπίσουν τις επόμενες δεκαετίες οι δήμαρχοι της Καλαμάτας;

"Η παρατεταμένη ύφεση και η τρομακτική ανεργία, ιδίως των νέων, δημιουργούν ισχυρούς τριγμούς στην κοινωνία. Η ανασφάλεια, ο αυταρχισμός και η βία απειλούν ακόμη σήμερα και τους "σχετικά λιγότερο πάσχοντες".

Η αυτοδιοίκηση, ως α΄ βαθμός εξουσίας και πιο κοντά στον πολίτη, πρέπει να βρίσκεται και να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Και βέβαια, δεν μπορεί να βρει δουλειά για όλους τους δημότες. Μπορεί, όμως, να εργαστεί προς αυτήν την κατεύθυνση, βοηθώντας την παραγωγή, αξιοποιώντας προγράμματα, αναπτύσσοντας τον εθελοντισμό, αναδεικνύοντας και προβάλλοντας την αλληλεγγύη, με στόχο να διατηρήσει τη συνοχή της κοινωνίας.

Της μέριμνάς της πρέπει να τύχουν και οι μετανάστες, ιδίως αυτοί που είναι πλέον μόνιμα εγκατεστημένοι οικογενειακά, με στόχο την κοινωνική τους ένταξη. Οι Ελληνες έχουν ζήσει στο πετσί τους τα προβλήματα των μεταναστών.

Τα υπόλοιπα προβλήματα, όσο μεγάλα και αν είναι, δεν συγκρίνονται με τα κοινωνικά.

Αναφέρω όμως ενδεικτικά, τις εκκρεμότητες στο σχέδιο πόλης του 1986, και των σχεδίων Βέργας, Μικρής Μαντίνειας και Ασπροχώματος από το 1994, τη διαχείριση των απορριμμάτων (με την τραγική εξέλιξη για την πόλη, που το 1998 ήταν πρωτοπόρα), την ανάγκη ενίσχυσης της πρωτογενούς παραγωγής, τον ορεινό όγκο του Ταϋγέτου, την ανάδειξη και αξιοποίηση των πολιτιστικών χώρων, τη διατήρηση του πολιτιστικού στίγματος της πόλης, τις αθλητικές εγκαταστάσεις, τα σχολεία, την ευταξία και ευμορφία των κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων.

Αυτές πρέπει να αποτελούν αέναες δράσεις που κάθε δημοτική αρχή πρέπει να τις υπηρετεί και να τις εμπλουτίζει".

Η Καλαμάτα με τα 200 χρόνια ελευθερίας

- Πώς θα είναι η Καλαμάτα το… 2021, στην επέτειο των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821;

"Είναι σαφές ότι η εποχή μας δεν προσφέρεται για προβλέψεις, με τις τόσες αβεβαιότητες που υπάρχουν. Ονειρεύομαι όμως -αν θέλετε- μια πόλη με ευτυχισμένους δημότες, με υψηλά περιβαλλοντικά "στάνταρ", με λειτουργούσες άψογα υποδομές, ευκολία στις μετακινήσεις για όλους, με ισχυρή παραγωγική βάση και πολλούς επισκέπτες.

Για να στέρξει όμως το όνειρο αυτό, δεν αρκεί η προσπάθεια μόνο του δήμου, αλλά και πολλών άλλων παραγόντων. Οσο όμως πιο δημοκρατικά και με διαφάνεια προσεγγίζουμε τα θέματα, τόσο πιο κοντά στο όνειρο θα είμαστε".

[Συνέντευξη στον Θανάση Λαγό]