Ενα από τα πιο πρόσφατα έργα του, το ντοκιμαντέρ "Cyprus in Winter", – το οποίο παρουσιάστηκε στο 4ο Ετήσιο Ελληνικό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου στον Καναδά- είναι αφιερωμένο στην 50ή επέτειο της διαίρεσης της Κύπρου και εξετάζει 14 κρίσιμα χρόνια της ιστορίας της, από την ανεξαρτησία το 1960 έως τη διαίρεση το 1974. Μέσα από την ταινία, αναλύεται η πολιτική κατάσταση της εποχής, οι σχέσεις μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων Κυπρίων, και οι επιρροές των διεθνών δυνάμεων, όπως η Βρετανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον ρόλο του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, ο οποίος υπήρξε καθοριστική προσωπικότητα για την ανεξαρτησία της Κύπρου και τις πολιτικές εξελίξεις που ακολούθησαν.
Εχει επιλεγεί να συμμετάσχει στην ενότητα Nexus του τμήματος Podcast του 65ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, το οποίο είναι σε εξέλιξη. Αμέσως μετά το φεστιβάλ, ο Ντάνι Κορομηλάς θα επισκεφθεί τη Μεσσηνία και τη Λακωνία για τα γυρίσματα της νέας του ταινίας, με τίτλο "Spartamerika".
PODCAST τou "Cyprus in Winter"
Συνέντευξη στην Κωνσταντίνα Δρακουλάκου
Ο πατέρας σας κατάγεται από την Πολιανή, ένα χωριό με μεγάλη ιστορική σημασία. Πώς αυτή η προσωπική σχέση με την ιστορία επηρέασε τα έργα σας όπως το ‘Kalamata '21’ και το ‘Cyprus in Winter’;
Η γενέτειρα του πατέρα μου είναι φυσικά ένα βασικό σημείο αναφοράς για κάθε έργο που έχω δημιουργήσει ως παιδί Ελλήνων μεταναστών. Ο θρύλος του Παπαφλέσσα είναι συναρπαστικός, και καθώς έκανα έρευνα για το βιβλίο μου Kalamata '21, συνειδητοποίησα ότι υπήρχαν πολύ περισσότερες πολιτικές ίντριγκες, ακόμα και βυζαντινές, σκοτεινές κατασκοπικές πρακτικές και προδοσίες από ό,τι μας δίδασκαν στα ελληνικά σχολεία τη δεκαετία του '70 και του '80. Θα έλεγα ότι ο Παπαφλέσσας ήταν πολιτικός χειριστής για την εποχή του, και θα ήταν ένας πολύ επιτυχημένος πρωθυπουργός ή πρόεδρος, παρά τα ελαττώματά του. Η βασική διαφορά μεταξύ του επαναστάτη στρατηγού και των σημερινών ηγετών είναι ότι ο Παπαφλέσσας δεν φοβόταν να πεθάνει για τον σκοπό του, και η θυσία του αποτελεί αληθινό παράδειγμα ηγετών που μάχονται στην πρώτη γραμμή μαζί με τους στρατιώτες τους.
Ετσι, η Πολιανή κατέχει σημαντική θέση στο βιβλίο μου για το 1821. Αντίθετα, στην ταινία ‘Cyprus in Winter’ δεν έχει τόσο κεντρικό ρόλο, καθώς αυτή η ταινία αντικατοπτρίζει μια εντελώς διαφορετική γενιά στρατιωτικών και αξιωματούχων. Οι ηγέτες στην Αθήνα του 1973-74 δεν έχουν τίποτα κοινό με τους αγωνιστές από τo Μοριά της δεκαετίας του 1820.
Πώς ήταν η εμπειρία σας από το Ελληνικό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου στον Καναδά και πώς αντιδρά το κοινό στο θέμα της κυπριακής διαίρεσης;
Η ανταπόκριση στην ταινία τόσο στο Τορόντο όσο και στην Οττάβα ήταν ζεστή, αν και είχε ένα βαρύ, συγκινητικό τόνο. Παρευρέθηκε ο Έλληνας πρέσβης στον Καναδά, μαζί με πολλούς καθηγητές, μέλη της Διεθνούς Αμνηστίας και Καναδούς ελληνικής και κυπριακής καταγωγής. Ήταν μια δυνατή στιγμή, αν και δεν μπόρεσα να προσφέρω κάποια λύση μέσα από την ταινία μου, μόνο να προβάλω ένα θλιβερό, αντιστασιακό κινηματογραφικό γράμμα προς το πληγωμένο έθνος. Μέχρι τον περασμένο Αύγουστο πίστευα αφελώς ότι ορισμένες συναντήσεις στον ΟΗΕ ή το ΝΑΤΟ θα έφερναν κάποια θετική κίνηση ή διάλογο, αλλά μέχρι τον Σεπτέμβριο είχα εγκαταλείψει αυτή την ελπίδα και διατήρησα το πρωτότυπο τέλος της ταινίας.
Τι σας εμπνέει να ασχολείστε με ιστορικά ντοκιμαντέρ; Υπάρχουν άλλες περίοδοι ή γεγονότα που θα θέλατε να εξερευνήσετε στο μέλλον;
Το πρώτο μου ιστορικό ντοκιμαντέρ ήταν το ‘Greece Year Zero’, που εξετάζει την ταραχώδη γέννηση του σύγχρονου ελληνικού έθνους, από το 1821 μέχρι τα σκληρά χρόνια της λιτότητας το 2015. Εμπνεύστηκα από τους Ελληνες και τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάστηκαν άδικα κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Ένιωσα την ανάγκη να δείξω μια πιο αληθινή εικόνα του θάρρους και της θυσίας των Ελλήνων μέσα στους τελευταίους δύο αιώνες.
Ημουν στο Λονδίνο, αναζητώντας αρχειακό υλικό από το 1941, και ο Βρετανός αφηγητής ανέφερε τον Στάλιν ως τον τελευταίο που έμεινε να πολεμάει τους Ναζί μαζί με τους Βρετανούς, ενώ στην πραγματικότητα, ως τον Απρίλιο ήταν η μικρή Ελλάδα που πολεμούσε Ιταλούς, Αλβανούς, Βούλγαρους και έπειτα Γερμανούς από τον Βορρά. Η ταινία μου ‘Cyprus In Winter’ είναι επίσης προσπάθεια να φωτίσω γεγονότα που η ιστορία συχνά παραβλέπει. Το καλοκαίρι του 1974, ο κόσμος εγκατέλειψε την Κύπρο ή της γύρισε την πλάτη. Οταν, τον Ιανουάριο του 1991, οι στρατοί του κόσμου πήγαν για να σώσουν το Κουβέιτ, αυτό μου θύμισε την Κύπρο. Το 2022, όταν ο Πούτιν εισέβαλε στην Ουκρανία για να «σώσει» Ρώσους, μου θύμισε έντονα τις δικαιολογίες της Τουρκίας για τη διπλή εισβολή της τον Αύγουστο του 1974.
Πώς προσεγγίσατε την παρουσίαση των γεωπολιτικών καταστάσεων και των εντάσεων μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, και ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση στο να κάνετε αυτά τα πολύπλοκα ζητήματα κατανοητά για το ευρύτερο κοινό;
Κατάφερα να συμπιέσω 14 χρόνια σε 35 λεπτά οθόνης, πράγμα δύσκολο δεδομένων των ιστορικών εντάσεων μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων, καθώς και των Κυπρίων των δύο πλευρών. Ακόμα και αν έκανα μια επική ταινία τεσσάρων ωρών, το τέλος θα ήταν το ίδιο: η Κύπρος εξακολουθεί να είναι διχοτομημένη, πενήντα χρόνια μετά.
Ο Ψυχρός Πόλεμος και οι δυναμικές του δημιούργησαν συνθήκες για να ανατραπούν μικρότερα έθνη με δολοφονίες και πραξικοπήματα. Προσπάθησα να παρουσιάσω τον Κύπριο Πρόεδρο, Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, ως εθνάρχη που παγιδεύτηκε ανάμεσα σε Βρετανούς, Σοβιετικούς και Αμερικανούς, και ταυτόχρονα να αντιμετωπίζει την ανυπότακτη ΕΟΚΑ Β' και τη χούντα των Αθηνών στις καταστροφικές προσπάθειές τους για την Ενωση.
Ποια μηνύματα ελπίζετε να αποκομίσει το διεθνές κοινό από την ταινία σας;
Ενα απλό μήνυμα θα ήταν: αν κάποιος μιλά για εισβολή, και αυτό που βλέπουμε μοιάζει με εισβολή, και στη συνέχεια πράγματι γίνεται εισβολή, τότε είναι όντως εισβολή. Δεν υπάρχουν «αστυνομικές δράσεις» στη διεθνή σκηνή· υπάρχουν τανκς, αλεξιπτωτιστές, και ναπάλμ που καίνε ελαιώνες και αθώους πολίτες.
Ας ρίξουμε άλλη μια ματιά στο πρόσφατο παρελθόν, ώστε, ως ελεύθεροι άνθρωποι, να μη βλέπουμε ξανά τον ίδιο φαύλο κύκλο ηγετών να κινούν στρατούς όπου τους βολεύει.
Σκοπεύετε να ασχοληθείτε με άλλα θέματα σχετικά με την Κύπρο ή την ελληνική ιστορία σε μελλοντικά έργα σας;
Η τρίτη μου ταινία αυτής της ιστορικής τριλογίας έχει τίτλο ‘Spartamerika’, και εξερευνά τους 13 Αμερικανούς Προέδρους από το 1950 έως το σήμερα. Το θέμα, και φυσικά ο τίτλος, αναφέρονται στον ηρωισμό και τον κώδικα των Σπαρτιατών, τον οποίο τιμούν ακόμη και σήμερα οι Αμερικανοί πεζοναύτες.
Ενώ τα περισσότερα ιστορικά κυβερνητικά κτίρια, από τη Μόσχα ως το Λονδίνο, παραπέμπουν στα ιδανικά της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, θεωρώ ότι το σύγχρονο διεθνές σκηνικό έχει ενισχύσει το «Σπαρτιατικό» μοντέλο. Στη νέα μου ταινία συμμετέχει και ο ταλαντούχος Έλληνας κινηματογραφιστής Ηλίας Ευτυχιάκος. Οταν είμαι στην Ελλάδα, πάντα επιλέγω να συνεργάζομαι με Ελληνες, γιατί αυτό με φέρνει πιο κοντά στο θέμα της δουλειάς μου.
Πώς βλέπετε το ρόλο του ντοκιμαντέρ στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης και την ευαισθητοποίηση για σημαντικά πολιτικά ζητήματα;
Πιο σημαντικός από ποτέ. Πάντα με ενοχλούσε η χρήση του όρου “αναθεωρητικός” για βιβλία ή ταινίες. Ενας καθηγητής στον Καναδά χαρακτήρισε το ‘Greece Year Zero’ ως αναθεωρητικό, γιατί ανέδειξε ιστορικά γεγονότα που δεν είχαν παρουσιαστεί προηγουμένως ή είχαν παραποιηθεί για πολιτικούς σκοπούς. Για μένα, η πρώτη “εκδοχή” της ιστορίας που διαμορφώνεται από πολιτικές ή οικονομικές σκοπιμότητες είναι η πραγματική αναθεώρηση.
Στόχος μου είναι η αποκατάσταση της αλήθειας, χωρίς φόβο. Υπήρξαν αντιδράσεις για τον τρόπο που παρουσίασα την ΕΟΚΑ και την ΕΟΚΑ Β'. Πολλοί θεωρούν δύσκολο να κρίνουν πότε ένας αγωνιστής γίνεται τρομοκράτης. Δεν μπορώ να απαντήσω, αλλά παλεύω με το ερώτημα.
Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίσατε κατά την έρευνά σας για τα γεγονότα που οδήγησαν στη διχοτόμηση της Κύπρου στο ‘Cyprus in Winter’, και πώς ισορροπήσατε μεταξύ αφήγησης και ιστορικής ακρίβειας;
Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν να μην μπορώ να επιστρέψω στην Κύπρο το 2021 και 2022 υπό κανονικές συνθήκες. Σχετικά με την έρευνα, υπάρχει πληθώρα πηγών στον Καναδά, καθώς οι Καναδοί ειρηνευτές πέρασαν πάνω από πενήντα χρόνια διατηρώντας την ειρήνη στην Κύπρο. Η Ουάσιγκτον και οι προεδρικές βιβλιοθήκες υπήρξαν επίσης πολύτιμες. Πολλά από τα στοιχεία που συγκέντρωσα για το ‘Greece Year Zero, για την Ελλάδα της δεκαετίας του 1960 και του 1970, ενσωματώθηκαν και στο ΄’Cyprus in Winter’.
Πώς βλέπετε τον ρόλο της ελληνικής διασποράς στη διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας, ειδικά στο πλαίσιο της δουλειάς σας με τον Παμμεσσηνιακό Σύλλογο;
Οι ελληνικές κοινότητες στη Βόρεια Αμερική είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της κληρονομιάς των Ελλήνων που έφυγαν τον περασμένο αιώνα. Οι Παμμεσσήνιοι είναι από τους πιο επιτυχημένους συλλόγους στον Καναδά, με ετήσιες εκδηλώσεις που συγκεντρώνουν έως και 1.500 άτομα. Ο φίλος μου Γιώργος Βλαχάκης, πρόεδρος την τελευταία δεκαετία, έχει συμβάλει σημαντικά στην άνθηση του συλλόγου στο Τορόντο.
Ερχόσαστε συχνά στην Ελλάδα; Τι σκοπεύετε να κάνετε κατά τη διάρκεια της παραμονής σας εδώ; Εχετε κάποια μελλοντικά σχέδια;
Ναι, έρχομαι συχνά, είτε μόνος το φθινόπωρο είτε με την οικογένειά μου το καλοκαίρι. Σε λίγες μέρες θα παρευρεθώ στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και μετά θα πάω στη Λακωνία για γυρίσματα για την επόμενη ταινία μου, το ‘Spartamerika’.
