Στην εκδήλωση μίλησαν οι Γιάννης Βραΐλας, εκδότης, Σπύρος Λαγωνικάκος, λάτρης του Καζαντζίδη, και Λεωνίδας Οικονόμου, κοινωνικός ανθρωπολόγος και συγγραφέας του βιβλίου.
«Ηρθα σε επαφή με το έργο και τους οπαδούς του Καζαντζίδη στη δεκαετία του 1980. Με ενδιέφερε ως μελετητή του λαϊκού τραγουδιού», λέει ο συγγραφέας Λεωνίδας Οικονόμου και συνεχίζει: «Με συγκινούν πολλά πράγματα στο έργο του και οι ιστορίες των θαυμαστών του, ιδιαίτερα τα συγκλονιστικά τραγούδια του τραύματος, τα οποία είναι διαχρονικά, οικουμενικά και βαθιά ανθρώπινα».
Συνέντευξη στην Κωνσταντίνα Δρακουλάκου
Πώς προέκυψε η ιδέα για τη συγγραφή ενός βιβλίου για τα ερωτικά τραγούδια του Στέλιου Καζαντζίδη; Τι σας τράβηξε σε αυτήν τη συγκεκριμένη πτυχή του έργου του;
Τα ερωτικά τραγούδια αποτελούν ένα μεγάλο μέρος του λαϊκού τραγουδιού. Φωτίζουν σημαντικές όψεις της κοινωνικής εμπειρίας: θέματα σχετικά με τη μορφή και την ιδεολογία των ερωτικών σχέσεων, τις έμφυλες σχέσεις, τις πρακτικές και τα νοήματα της ερωτοτροπίας, τον γάμο, το διαζύγιο, την απιστία, τον τρόπο διαχείρισης των προσδοκιών, των κινδύνων και των απογοητεύσεων της ρομαντικής αγάπης.
Ποια θεωρείτε ότι είναι η διαχρονική δύναμη της φωνής και των τραγουδιών του Στέλιου Καζαντζίδη; Πώς καταφέρνουν να παραμένουν ζωντανά και επίκαιρα σε διαφορετικές γενιές και τι νομίζετε ότι αντιπροσωπεύουν για τον σύγχρονο Ελληνα ακροατή;
Ο Στέλιος Καζαντζίδης είναι ένας από τους ελάχιστους τραγουδιστές που κατάφεραν να γίνουν κοινωνικοί ήρωες και σύμβολα ευρύτερων νοημάτων και αξιών. Εξέφρασε με μοναδικό τρόπο το κοινωνικό τραύμα του δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, του εμφυλίου και της σκληρής μεταπολεμικής εποχής και κατάφερε μετά το 1974 να επαναπροσδιορίσει το μύθο του και να συνομιλήσει με νέες γενιές ακροατών. Δημιούργησε και διατήρησε σε όλη του τη ζωή μια αδιάσπαστη ενότητα ανάμεσα στην εικόνα, την βιογραφία και τα τραγούδια του, και θεωρήθηκε από χιλιάδες θαυμαστές γονική ή αδελφική φιγούρα, κοινωνικός αγωνιστής, θεραπευτής, πνευματικός καθοδηγητής, και ιερό πρόσωπο. Σήμερα ο Καζαντζίδης είναι ένα σύμβολο στο οποίο προβάλλονται διαφορετικές και συχνά αντιφατικές ιδέες και αισθήματα.
Το βιβλίο σας επικεντρώνεται στην περίοδο 1952-1967. Ποιοι παράγοντες καθιστούν αυτή την περίοδο τόσο σημαντική για την ελληνική λαϊκή μουσική και για την καριέρα του Καζαντζίδη;
Είναι η περίοδος της ακμής της καριέρας του, στη διάρκεια της οποίας διαμόρφωσε τη μουσική του φυσιογνωμία, τη δημόσια εικόνα του και την ανεπανάληπτη σχέση του με τους πολυπληθείς ακροατές και θαυμαστές του.
Πιστεύετε ότι οι στίχοι που τραγουδούσε ο Καζαντζίδης αντιπροσωπεύουν προσωπικές του αξίες και εμπειρίες ή απλά την κοινή συναισθηματική και κοινωνική πραγματικότητα της εποχής;
Και τα δύο!! Ο Στέλιος Καζαντζίδης τραγουδούσε μόνο τραγούδια που τον εξέφραζαν και δεν προσέκρουαν στην ευρύτερη εικόνα και κοσμοθεωρία του, κι ακόμα συνήθιζε να μοιράζεται όψεις της ζωής του με τους ακροατές μέσω των τραγουδιών του. Η παράλληλη εξέταση του ρεπερτορίου και των αφηγήσεών του για τη ζωή του μας επιτρέπει να παρακολουθήσουμε την προσωπική και καλλιτεχνική του εξέλιξη σε συνάρτηση με τους μεταβαλλόμενους καιρούς.
Ποια τραγούδια θα προτείνατε στον αναγνώστη να ακούσει παράλληλα με την ανάγνωση του βιβλίου, ώστε να κατανοήσει βαθύτερα τα θέματα που αναλύετε;
Το βιβλίο βασίζεται και είναι συγκροτημένο πάνω στα τραγούδια. Τα ταξινομεί ανάλογα με το θέμα τους και αναδεικνύει τον νοηματικό τους πλούτο. Η ανάλυση παρουσιάζεται μαζί με τα τραγούδια πάνω στα οποία βασίζεται κι έτσι η ανάγνωση μπορεί να συνοδεύεται από την ακρόαση των αντίστοιχων κομματιών.
Ποια είναι η προσωπική σας σχέση με το έργο του Καζαντζίδη; Πώς επηρέασε την προσέγγισή σας ως ακαδημαϊκού και συγγραφέα;
Ηρθα σε επαφή με το έργο και τους οπαδούς του Καζαντζίδη στη δεκαετία του 1980. Με ενδιέφερε ως μελετητή του λαϊκού τραγουδιού, ως ένα πρωτοφανές κοινωνικό φαινόμενο και ως εκπρόσωπος μιας ορισμένης λαϊκότητας, μιας κουλτούρας πόνου και κοινωνικής κριτικής που διατρέχει τον νεοελληνικό πολιτισμό και είναι λ.χ. ορατή στο δημοτικό τραγούδι, τον τελετουργικό θρήνο (μοιρολόι), ή το έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Δεν ταυτίζομαι με τον Καζαντζίδη, αλλά με συγκινούν πολλά πράγματα στο έργο του και τις ιστορίες των θαυμαστών του, και ιδίως τα συγκλονιστικά τραγούδια του τραύματος, τα οποία είναι διαχρονικά, οικουμενικά και βαθιά ανθρώπινα.
Τι θα θέλατε να μείνει στον αναγνώστη αφού ολοκληρώσει το βιβλίο σας για τα ερωτικά του Καζαντζίδη; Υπάρχει κάποιο μήνυμα ή κάποια σκέψη που θέλετε να κρατήσει;
Το βιβλίο κατασκευάζει έναν οδηγό για την περιγραφή και την ανάλυση των μορφών της ρομαντικής αγάπης σε συνάρτηση με τις ιδέες για το άτομο, το φύλο, το σώμα, τα συναισθήματα, το γάμο, το χρήμα, κ.ο.κ. Μας επιτρέπει έτσι να σκεφτούμε και να κατανοήσουμε ένα ευρύ φάσμα ερωτικών κειμένων (όπως τις ταινίες του κλασικού ελληνικού κινηματογράφου ή πλήθος λαϊκών και λόγιων μυθιστορημάτων) και ίσως να δούμε με άλλο μάτι τις ερωτικές μας φαντασίες και βιώματα.
Πού μπορούν οι αναγνώστες να προμηθευτούν το βιβλίο σας, «Τα ερωτικά του Καζαντζίδη»;
Στην διάρκεια της παρουσίασης και στα βιβλιοπωλεία.
ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ
Το βιβλίο εξετάζει τον λόγο των ερωτικών τραγουδιών του Στέλιου Καζαντζίδη και αναλύει σε βάθος μια ποιητική θεματολογία και έναν κόσμο ιδεών, αισθημάτων, κανόνων και πρακτικών που διαπερνούν συνολικά το λαϊκό τραγούδι και τον λαϊκό πολιτισμό της εποχής. Τα ποιητικά μοτίβα αναλύονται με βάση έναν οδηγό στην ιστορία των νεωτερικών ιδιωμάτων της ρομαντικής αγάπης που προσφέρει μια καινοτόμο προοπτική για την ερμηνεία ποικίλων κειμένων του λαϊκού αλλά και του λόγιου πολιτισμού. Τα τραγούδια αποτυπώνουν σημαντικές όψεις της κοινωνικής εμπειρίας της εποχής, όπως την κρίση των έμφυλων προτύπων και τα αντιφατικά ανδρικά συναισθήματα απέναντι στις μοντέρνες γυναίκες, την αναβάθμιση των ρομαντικών συγκινήσεων και της σεξουαλικότητας, τα έμφυλα βιώματα, αξίες, απολαύσεις και ανησυχίες των «σοβαρών» σχέσεων και του ρομαντικού γάμου, και τη δύσκολη συνύπαρξη ανάμεσα στο πάθος, τη δέσμευση και τη μονιμότητα.
Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
Ο Λεωνίδας Οικονόμου διδάσκει στο Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Απόφοιτος του Πανεπιστήμιου Αθηνών, πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στην Εcole des Hautes Εtudes en Sciences Sociales και στο London School of Economics, από το οποίο πήρε και το διδακτορικό του δίπλωμα. Εχει διεξαγάγει επιτόπια έρευνα στις ΗΠΑ και την Ελλάδα και έχει δημοσιεύσει άρθρα και μελέτες για τον αμερικανικό πολιτισμό, για την τοπική ιστορία και την παραγωγή του χώρου στην Αθήνα, καθώς και για το ελληνικό λαϊκό τραγούδι.
