«Οχι». Αλλιώτικο τότε κι αλλιώτικο σήμερα, αλλά με την ίδια ουσία. Πιο ζωηρό να είναι πρέπει το σύγχρονο, γιατί από την ιστορία διδαχτήκαμε. Ή μήπως όχι;
Και τόσα χρόνια, τόσο αίμα, τόση συμφορά στην αρχή και μετά τόσα περήφανα  νιάτα να παρελαύνουν, τόσα σημαιάκια στα μπαλκόνια; Τίποτα δεν μας έμαθαν; Η μνήμη, τόσο ασθενής πια; Και η ελπίδα τόσο ανυπεράσπιστη;
«Αν μείνουν τα πράγματα όπως είναι είσαστε χαμένοι. Η μεταβολή, ναι, είναι φίλος σας και η διαφωνία ο σύμμαχός σας στον αγώνα. Από το τίποτα κάτι πρέπει να φτιάξετε, οι δε του κόσμου οι παντοδύναμοι να γίνουν πρέπει τίποτα. Αυτό που ήδη κατέχετε αφήστε το. Πάρτε αυτό που σας αρνούνται» έγραφε ο Μπρεχτ.
Και είπε και για σένα που νομίζεις ότι οι άλλοι έχουν το χρέος να πολεμάνε, γιατί εσύ δεν τις μπορείς τις μάχες:
«Εκείνος που μένει στο σπίτι όταν αρχίζει η πάλη κι αφήνει άλλους ν' αγωνίζονται για τη δική του υπόθεση, αυτούς πρέπει να προσέχει διότι: Οποιος δεν μοιράστηκε την πάλη θα μοιραστεί την ήττα. Ούτε καν την ήττα αποφεύγει, όποιος θέλει ν' αποφύγει την πάλη, διότι: Παλεύει για την υπόθεση του εχθρού εκείνος που δεν πάλεψε για τη δική του υπόθεση».
Ούτε τα «δήθεν όχι» λοιπόν μας παίρνει να ξαναπούμε. Πόσο ακόμα να καλύψουμε ντροπές; Πόσο να κάνουμε πως δεν καταλαβαίνουμε; Κανένα περιθώριο δεν μένει, ούτε για ένοχες σιωπές ούτε για ανώφελες κραυγές. Για «ναι», ούτε λόγος. Καταστροφική η κατάφαση. Οχι, μόνο άρνηση ηχηρή. Τίποτα λιγότερο - κι ας γίνει σήμερα η αρχή. Το καλεί η μέρα.
Υ.Γ. Ευχαριστώ τη φίλη Μαρία Κ. που μου έμαθε τα ποιήματα του Μπρεχτ.