Ζήτημα επιστροφής της «βάσης του 10» για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση τίθεται ξανά στο τραπέζι των συζητήσεων, με προφανή πλέον στόχο να «λυθεί» διά της διολισθήσεως η αναγκαία αναδιάρθρωση των τμημάτων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οι «πονηροί», ισχυροί παράγοντες των κεντρικών ιδρυμάτων και κυρίως της Αθήνας λένε: «Γιατί να μπούμε σε μια επώδυνη διαδικασία αξιολόγησης τμημάτων και προτεραιοτήτων; Βάζουμε τη «βάση 10», ξεμένουν από σπουδαστές τα περιφερειακά ιδρύματα και έτσι διά της διολισθήσεως κλείνουν, χωρίς να μπορεί κανένας να πει τίποτα». Το σχέδιο, έτσι, δεν θα λέγεται «Αθηνά» αλλά «Ολα για την Αθήνα»!
Για το θέμα της περιβόητης «βάσης 10» δεν μπορούμε παρά να επαναλάβουμε ότι πρόκειται για μια κορυφαία πολιτική απάτη που είχε ως μοναδικό στόχο να χαϊδέψει αυτιά, να ακυρώσει αλλαγές προς όφελος των κατεστημένων δομών, και να προετοιμάσει πελατεία για τα κολέγια. Καταρχήν, διότι οι πανελλαδικές εξετάσεις είναι διαγωνισμός για την κατάληψη θέσεων, δεν είναι εξέταση για αξιολόγηση γνώσεων. Ο αριθμός των εισακτέων αλλά και τα θέματα των εξετάσεων καθορίζουν τον βαθμό πρόσβασης. Αν, δηλαδή, θέλεις να έχεις υψηλό βαθμό πρόσβασης, βάζεις εύκολα θέματα στις εξετάσεις ή -ακόμα καλύτερα- μειώνεις τους εισακτέους. Με βάση αυτό κάνεις την κατανομή στα τμήματα και όχι μοιράζοντας θέσεις όσες και οι μαθητές κάνοντας ταυτόχρονα τον πονηρό εκ του ασφαλούς. Επιπρόσθετα, σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική το απολυτήριο λυκείου εξασφαλίζει αυτόματα την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ενώ κρίνεται στο εσωτερικό των ιδρυμάτων η δυνατότατα συνέχισης των σπουδών. Μόνο στην Ελλάδα γίνονται εξετάσεις για να επιλεγούν αυτοί που θα εγγραφούν στην Ιατρική, στη Νομική και στο Πολυτεχνείο εξεταζόμενοι στα ίδια θέματα με αυτούς που θα πάνε για ιχθυοκαλλιέργειες και τουριστικά επαγγέλματα.
Η προσέγγιση που ζητά να κλείνουν τα τμήματα που έχουν χαμηλή ζήτηση είναι εξόχως κοντόφθαλμη και λόγω του προβληματικού επαγγελματικού προσανατολισμού. Πριν τρία χρόνια -προ κρίσης- τα επαγγέλματα του γεωργικού τομέα θεωρούνταν τελειωμένα σε σχέση με τη Νομική ή τους υπολογιστές. Τώρα όμως αυτός που ξέρει να βάζει μαρούλια, μπορεί να είναι και προνομιούχος. Τα τμήματα βέβαια που έμεναν χωρίς φοιτητές λόγω «βάσης 10» ήταν αυτά της Φυτικής Παραγωγής των ΤΕΙ. Δεν είναι αυτό ανορθόδοξο; Είναι πολύ σημαντικότερο, λοιπόν, να σταματήσουν να αιμορραγούν οικονομικά οικογένειες για να «πιάσουν» σχολές που διαθέτουν πρεστίζ, αλλά δεν οδηγούν σε επαγγελματική αποκατάσταση -τουλάχιστον εντός της χώρας- από το να ασχολούμαστε με το πόσο έγραψε ένας υποψήφιος που θέλει να γίνει σύγχρονος επαγγελματίας με υψηλές γνώσεις στον αγροτικό τομέα. Στην κατεύθυνση αυτή καλό θα ήταν και στο εσωτερικό των τριτοβάθμιων ιδρυμάτων να υπάρξει επαναπροσέγγιση προγραμμάτων σπουδών και κατευθύνσεων με βάση την πραγματικότητα, γιατί οι υπερβολικές απαιτήσεις ή οι εκπτώσεις οδηγούν σε στρεβλώσεις που στρέφονται τελικά κατά της υπόστασής τους.
Η εξειδίκευση τμημάτων διαφόρων σχολών σε απίθανα αντικείμενα, το εμπόριο μεταπτυχιακών τίτλων και πολλά άλλα συνθέτουν ένα περιβάλλον στην τριτοβάθμια εκπαίδευση που επιτάσσει την προώθηση σημαντικών δομικών αλλαγών. Το σύστημα πρόσβασης στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ δεν χωρά καμιά αμφιβολία ότι πρέπει να αλλάξει. Το σημαντικότερο όμως είναι η προώθηση σημαντικών αλλαγών στη λειτουργία της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ -θεωρητικά- έχουν την ευθύνη να διαβλέπουν τις γενικότερες εξελίξεις στην κοινωνία, την παραγωγή και την οικονομία και να διαμορφώνουν δυναμικά προγράμματα στο εσωτερικό τους. Είναι φανερό πλέον ότι δεν μπορούν να διατηρηθούν στο σύνολό τους όλα τα τμήματα που ιδρύθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτό επιβάλλει η οικονομική συγκυρία αλλά και η ανάγκη διασφάλισης της ποιότητας στη δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Η πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί δείχνει και το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουν οι τοπικές πολιτικές ηγεσίες τις επόμενες κρίσιμες εβδομάδες που θα οριστικοποιηθεί το σχέδιο αναδιάρθρωσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Θα αποτελούσε τραγικό λάθος να δοθούν κομματικές μάχες οπισθοφυλακής παριστάνοντας οι μεν τους υπουργούς ή δε τους τομεάρχες παιδείας. Το ποια τμήματα θα παραμείνουν ή ποια νέα θα δημιουργηθούν δεν είναι δουλειά του κάθε τοπικού παράγοντα, γιατί πολύ απλά δεν γνωρίζει όλα τα δεδομένα στο συγκεκριμένο χώρο. Το κρίσιμο, και αυτό που θα πρέπει να γίνει απολύτως σαφές από τους τοπικούς παράγοντες προς την κυβέρνηση, είναι ότι δεν μπορούν παρά να δεχτούν την ύπαρξη τριτοβάθμιου ιδρύματος στην περιοχή με αριθμό φοιτητών και καθηγητών που θα καθιστούν βιώσιμη και αποδοτική τη λειτουργία του. Στην πορεία που ξεκινά, η στενή παρακολούθηση του διαλόγου που διεξάγεται, με την ταυτόχρονη επιτάχυνση της ενίσχυσης των υποδομών τόσο των τριτοβάθμιων ιδρυμάτων όσο και των πόλεων σε όλα τα επίπεδα είναι τα απαραίτητα μεγάλα βήματα που οφείλουν να πραγματοποιήσουν οι τοπικοί πολιτικοί παράγοντες. Οι εξελίξεις που έρχονται, επιβάλλουν το δρόμο της κοινής δράσης έξω από διαχωρισμούς και τοπικιστικές προσεγγίσεις. Η επανάληψη των λαϊκισμών του παρελθόντος έχει αποδειχτεί ότι δεν οδηγεί πουθενά, και είναι καιρός να αλλάξουμε τον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα σε όλα τα επίπεδα πριν να είναι πολύ αργά.
Υ.Γ. Αφού λύσαμε όλα τα άλλα προβλήματα στην αυτοδιοίκηση, είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε νέο καβγά για τα σύνορα των δήμων. Το πού θα ανήκει το ένα ή το άλλο χωριό γίνεται ξανά το μεγάλο θέμα που πυροδοτεί εντάσεις. Οι λόγοι γνωστοί. Και αποτέλεσμα στρεβλώσεων του παρελθόντος. Στην Καλαμάτα, όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα, πρέπει να ενταχθεί όλη η παραλιακή ζώνη μέχρι τις Κιτριές. Αν όμως συμβεί αυτό, αποδυναμώνεται ο δήμος της Μάνης. Αν μπει όλη η Μάνη στην Καλαμάτα, δημιουργείται ένας δύσκολος λειτουργικά δήμος λόγω τεραστίου μεγέθους. Με λίγα λόγια, φαύλος κύκλος. Μήπως στην παρούσα φάση καλύτερα να μείνουν τα πράγματα ως έχουν;
panagopg@gmail.com
