Με την παράδοση τις επόμενες ώρες και της Τσακώνας ολοκληρώνεται κατά 99% ο αυτοκινητόδρομος Αθήνας – Καλαμάτας, και κλείνει έτσι ένας ολόκληρος ιστορικός κύκλος για την περιοχή. Ολη την περίοδο της μεταπολίτευσης το συλλογικό αίτημα της περιοχής ήταν η κατασκευή «του δρόμου» για την Αθήνα. Το αίτημα αυτό αποτελούσε τον κοινό πόθο αυτών που είχαν φύγει μετανάστες τις περασμένες δεκαετίες και ήθελαν να παίρνουν «ανάσες» με επιστροφές στα πάτρια εδάφη, αλλά και αυτών που έμειναν και ήθελαν να παίρνουν τις δικές τους αντίστοιχες γεύσεις από την πρωτεύουσα. Το έργο ένωνε πολιτικές δυνάμεις και τάξεις γιατί αφορούσε τον βιομηχανικό εργάτη των δυτικών προαστίων της πρωτεύουσας, τον φτωχό αγρότη του μικρού χωριού της Μεσσηνίας αλλά και τον εύπορο μεσοαστό της Αθήνας και της Καλαμάτας.
Η υλοποίηση του έργου πέρασε από πολλές φάσεις με εντάσεις, διεκδικήσεις, καταστροφές, πισωγυρίσματα και επιταχύνσεις μέχρι να φτάσουμε στην ολοκλήρωσή του. Δεν θα ήταν υπερβολή αν χαρακτηρίζαμε την όλη υπόθεση ως σίριαλ, που ακόμα και τα τελευταία επεισόδια του με το Ελεγκτικό, τις αποφάσεις και τα διάφορα μπρος πίσω, κράτησαν αμείωτο το ενδιαφέρον του κοινού. Ο δρόμος έχει πραγματικά τη δική του ιστορία, η οποία είναι γραμμένη με τόνους μελάνη. Αποτέλεσε ταυτόχρονα το τέλειο λαϊκό αίτημα, πάνω στο οποίο στήθηκαν πολιτικές καριέρες και καλύφθηκαν κραυγαλέες πολιτικές ανεπάρκειες. Οποιος δεν είχε τι να πει ή να προτείνει, τράβαγε μια ωραία καταγγελία και ένα λογύδριο περί του απαράδεκτου της μη ολοκλήρωσης του δρόμου και καθάριζε με τα τοπικά πολιτικά ζητήματα. Ο δρόμος πουλούσε μέχρι και την τελευταία ημέρα και θα συνεχίσει να πουλά μέχρι να ολοκληρωθεί και το τελευταίο του μέτρο.
Το συγκεκριμένο έργο πουλούσε πολιτικά γιατί είχε χαρακτήρα περισσότερο κοινωνικό και λιγότερο οικονομικό. Δεν ήταν δηλαδή το οικονομικό αυτό που δημιουργούσε την πίεση για την ολοκλήρωση του δρόμου αλλά η πίεση των ανθρώπων που τους ένωνε ο κοινός τόπος. Αν το κράτος λειτουργούσε με βάση τον στυγνό οικονομικό προγραμματισμό, δεν θα έθετε σε προτεραιότητα και δεν θα ολοκλήρωνε το δρόμο για την Καλαμάτα αλλά αυτόν για την Πάτρα και τη Θεσσαλονίκη. Είναι η ώρα να αναγνωρίσουμε ότι υπήρξε μια πολιτική νίκη, με τη συμβολή πολλών τοπικών παραγόντων σε πολλά επίπεδα. Δεν ήταν καθόλου εύκολο σε ένα κράτος που λειτουργούσε και εξακολουθεί να λειτουργεί με τους γνωστούς αναποτελεσματικούς ρυθμούς να φτάσουμε, έστω και μετά από τόσες δεκαετίες, σε αυτό το αποτέλεσμα. Και αυτό το αντιλαμβανόμαστε μόνο αν δούμε τι γίνεται σε άλλες περιοχές.
Η ολοκλήρωση του έργου δεν προσφέρεται για πανηγυρισμούς ούτε πρόκειται να επιφέρει πολιτικά οφέλη. Τα πάντα, σε σχέση με το συγκεκριμένο έργο, έχουν προεξοφληθεί. Το μόνο σημαντικό που επιτυγχάνεται με την ολοκλήρωση του δρόμου είναι ότι θα σταματήσει επιτέλους η εύκολη "καραμέλα" της μιζέριας και του μηδενισμού: «Τίποτα δεν γίνεται… Ούτε έναν κωλόδρομο δεν μπορούν να τελειώσουν». Ο «κωλόδρομος» τελείωσε και έφτασε η ώρα να δούμε τα σημαντικά. Είμαστε από τους ελάχιστους που τα τελευταία χρόνια υποστηρίζαμε ότι η κατασκευή του δρόμου είχε δρομολογηθεί και, λίγο νωρίτερα - λίγο αργότερα, θα ολοκληρωνόταν. Είχαμε πολλές φορές αναφερθεί στο υποκριτικό πολιτικό ενδιαφέρον για το θέμα και άλλες τόσες επισημάνει ότι άλλα ήταν τα σημαντικά και όχι η πώληση ενδιαφέροντος για το δρόμο στα πανηγύρια του καλοκαιριού. Επιτέλους, έφτασε η ώρα που το τοπικό πολιτικό προσωπικό, οι επιχειρηματίες, οι πολίτες, όλοι μας θα αναγκαστούμε να ασχοληθούμε με αυτά που πρέπει εμείς να κάνουμε για να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες που υπήρχαν, αλλά και τις νέες που μας φέρνει ο αυτοκινητόδρομος.
Εφτασε η ώρα να δούμε πώς θα αξιοποιήσουμε αγροτικά προϊόντα, υπάρχοντα αλλά και νέα, πώς θα εκμεταλλευτούμε τα πλεονεκτήματα του φυσικού περιβάλλοντος, πώς θα μετατρέψουμε το δρόμο σε μέσο παραμονής και όχι σε ευκαιρία για μια ακόμα νέα και μεγαλύτερη φυγή. Αν δεν υπάρξουν αλλαγές σε νοοτροπίες και προτεραιότητες, ο δρόμος σε πρώτη φάση θα πλήξει την εμπορική ζωή της πόλης. Ακόμα και στις σημερινές συνθήκες αυτός που έχει να ξοδέψει, θα προτιμήσει τη μεγαλύτερη αγορά, συνδυάζοντας βόλτα, ψυχαγωγία και ψώνια. Ο αυτοκινητόδρομος του δίνει τη δυνατότητα να τα πραγματοποιήσει εύκολα, γρήγορα και με ασφάλεια. Το εισόδημα που μοιραία θα αφαιρεθεί από την τοπική αγορά θα πρέπει τουλάχιστον να αναπληρωθεί από τους επισκέπτες που θα φέρει ο δρόμος. Οι επισκέπτες όμως για να έρθουν και να αφήσουν –γιατί μπορεί μόνο να πάρουν– χρειάζεται ολοκληρωμένη στρατηγική με συνεργασία πολλών παραγόντων. Την εποχή των εύκολων λόγων κάποιοι θεωρούσαν ότι αρκεί η κατασκευή του δρόμου για να απογειωθεί η ανάπτυξη του νομού. Διαπιστώνουμε όμως τώρα ότι μόνο έτσι δεν είναι τα πράγματα. Και στο δρόμο, όπως και σε σειρά άλλων παραγόντων στην οικονομία δεν υπάρχει άσπρο μαύρο και κυρίως λύσεις εύκολες και αποτελεσματικές τις οποίες κάποιοι διαθέτουν ενώ άλλοι αγνοούν, από σκοπιμότητα ή ανικανότητα. Η μια μετά την άλλη οι αυταπάτες είναι καλό να τελειώνουν και να δώσουν κάποια στιγμή τα αναθέματα και η μιζέρια τη θέση τους στην ψυχραιμία και την αισιοδοξία που προκαλεί το ρεαλιστικό και ολοκληρωμένο σχέδιο.
Υ.Γ. Αντιδράσεις προκαλεί η διαφαινόμενη καθυστέρηση στην κατασκευή της Ολυμπίας Οδού. Η σύμβαση παραχώρησης δεν ακυρώνεται -και αυτό είναι θετικό- αλλά η λύση που προωθείται με τη μεγάλη χρονική μετάθεση της κατασκευής του νότιου τμήματος του δρόμου, μόνο αισιοδοξία δεν προκαλεί. Το ζήτημα βέβαια είναι ότι αν η οικονομία και η χώρα δεν ξαναπάρουν μπροστά, κανένα έργο δεν πρόκειται να ολοκληρωθεί, ενώ και οι αυτοκινητόδρομοι που έχουν κατασκευαστεί θα αποτελούν μνημεία που θα θυμίζουν τις εποχές ανάπτυξης και ευημερίας. Σε κάθε περίπτωση, η κατασκευή της Ολυμπίας Οδού μπορεί να μην αποτελεί παλλαϊκό αίτημα, όπως ο αυτοκινητόδρομος Αθήνας – Καλαμάτας, αλλά επειδή η οικονομική της σημασία είναι εξίσου σημαντική θα πρέπει να επιδιωχθεί η άμεση προώθηση τουλάχιστον του τμήματος Τσακώνα – Καλό Νερό. Το πώς αυτό μπορεί να γίνει, θα βρεθεί αν υπάρξει ισχυρή πίεση που θα βοηθήσει να εκδηλωθούν οι απαραίτητες πολιτικές πρωτοβουλίες.                                                            

[Του Γιώργου Παναγόπουλου  panagopg@gmail.com]