Στο χθεσινό άρθρο με τίτλο “Με αγάπη σε όσους δεν διάβασαν Μαρξ”, αναλύσαμε τις αλλαγές που επέφερε η τεχνολογική επανάσταση τόσο στην παραγωγική διαδικασία όσο και στον διεθνή καταμερισμό εργασίας. Εξηγήσαμε ότι η πραγματική αιτία της κρίσης χρέους είναι η μετανάστευση θέσεων εργασίας από τις αναπτυγμένες χώρες της Δύσης σε αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Κίνα, η Βραζιλία και η Ινδία. Το συμπέρασμα που βγαίνει αβίαστα είναι ότι η αντιμετώπιση της κρίσης δεν μπορεί να γίνει μόνο με χρηματοοικονομικά εργαλεία, αφού πίσω από το χρέος κρύβονται τα πραγματικά προβλήματα της οικονομίας. Με άλλα λόγια: Αν αύριο το πρωί μηδενίσουμε το χρέος, δεν θα έχουμε λύσει το πραγματικό πρόβλημα της οικονομίας, αφού θα εξακολουθούμε να παράγουμε λιγότερα από όσα καταναλώνουμε. Ετσι θα χρειαστεί να ξαναδανειστούμε, από μια αγορά που θα δίνει ολοένα και λιγότερα δάνεια γιατί έχει διαπιστώσει ότι είναι δύσκολη, αν όχι ακατόρθωτη, η αποπληρωμή τους.
Αυτό είναι το πραγματικό πρόβλημα, τόσο για την Ελλάδα όσο και για τις αναπτυγμένες οικονομίες της Δύσης. Στον αντίποδα, οι αναπτυσσόμενες χώρες αντιμετωπίζουν πρόβλημα διάθεσης των προϊόντων τους, καθώς το εισόδημα των πολιτών τους δεν επαρκεί για την αγορά των αγαθών που παράγουν. Οι αναπτυσσόμενες χώρες μπορούν λοιπόν να διαθέσουν τα προϊόντα τους μόνο στις αγορές της Δύσης, αφού εκεί υπάρχουν καταναλωτές με μεγάλα εισοδήματα. Δεν μπορούν να αυξήσουν τους μισθούς των πολιτών τους, γιατί έτσι θα χάσουν το συγκριτικό πλεονέκτημα της φτηνής εργασίας, το οποίο έχουν απέναντι στις αναπτυγμένες χώρες της Δύσης. Γι' αυτό προτιμούν να δανείζουν τις αναπτυγμένες χώρες για να καταναλώνουν τα προϊόντα που δεν μπορούν να καταναλώσουν αυτοί που τα παράγουν...
Η αντίφαση αυτή μακροπρόθεσμα θα αμβλυνθεί, με την αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος των καταναλωτών στις αναπτυσσόμενες χώρες και την αντίστοιχη μείωση του εισοδήματος στις αναπτυγμένες. Με άλλα λόγια, βρισκόμαστε στην αρχή μιας διαδικασίας ανακατανομής του παγκόσμιου εισοδήματος. Η ανακατανομή αυτή είναι το φυσικό επακόλουθο της αναδιάταξης του παγκόσμιου καταμερισμού εργασίας. Εννοείται βέβαια ότι η ανακατανομή δεν θα γίνει ομαλά και χωρίς συγκρούσεις. Οι αναπτυγμένες χώρες δεν θα παραιτηθούν εύκολα από τα συμφέροντά τους, καθώς οι πολίτες τους δυσκολεύονται φυσικά να δεχτούν μειώσεις στο εισόδημά τους. Οι τωρινές διαδηλώσεις στην Ευρώπη και την Αμερική αποδεικνύουν του λόγου το ασφαλές.
Επειδή όμως -όπως σωστά έλεγε ο Κέινς- μακροπρόθεσμα όλοι θα είμαστε... νεκροί, το ζητούμενο δεν είναι η μακροπρόθεσμη εξέλιξη της ανακατανομής, αλλά η βραχυπρόθεσμη αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κρίσης χρέους. Δηλαδή, τι γίνεται τώρα. Θεωρώ ότι μέχρι στιγμής κανένας δεν έχει απαντήσει σε αυτό το ερώτημα. Οι πιο ανόητοι βεβαίως είτε προτείνουν κλείσιμο των συνόρων είτε επιδιώκουν πολιτικές κλειστών αγορών, πιστεύοντας ότι έτσι θα “φυλακίσουν” τις θέσεις εργασίας που μεταναστεύουν στις αναπτυσσόμενες χώρες. Αν το επιχειρήσουν αυτό μόνοι τους οι Ελληνες εθνικιστές ή οι υπερπατριώτες σοσιαλιστές, το μόνο που θα κατορθώσουν είναι ν' ανοίξουν μια τεράστια τρύπα στον ωκεανό της βλακείας - αφού το κεφάλαιο και το ανθρώπινο δυναμικό θα φύγουν τελικά στο εξωτερικό αφήνοντας τους εθνικοσοσιαλιστές με τη... θεωρία στο χέρι. Η εφαρμογή εθνικοσοσιαλιστικών θεωριών χωρίς υποστήριξη από το κεφάλαιο οδηγεί σε κωμωδία.
Ουσιαστικά είναι αδύνατη η φυλάκιση θέσεων εργασίας σε μια χώρα, όταν διεθνώς είναι ελεύθερη η μετακίνηση ανθρώπων, κεφαλαίου και εμπορευμάτων. Αν, πάλι, κάποια στιγμή μεταβληθούν οι διεθνείς συσχετισμοί και γίνουν κυρίαρχη αντίληψη οι εθνικοσοσιαλιστικές θεωρίες, τότε όχι μόνο αλλάζουν τα δεδομένα, αλλά καλό θα είναι να προετοιμαζόμαστε για τον Γ' παγκόσμιο πόλεμο. Αυτό ουσιαστικά εννοούσε και ο τ. Πρόεδρος της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί, όταν είπε πρόσφατα ότι «αν δεν υπάρχει Ευρωπαϊκή Ενωση, θα υπάρξει πόλεμος. Η Γερμανία και η Γαλλία δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να προσεγγίσουν η μία την άλλη. Αν η Γερμανία και η Γαλλία δεν προσεγγίσουν η μία την άλλη, θα συγκρουστούν». Θα επαναληφθεί δηλαδή η τραγωδία του Β' παγκόσμιου πολέμου. Υπενθυμίζουμε ότι πριν από τον Β' παγκόσμιο και μετά την οικονομική κρίση του 1929 κυριάρχησαν στην Ευρώπη οι εθνικοσοσιαλιστές και οι υπερπατριώτες καπιταλιστές. Οι συνέπειες... γνωστές σε όλους μας, αλλά κανένας δεν δείχνει να διδάσκεται από τα σφάλματα του παρελθόντος. Οι ηγέτες της εποχής μας είναι τόσο μικροί, που μαθαίνουν(;) μόνο από τα δικά τους λάθη. Ορισμένοι μάλιστα είναι τόσο μικροί που όταν μεγαλώσουν ονειρεύονται να γίνουν... Χίτλερ ή Στάλιν.
