Για το πώς φτάσαμε εδώ υπάρχουν διάφορες θεωρίες, με βάση και τη σκοπιμότητα που ο καθένας υπηρετεί. Το σίγουρο είναι ότι έχουν γίνει πολλά μικρά και μεγάλα λάθη και παραλείψεις, από κυβέρνηση, επιχειρήσεις και πολίτες. Σε κάθε όμως περίπτωση, αυτό που δείχνει η εμπειρία όλων των κρατών στην ευρωπαϊκή ήπειρο είναι ότι η νέα καραντίνα ήταν μάλλον αναπόφευκτη. Το ερώτημα πλέον είναι αν επαρκεί η καραντίνα το Νοέμβριο για να ξανανοίξει η οικονομία και η κοινωνία την περίοδο των γιορτών. Άνοιγμα ολικό δεν πρόκειται βέβαια να υπάρξει, μιας και όλοι έχουν πλέον καταλάβει ποιες είναι οι κύριες πηγές μετάδοσης του κορονοϊού – αλλά να εκκινήσει έστω το μεγαλύτερο μέρος της οικονομίας.
Η αυστηρή εφαρμογή των μέτρων είναι το κρίσιμο στοίχημα της επόμενης περιόδου. Η ατομική ευθύνη του καθένα μας είναι πολύ σημαντική. Δεν χρειάζεται να επισημάνουμε ότι το καλοκαίρι πολλοί θεώρησαν ότι ξεμπλέξαμε. Κάποιοι μάλιστα πίστεψαν ότι τίποτα δεν υπήρχε και τζάμπα ταλαιπωρήθηκαν με την προηγούμενη καραντίνα. Αλλοι αδιαφόρησαν γιατί νόμισαν ότι δεν τους αφορά η συγκεκριμένη ασθένεια. Υπάρχουν, τέλος, οι κλασικοί «ψεκασμένοι» που θεωρούν ότι τα πάντα είναι μια παγκόσμια συνωμοσία των δυνάμεων του σκότους. Όλες αυτές οι επιμέρους προσεγγίσεις δημιούργησαν ένα άθροισμα ατομικών συμπεριφορών που οδήγησαν στη νέα έκρηξη της πανδημίας. Ελπίζουμε τις επόμενες εβδομάδες να κατανοήσουν όλοι ότι δεν υπάρχουν περιθώρια για ανεύθυνες ατομικές προσεγγίσεις, αλλά μόνο για πιστή τήρηση των οδηγιών που δίνονται από τους ειδικούς. Επιτέλους, ας σταματήσουν όλοι να κάνουν τους έξυπνους και τους παντογνώστες, ας κάνουν αυτό που τους λένε εκείνοι που ξέρουν και δυο αράδες γράμματα.
Η κυβέρνηση από την πλευρά της το επόμενο διάστημα θα πρέπει να φροντίσει για την πιστή τήρηση των μέτρων, και το κυριότερο, να σχεδιάσει πολύ καλά το άνοιγμα μέσα στο Δεκέμβριο. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να επαναληφθεί το «άτσαλο» άνοιγμα του καλοκαιριού και οι διαπιστωμένες πλέον ολιγωρίες σε συγκεκριμένους τομείς. Χρειάζεται σταδιακή επαναφορά και τήρηση μέτρων, για να μην έχουμε νέα έκρηξη κρουσμάτων. Το άνοιγμα του λιανικού εμπορίου, η επαναλειτουργία των σχολείων, η ενίσχυση των μέσων μαζικής μεταφοράς τις ώρες αιχμής στα μεγάλα αστικά κέντρα, αλλά και η συνεχής στήριξη του συστήματος υγείας είναι τα κύρια πεδία άσκησης κυβερνητικής πολιτικής. Η εστίαση και η διασκέδαση, όπως όλα δείχνουν, θα αργήσουν να ξανανοίξουν, όταν όμως αυτό συμβεί θα πρέπει να επιδειχθεί απ’ όλες τις πλευρές ιδιαίτερη υπευθυνότητα.
Στη Μεσσηνία το επόμενο διάστημα χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή σε σχέση με το ελαιομάζωμα. Η αυτονόητη διευκόλυνση των μετακινήσεων εντός του νομού θα πρέπει να συνοδεύεται και με ειδικά μέτρα υγειονομικού ελέγχου σε εργάτες και παραγωγούς. Στα χωριά έχουν ήδη εγκατασταθεί εργάτες αλλά και παραγωγοί που μένουν μόνιμα κυρίως στην Αθήνα, και χρειάζεται άμεσα να υποβληθούν σε τεστ προκειμένου να υπάρχει έγκαιρη απομόνωση. Οι τοπικοί παράγοντες θα πρέπει να δράσουν άμεσα σε αυτή την κατεύθυνση, γιατί αν έχουμε εξάπλωση του ιού σε χωριά, το φετινό χειμώνα θα χαθούν πολλές ζωές στη Μεσσηνία. Δεν έχει γίνει, τέλος, γνωστό το πώς θα φτάσουν στην περιοχή νέοι εργάτες που είναι απαραίτητοι για τη συγκομιδή, αλλά και ιδιοκτήτες που βρίσκονται σε αστικά κέντρα εκτός Μεσσηνίας. Η εξέλιξη της φετινής ελαιοσυγκομιδής χρειάζεται διαρκή παρακολούθηση και έγκαιρες παρεμβάσεις όπου χρειαστεί. Αν τα πράγματα αφεθούν στην τύχη τους, πολύ φοβόμαστε ότι θα μεταβληθεί σε ανείπωτη τραγωδία.
Η νέα καραντίνα δεν χωρά αμφιβολία ότι θα έχει σημαντικές συνέπειες στην αδύναμη ελληνική οικονομία. Το πόσο μεγάλη θα είναι τελικά η ζημιά θα φανεί τις επόμενες εβδομάδες, και θα παίξει μεγάλο ρόλο το πόσο σύντομα θα γίνει το άνοιγμα της οικονομίας. Η ορθή εφαρμογή των μέτρων που έχουν ληφθεί θα παίξει ρόλο στο χρόνο εξόδου από την καραντίνα. Όσο νωρίτερα, τόσο μικρότερες και οι επιπτώσεις στην οικονομία. Σε κάθε περίπτωση είναι βέβαιο ότι θα απαιτηθεί νέο πακέτο μέτρων για τη στήριξη της οικονομίας και των ανθρώπων που πλήττονται. Είναι προφανές ότι χρειάζεται ένα νέο ευρωπαϊκό πακέτο στήριξης, που σε πρώτη φάση θα λύνει προβλήματα άμεσης χρηματοδότησης δράσεων για την αντιμετώπιση της πανδημίας και σε δεύτερο χρόνο θα στηρίξει την επανεκκίνηση της οικονομίας.
Το καλό είναι ότι υπάρχει ήδη ο μηχανισμός μέσα από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η περαιτέρω ενίσχυση του Ταμείου Ανάκαμψης, έτσι ώστε να έχει επαρκή “καύσιμα” η ευρωπαϊκή οικονομία, θεωρείται απαραίτητη. Όλα δείχνουν ότι σύντομα θα υπάρξουν αποφάσεις σε αυτή την κατεύθυνση. Η κρίση αφορά όλη την Ε.Ε. οπότε οι αποφάσεις αναγκαστικά θα επισπευσθούν. Το καλό για την Ελλάδα είναι ότι σε αυτόν τον αγώνα δεν είναι μόνη της και μπορεί σύντομα να καλύψει το χαμένο έδαφος αυτής της περιόδου.
Η κατάσταση σε καμία περίπτωση δεν είναι εύκολη και τα πάντα μπορούν να εξελιχθούν σε τραγωδία αν δεν επιδείξουν όλοι υπευθυνότητα.
