Το να βλέπεις μία ομάδα ανθρώπων με μουσουλμανικές φορεσιές να περπατά στην άκρη του δρόμου, έξω από την Καλαμάτα, δεν είναι ένα συνηθισμένο θέαμα. Τη χρονική στιγμή μάλιστα που βρίσκεται σε εξέλιξη η μαζική αποχώρηση από το Αφγανιστάν, οι συνειρμοί οδηγούν σε μεταφορά προσφύγων. Όπως είναι αναμενόμενο σε αυτές τις περιπτώσεις, αρχίζουν οι τερατολογίες στο Διαδίκτυο και στο τέλος παρεμβαίνει και η Αστυνομία, για να δώσει απάντηση στο τι είναι οι συγκεκριμένοι άνθρωποι και αν νόμιμα περπατούν με τις παραδοσιακές φορεσιές δίπλα στο δρόμο.
Ο έλεγχος έδειξε ότι πρόκειται για Ευρωπαίους πολίτες, μουσουλμάνους στο θρήσκευμα, οι οποίοι επέλεξαν να κάνουν τους περιηγητές με παραδοσιακές μουσουλμανικές φορεσιές. Το γιατί επέλεξαν να περπατούν στο δρόμο με αυτές τις φορεσιές κι αν αυτό το κάνουν στην καθημερινότητά τους και στη χώρα τους, είναι ένα ζήτημα το οποίο είχε αξία να διερευνηθεί, για να διαπιστωθεί αν πρόκειται για συνήθεια ή για συνειδητή πρόκληση. Η απόφαση της Kρατικής Ασφάλειας για σύλληψη και απέλασή τους προφανώς εδράζεται στο ζήτημα της συνειδητής πρόκλησης. Τα δικαστήρια, ελληνικά και ευρωπαϊκά, προφανώς θα κρίνουν για την ορθότητα της απόφασης. Σε κάθε περίπτωση όμως, με βάση τους νόμους που ισχύουν σε όλες τις ανοικτές δημοκρατικές χώρες, δεν μπορείς να απαγορεύσεις σε κάποιον να περπατά στο δρόμο με τη θρησκευτική - παραδοσιακή ενδυμασία του -και αυτό είναι ένα ζήτημα πολύ σημαντικό.
Αν, αντίστοιχα, σε μια μουσουλμανική χώρα περπατούσαν στους δρόμους γυναίκες με σορτσάκια, είναι βέβαιο ότι θα είχαμε αποδοκιμασίες και προσαγωγές, σε κάποιες μάλιστα περιπτώσεις φυλακίσεις και απελάσεις, γιατί οι νόμοι σε αυτές τις χώρες αυτά προβλέπουν. Αυτό λοιπόν που κατακρίνουμε για τους πολιτισμούς και τις νομοθεσίες των συγκεκριμένων χωρών δεν μπορούμε να το εφαρμόζουμε εδώ και να συλλαμβάνουμε ανθρώπους με βάση το τι φορούν. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, αν οι συγκεκριμένοι περπατούσαν με ευρωπαϊκή ενδυμασία, κανένας δεν θα τους σταματούσε, ούτε θα τους ζητούσε στοιχεία εξακρίβωσης και προφανώς δεν θα ασχολιόταν μαζί τους η Kρατική Ασφάλεια.
Υπάρχει λοιπόν ζήτημα σε σχέση με την αντιμετώπιση της διαφορετικότητας. Οι δυτικές κοινωνίες μέχρι πριν από μερικά χρόνια ήταν ανοιχτές στην πολυπολιτισμικότητα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το πολύ - πολύ να έπεφτε απλώς γέλιο και πειράγματα για …καρναβάλια και θα τελείωνε εκεί το ζήτημα. Τώρα πια τα πράγματα δεν είναι έτσι. Η αύξηση των μεταναστευτικών ροών έχει οδηγήσει σε φοβικές αντιδράσεις. Μεγάλο μέρος της κοινωνίας αντιδρά σε κάθε τι διαφορετικό, σε κάθε τι ξένο. Έχουμε περάσει σε μία νέα φάση, όπου οι διαφορές μεταξύ εθνοτήτων και θρησκειών εντείνονται. Ο εθνοκεντρισμός κερδίζει έδαφος και οι ακραίες αντιλήψεις περιχαράκωσης στην Ελλάδα, όπως και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, γίνονται κυρίαρχες αντιλήψεις.
Η ξαφνική μετάβαση από κοινωνίες με σχετική γλωσσική, εθνολογική και θρησκευτική ομοιογένεια σε κοινωνίες πολυγλωσσικές και πολυπολιτισμικές, έχει προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις. Όσοι αισθάνονται πως απειλούνται από τις αλλαγές αντιμετωπίζουν με δυσπιστία και φόβο τη νέα πραγματικότητα, ενώ βρίσκει πρόσφορο έδαφος ο εθνοκεντρισμός και ο ξενοφοβικός πολιτικός λόγος. Το αφήγημα περί ισλαμοποίησης, λόγω των δημογραφικών τάσεων και της ραγδαίας συρρίκνωσης του πληθυσμού της Ε.Ε. και της χώρας μας, κυριαρχεί. Οι θεωρίες συνωμοσίας περί σχεδίου ισλαμοποίησης, μέσω της προώθησης των μεταναστευτικών ροών, γνωρίζουν μεγάλη άνθηση.
Ο φόβος και η άρνηση σε κάθε τι διαφορετικό κυριαρχούν. Υπάρχει ανάγκη να δούμε ξανά ορισμένα πράγματα σε σχέση με την πολυπολιτισμικότητα και την ομαλή λειτουργία των κοινωνιών της Δύσης. Οι αφορισμοί δεν αποδίδουν. Αυτός που φοβάται δεν θα αλλάξει θέση με αφορισμούς και εξαναγκασμούς. Οι πολίτες στην Ελλάδα και την Ε.Ε. έχουν ανάγκη να νιώσουν ασφαλείς, για να μπορέσουν να δεχτούν το διαφορετικό. Όσο νιώθουν ότι κινδυνεύουν, θα βρίσκουν χώρο ακραίες αντιλήψεις και φοβικές συμπεριφορές. Η πολυπολιτισμική κοινωνία έχει νόημα όταν τα πράγματα οδηγούνται μπροστά και όχι όταν επιστρέφουμε στις βράκες, τα φέσια και τις φουστανέλες, για να δηλώσουμε τη διαφορετικότητά μας. Η αποδοχή της επιστροφής στο παρελθόν δεν είναι πρόοδος. Δεν χρειαζόμαστε θρησκευτικές, φυλετικές και εθνοτικές συγκρούσεις του παρελθόντος και είναι προφανές ότι κάποιοι αυτό επιδιώκουν.
panagopg@gmail.com
