Τα «αναθέματα», οι «προδότες», οι «φίλοι του λαού» και οι «υπηρέτες των συμφερόντων» αποτελούν διαχρονικά στοιχεία του πολιτικού λόγου. Η διαστρέβλωση της πραγματικότητας και η διακίνηση εύκολων λύσεων με εύπεπτα λαϊκά παραμύθια δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο, το αντίθετο, είναι κάτι απολύτως συνηθισμένο. Ο διχασμός με τη δήθεν σύγκρουση «δύο κόσμων» είναι βολική επιλογή για τις δυνάμεις του λαϊκισμού. Κάποιοι δεν υπάρχουν πολιτικά εκτός διχαστικού πλαισίου, επιδιώκουν έτσι μέσα από βαρύγδουπες διακηρύξεις την αναπαραγωγή του ασπρόμαυρου κόσμου μέσα στον οποίο μόνο υπάρχουν.
Έχει παρατηρηθεί ότι τη μεγαλύτερη φασαρία περί ηθικής την κάνουν συνήθως ανήθικοι -όπως τους μεγάλους σταυρούς οι αμαρτωλοί! Όσοι κόπτονται για τη δημοκρατία έχουν ως πρότυπο ό,τι αντιδημοκρατικό καθεστώς υπάρχει και όπου τους δοθεί η δυνατότητα ξεδιπλώνουν αυταρχισμό και αυθαιρεσία. Οι διακηρύξεις περί ηθικής και οι «βόμβες» κατά της ακεραιότητας του αντιπάλου κρύβουν αδυναμίες και ελλείψεις πολιτικής, ενώ η δημοκρατία κινδυνεύει περισσότερο από τους αυτόκλητους προστάτες της. Οι υψηλοί τόνοι και οι αφορισμοί βοηθούν στη συσπείρωση των κομματικών δυνάμεων και στη δημιουργία διαχωρισμών, αλλά δεν βοηθούν την ουσιαστική πολιτική συζήτηση.
Οι πολίτες θέλουν λύσεις στα προβλήματά τους. Μετά την εμπειρία των τελευταίων χρόνων είναι επιφυλακτικοί στις μεγαλόστομες διακηρύξεις. Πλήρωσαν δίδακτρα και έμαθαν ότι τα προβλήματα δεν λύνονται «με έναν νόμο και ένα άρθρο». Στον σύγχρονο κόσμο κανένας δεν είναι μόνος του, τα πάντα αλληλεξαρτώνται και αλληλοεπηρεάζονται. Η οικονομία δεν είναι υπόθεση μόνο εθνική, η χώρα έχει εχθρούς και συμμάχους, δικαιώματα και υποχρεώσεις. Τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα απ’ ό,τι παρουσιάζονται στο πλαίσιο των βολικών διχαστικών αφηγημάτων.
Η βελτίωση βασικών δεικτών της οικονομίας και κυρίως η μείωση της ανεργίας έχει δημιουργήσει ένα πλαίσιο αισιοδοξίας. Η εκτίναξη όμως του κόστους διαβίωσης, με τον πληθωρισμό να εξανεμίζει εισοδήματα και την αύξηση επιτοκίων να γονατίζει πολίτες και επιχειρήσεις, δημιουργεί πλαίσιο πολιτικής αντίδρασης. Η επιδοματική πολιτική που εφαρμόζει η κυβέρνηση με τα διάφορα… pass στοχεύει στη συγκράτηση της πολιτικής δυσαρέσκειας. Τα επιδόματα δεν λύνουν προβλήματα, αποτελούν παρηγοριά και έχουν μακροπρόθεσμα αρνητικές συνέπειες στην οικονομία. Οι πολίτες αντιλαμβάνονται το αδιέξοδο και ζητούν πειστικές απαντήσεις για την επόμενη μέρα.
Οι εκλογές θα κριθούν στο πεδίο των λύσεων στην οικονομία. Το πολιτικό κόμμα που θα εμπνεύσει εμπιστοσύνη θα κερδίσει τις εκλογές. Όλα τα θέματα που αναπτύσσονται στον δημόσιο διάλογο έχουν την αξία και τη σημασία τους, αλλά στο τέλος αυτό που καθορίζει την ψήφο είναι η προοπτική που δίνεται για τη χώρα και τον καθένα ξεχωριστά. Τις εκλογές δεν τις κρίνουν αυτοί που έχουν επιλέξει στρατόπεδο, αλλά αυτοί που αποφασίζουν τις δύο τελευταίες εβδομάδες πριν την κάλπη. Οι ψηφοφόροι που αλλάζουν κόμματα με βάση τη συγκυρία και αυτοί που βρίσκονται στο δημοσκοπικό κουτί των αναποφάσιστων, αποτελούν τον καθοριστικό παράγοντα των εκλογών.
Η συσπείρωση των κομματικών δυνάμεων, όπως αυτή εκφράζεται σε μαζώξεις και συγκεντρώσεις, έχει αξία και σημασία, αλλά είναι αμφίβολος ο βαθμός καθορισμού της ψήφου της κρίσιμης ομάδας ψηφοφόρων. Η προσδοκία, ο θυμός και ο φόβος είναι αυτά που κινητοποιούν τους ψηφοφόρους της τελευταίας στιγμής. Η συμμετοχή ή η αποχή των «θυμωμένων» αποτελεί κρίσιμο παράγοντα της εκλογικής μάχης, ενώ ο φόβος και οι προσδοκίες θα καθορίσουν την ψήφο αυτών που θα αποφασίσουν πάνω από την κάλπη.
Οι «θυμωμένοι» κινούνται στα δύο άκρα του πολιτικού φάσματος και η συμμετοχή τους στις εκλογές καθορίζει την είσοδο στη Βουλή κομμάτων των άκρων επηρεάζοντας εμμέσως αλλά αποφασιστικά αυτοδυναμία και συνεργασίες. Ο φόβος και η προσδοκία αφορούν τη μεσαία τάξη και τους ψηφοφόρους που κινούνται στο χώρο του Κέντρου και ψηφίζουν πότε δεξιά και πότε αριστερά με βάση το θυμικό ή τη συγκυρία.
Το πολιτικό πλαίσιο πριν τις εκλογές έχει διαμορφωθεί. Τα φαβορί και τα αουτσάιντερ καταγράφονται στις δημοσκοπήσεις, αλλά κάθε εκλογική μάχη είναι ένας αγώνας που δεν κρίνεται πριν καν αρχίσει. Τα γεγονότα από τώρα και μέχρι την ημέρα των εκλογών θα κρίνουν τις επιλογές μιας σημαντικής μερίδας ψηφοφόρων, αυτών που τελικά θα κρίνουν και το εκλογικό αποτέλεσμα. Από τώρα και μέχρι τις κάλπες μπορούν να συμβούν πολλά αλλά και τίποτα. Το μόνο σίγουρο είναι ότι όποιος θεωρήσει ότι η εκλογική μάχη έχει ήδη κριθεί, το πιθανότερο είναι να διαψευστεί.
panagopg@gmail.com
