Και όταν λέμε καλοκαιρινά, στην Καλαμάτα εννοούμε... παραθαλάσσια.

Αφορμή τα όσα διαπιστώνουμε καθημερινά όλο και περισσότερο. Αφετηρία ένα εγγενές ερώτημα που διχάζει όλο και περισσότερο. Γιατί απλώς δεν διαφαίνεται καμία προσπάθεια... συμβιβασμού και μιας λύσης κοινά αποδεκτής. Θα αρχίσω λοιπόν από το ερώτημα: Οι δρόμοι ανήκουν στους περίοικους ή στους καταστηματάρχες; Οσο και αν θέλουν πολλοί να σφυρίζουν αδιάφορα, η διαμάχη αυτή υποβόσκει και αποτελεί τροχοπέδη σε όποιες αποφάσεις οριστικής ρύθμισης διαφόρων ζητημάτων. Θεωρητικά οι δρόμοι... ανήκουν στην πόλη, και είναι μια πολύ εύκολη απάντηση που μεταθέτει το ζήτημα στο δήμο και τις αποφάσεις του. Ο δήμος όμως, επειδή θέλει να τα έχει καλά και με κατοίκους και με καταστηματάρχες και με επισκέπτες, κάνει πως δεν βλέπει ούτε ακούει τίποτε. Και ως εκ τούτου η “τελική λύση” παίρνει κάθε τόσο νέες παρατάσεις, με αποτέλεσμα να έχει φθάσει πλέον η κατάσταση στο αμήν.

Τα της Ναυαρίνου είναι γραμμένα αμέτρητες φορές, η κατάσταση αν δεν χειροτερεύει μένει στάσιμη, και η πολιτική του δήμου μέχρι τώρα είναι της αρχής “σκάσε και κολύμπα”. Ομως το πρόβλημα εξαπλώνεται και πλέον υπάρχουν κάθετοι δρόμοι στους οποίους η έκφραση “κυκλοφοριακή ζούγκλα” δύσκολα μπορεί να αποδώσει αυτό που συμβαίνει. Τα ενδιάμεσα στενά είναι πλέον δύσκολα προσπελάσιμα, τα αυτοκίνητα ήδη φθάνουν στην Κρήτης και εντός ολίγου θα εισβάλουν σε Γιαννιτσάνικα και Μπαριάμαγα για να χωρέσουν. Και αν για τους επισκέπτες της Παραλίας υπάρχει μια δυσκολία γιατί θα πρέπει να βρουν χώρο να αφήσουν το αυτοκίνητο όσο γίνεται πιο κοντά στο... κύμα, για τους κατοίκους η υπόθεση πολλές φορές γίνεται ακόμη χειρότερη, καθώς δυσκολεύονται ακόμη και να προσεγγίσουν στο σπίτι τους αν αποφασίσουν κάποια στιγμή να εγκαταλείψουν το σημείο όπου έχουν αφήσει το αυτοκίνητο. “Γόρδιος δεσμός” που δύσκολα μπορεί να λυθεί και κάποια στιγμή ενδέχεται να δημιουργήσει και κοινωνικές εντάσεις.

Το πραγματικό πρόβλημα της Ναυαρίνου και της ευρύτερης περιοχής σήμερα δεν είναι η κυκλοφορία των αυτοκινήτων, αλλά η δυνατότητα προσέγγισης. Η μετατροπή της παραλιακής σε χώρο αναψυχής και κοινής χρήσης για τους πεζούς φαντάζει πιο επιτακτική από ποτέ. Αλλά προϋποθέτει παράλληλα τη ρύθμιση της κυκλοφορίας και της στάθμευσης με τρόπο που δεν θα καταστήσει απαγορευτική την προσέγγιση. Είναι ένα ζήτημα το οποίο δεν αντιμετωπίστηκε μέσα από το γενικό πολεοδομικό την εποχή που σχεδιαζόταν εκ νέου η πόλη, και ως εκ τούτου ο εκ των υστέρων σχεδιασμός παρουσιάζει εξαιρετικές δυσκολίες. Πρακτικά έχουμε να κάνουμε με ένα φαινόμενο ανάλογο με εκείνο του κέντρου της πόλης, το οποίο όμως κάποια στιγμή παίρνει εκρηκτικές διαστάσεις. Η παραλιακή ζώνη οικοδομήθηκε ουσιαστικά συμπαγώς, χωρίς υποχρεωτικές θέσεις στάθμευσης για τους ιδιοκτήτες νέων κατοικιών και χωρίς δημόσιους χώρους στάθμευσης. Με μικροεξαιρέσεις που δεν ανατρέπουν τον κανόνα, ο μοναδικός χώρος στάθμευσης μεγάλης χωρητικότητας είναι το δημόσιο οδικό δίκτυο και κάθε επιχείρηση τακτοποίησης και περιορισμού αυτού του χώρου δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερη συμπίεση στους γειτονικούς.

Στην περιοχή γύρω από το λιμάνι εξαφανίζονται ακόμη και τα πεζοδρόμια, ενώ λίγο μακρύτερα υπάρχουν σημεία όπου η κυκλοφορία μπλοκάρει ανάμεσα σε σταθμευμένα και κινούμενα αυτοκίνητα, καθώς αλλού δεν χωράνε με τίποτα τέσσερα αυτοκίνητα σε παράταξη και αλλού τα καταφέρνουν τσίμα-τσίμα. Και αναφερόμαστε σήμερα πριν... σφίξουν οι ζέστες και καταφθάσουν τα πλήθη των επισκεπτών. Αλλά και χωρίς να έχει πειραχτεί τίποτε στη Ναυαρίνου. Σκεφθείτε λοιπόν, ποιο θα είναι το μέγεθος του προβλήματος αν στο πλαίσιο οποιασδήποτε ρύθμισης αποκλειστεί εξ αντικειμένου η στάθμευση στην παραλιακή. Και οποιαδήποτε επέμβαση σε αυτό το δρόμο, είτε μονοδρόμηση είτε πεζοδρόμηση, προϋποθέτει και συνεπάγεται ακριβώς αυτό.

Αυτός είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίο δεν πειράζει κανένας τίποτε, ούτε και επεμβαίνει ο δήμος για να βάλει τάξη και να εφαρμόσει τις ρυθμίσεις που έχουν αποφασιστεί στο πλαίσιο κάποιων έργων. Απαντες ακολουθούν τη μέθοδο του “ήλθον, είδον και απήλθον” σε σχετικές διαμαρτυρίες, αφού κάθε διοικητική κίνηση προϋποθέτει και έγκριση από την πολιτική ηγεσία του δήμου. Κατά καιρούς η υπόθεση “Ναυαρίνου” έρχεται και φεύγει καθώς οι διοικούντες πετάνε την μπάλα στην εξέδρα και οι της αντιπολίτευσης απλώς παρακολουθούν... την πορεία της. Για να ακριβολογήσω, όταν ζορίζουν τα πράγματα, οι όποιες σοβαρές ρυθμίσεις παραπέμπονται στη διάνοιξη των καθέτων δρόμων αν και όταν καταστεί δυνατή η αποζημίωση των ιδιοκτητών.

Αλλά υπάρχει και το κολιτσάκι της Κρήτης, από το οποίο κρατιούνται οι διοικούντες, παραπέμποντας στο σχέδιο της Βέργας που βολοδέρνει στα γραφεία των αρμοδίων από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Η γη θα εξασφαλιστεί όταν (Κύριος οίδε πότε) ολοκληρωθεί η διαδικασία. Εάν και εφόσον κάποια στιγμή γίνουν οι διανοίξεις και των δύο “κατηγοριών” δρόμων που αναφέρθηκαν, κατά τους καθυστερούντες τις αποφάσεις, θα γίνει και η πεζοδρόμηση της Ναυαρίνου... Ολοι όμως γνωρίζουν ότι, με τη διάνοιξη των (ελαχίστων) καθέτων, στην καλύτερη περίπτωση θα γίνουν μικρής σημασίας διευθετήσεις, θα εξασφαλιστούν κάποιες θέσεις στάθμευσης και η πρόσβαση σε ορισμένα σημεία. Ενώ η διάνοιξη της Κρήτης δεν θα “απορροφήσει” τα αυτοκίνητα από τη Ναυαρίνου, της οποίας η υπερτοπική σημασία έχει πλέον ελαχιστοποιηθεί και δεν αποτελεί το βασικό παράγοντα της αυξημένης κυκλοφορίας τους θερινούς μήνες.

Δεδομένων τούτων, η καλύτερη τεχνικά αντιμετώπιση του ζητήματος της πρόσβασης βρίσκεται στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Στην ύπαρξη δηλαδή ενός παρόχου υπηρεσιών μεταφοράς που μπορεί να δρομολογήσει είτε μέσο σταθερής τροχιάς, είτε μικρά ευέλικτα οικολογικά λεωφορεία που θα εκτελούν με επάρκεια το μεταφορικό έργο. Αυτό σημαίνει ότι από τη μια πλευρά πρέπει να δημιουργηθεί αυτή η δυνατότητα και από την άλλη να επωμιστούν οι πολίτες μέρος του κόστους, γιατί... τσάμπα δεν γίνεται. Πολύ δε περισσότερο, να αλλάξει η κουλτούρα της μετακίνησης, καθώς σήμερα η εύκολη λύση είναι βγαίνω από την πόρτα, παίρνω το αυτοκίνητο, βάζω την οικογένεια και πάω όπου με βολεύει με μικρότερο κόστος. Ενώ δεν είναι αμελητέα τα νομικά ζητήματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν σε σχέση με το μεταφορικό έργο.

Η υπόθεση δεν είναι απλή: Οσο πλεονέκτημα είναι το γεγονός ότι η πόλη έχει θαλάσσιο οικιστικό μέτωπο σε απόσταση αναπνοής, άλλο τόσο αυτή η γειτνίαση δημιουργεί περίπλοκα και δυσεπίλυτα προβλήματα. Η πρόκληση για το νέο Δημοτικό Συμβούλιο είναι ακριβώς αυτή: Να μην πετάξει την μπάλα στην κερκίδα αλλά να συζητήσει σοβαρά και επί της ουσίας. Να συμφωνήσει με ευρεία πλειοψηφία σε ένα σχέδιο στόχων και ρυθμίσεων σταθμίζοντας όλα όσα προαναφέρθηκαν ή ακόμη και άλλα που μπορεί να έχουν παραλειφθεί. Να εκφραστεί καθαρά η βούληση του σώματος για αλλαγές ή συνέχιση της σημερινής κατάστασης. Τώρα δεν υπάρχουν δικαιολογίες, όλοι... προγράμματα επικαλούνταν στις προεκλογικές διακηρύξεις. Αφού τα έχουν και αφού η λαϊκή θέληση αποτυπώθηκε αναλογικά, ας αποφασίσουν το δρόμο που θα ακολουθήσουν. Και αν αυτός είναι η αλλαγή της σημερινής κατάστασης, ας θέσουν τις σταθερές που πρέπει να υπηρετούν οι νέες ρυθμίσεις και ας προκηρύξουν διεθνή διαγωνισμό για τη μελέτη μέσα από την οποία θα εξετάζονται όλα τα πιθανά σενάρια. Αλλος δρόμος δεν υπάρχει και ο σημερινός απαξιώνει σταθερά ένα πολύτιμο κεφάλαιο για την πόλη...