Οι πρώτες πλημμύρες στο Νέδοντα εμφανίστηκαν όταν οι άνθρωποι άρχισαν να τον στριμώχνουν για να μετατρέψουν την κοίτη του σε χωράφια και οικόπεδα. Τότε κάποιοι άνθρωποι προφανώς διορατικοί είδαν σε λίγες γραμμές το σήμερα πριν αυτό… δημιουργηθεί. Και έγραφε την 1η Ιανουαρίου 1871 η εφημερίδα «Αριστόδημος», όταν ακόμη δεν είχαν αρχίσει οι δημόσιες παρεμβάσεις στο Νέδοντα: «Ο χειμών εξακολουθεί δριμύς και έκτακτος. Ο παρά την πόλιν ημών καταρρέων χείμαρρος Νέδων επλημμύρισε προ πέντε ημερών και παρέσυρε και κατέστρεψε περιφράγματα τινά εν τη κοίτη του, διεκδικήσας ούτω τα φυσικά αυτού όρια. Οι παρά την όχθην αυτού έχοντες κτήματα δεν δικαιούνται να παραπονεθώσιν δια τας επενεχθείσας αυτοίς μικράς ζημίας, διότι δι’ επανειλημμένων προσαυξήσεων και παρεκτάσεων των κτημάτων τους εστεναχώρησαν υπέρ το δέον την κοίτην του χειμάρρου και εγένοντο παραίτιοι της συμβάσης ζημίας. Και οι ποταμοί και τα στοιχεία αυτά της φύσεως πιεζόμενα παρά τους κανονίζοντας την πορείαν αυτών φυσικούς νόμους εξανίστανται και ικανοποιούνται εν δέοντι…».
Φυσικά δεν τον άκουσαν και ξεκίνησαν οι δημόσιες παρεμβάσεις διευθέτησης με αποτέλεσμα από τότε να υπάρχουν πολύ συχνά φαινόμενα πλημμυρών. Ας δούμε λοιπόν τις περιγραφές ορισμένων από αυτές πριν περίπου 100 χρόνια πάνω – κάτω. Στις 18 Σεπτεμβρίου 1921 η «Σημαία» γράφει για μια πλημμύρα που έπληξε όλη την πόλη από τον Καραμπογιά μέχρι τα ρέματα των Γιαννιτσανίκων: «Η προχθεσινή πλημμύρα ήτο ασυνήθους αγριότητος και επέφερε μεγάλας καταστροφάς. Οι παλαιότεροι δεν ενθυμούνται ουδέποτε τοιαύτην νεροποντήν. Ολοι οι χείμαρροι, ο Νέδων, ο Καραμπογιάς, η Κερεζένια και το Πολιτέικο, εκχειλίσαντες εισέβαλλον εις τα παραποτάμια κτήματα και επέφεραν κολοσσιαίας ζημίας. Ο Νέδων, η αθεράπευτος αυτή πληγή των Καλαμών, ηπείλησε προς στιγμήν ολόκληρον την πόλιν. Τα ύδατά του υπερπηδήσαντα εν πολλοίς τα προφυλακτήρια τείχη εισώρμησαν εις τας οδούς και εκείθεν κατέκλυσαν υπόγεια, καταστήματα, κτήματα και κήπους και επέφεραν μεγάλας καταστροφάς, των οποίων την έκτασιν ουδείς δύναται να υπολογίση. Όλα τα περιβόλια τα οποία ήταν εσπαρμένα με χειμερινά λαχανικά, κατεκλύσθησαν υπό των υδάτων και υπέστησαν μεγάλην ζημίαν. Τας αυτάς και ακόμη μεγαλυτέρας ζημίας επέφερε και ο Καραμπογιάς, χείμαρρος επικίνδυνος. Η συνοικία Καλυβίων εγγύς της Γ΄ Δημοτικής Σχολής εθαλασσοπνίγη. Ολαι αι όπισθεν της Σχολής ευρισκόμεναι οικίαι κατεκλύσθησαν υπό υδάτων και διέτρεξαν κίνδυνον οι εν αυταίς οικούντες. Αι επενεχθείσαι ζημίαι εις τα Γιαννιτσάνικα είναι αφάνταστοι. Η Κερεζένια και το Πολιτέικο, χείμαρροι φοβεροί, πλημμυρίσαντες κατέκλυσαν τα περιβόλια και τους κήπους των Γιαννιτσανίκων, τα δε ύδατα υψώθησαν μέχρι τοιούτου σημείου ώστε η παρά το κτήμα Μαυρομιχάλη μεγάλη γέφυρα επί πολλήν ώραν ήτο αθέατος. Η δημόσια οδός προς τον Αλμυρόν είχε μεταβληθεί εις ποταμόν. Εν γένει αι προξενηθείσαι ζημίαι είναι αφάνταστοι. Μερικών μάλιστα Γιαννιτσάνων επνίγησαν και ζώα».
Λίγους μήνες αργότερα έχουμε μια ακόμη καταστροφική πλημμύρα για την οποία γράφει η «Σημαία» στις 6 Ιανουαρίου 1922: «Δυστυχώς αι εκ της πλημμύρας του Νέδοντος επελθούσαι ζημίαι είναι πολύ μεγαλύτεραι των αρχικώς υπολογισθεισών. Μέχρι της στιγμής ταύτης εξηκριβώθη ότι κατέρρευσαν εκ θεμελίων αι οικίαι των Ν. Σωφρονά, Π. Σωφρονά, Ηλιοπούλου, πρώην Σούμπλη, Βαρελά και Καραμπάτσου. Οι ιδιοκτήται των καταρρευσασών οικιών μόλις και μετά βίας κατώρθωσαν να σώσουν την ζωήν των. Τα κινητά των πράγματα, ζώα, ρούχα, ενδύματα, κατεστράφησαν εξ ολοκλήρου. Τα περιβόλια κατεκλύσθησαν από βουνά χαλίκων και ιλύος και είναι άχρηστα. Εις την οικίαν του Κ. Πολυδούρη, η οικογένεια αυτού και άλλαι οικογένειαι, ών ηγνοείτο η τύχη μέχρις της προχθές, έχουν συγκεντρωθή περίτρομοι και φοβούνται μήπως καταρρεύση και αυτή. Ο κ. Δήμαρχος πληροφορηθείς πάντα ταύτα απέστειλεν εις τον κ. Λιμενάρχην έγγραφον, παρακαλών αυτόν ν’ αποστείλη λέμβους προς διάθεσιν των κινδυνευουσών οικογενειών. Ολόκληρος η από της θαλάσσης μέχρι του κτήματος Μπόρτζη χώρος έχει μεταβληθή εις θάλασσαν, πολλαχού δε το ύψος των υδάτων υπερβαίνει τα τρία μέτρα. Αλλ’ ό, τι προκαλεί την φρίκην και την γενικήν αγανάκτησιν είναι ότι μέχρι της χθες δεν εγένετο καν σκέψις ίνα περιφραχθή η κοίτη του χειμάρρου εις ο σημείον έσπασαν τα δυτικά προφυλακτήρια τείχη του. Ούτω δε ολόκληρος η ποσότης των υδάτων του Νέδοντος αντί ν’ ακολουθή την κοίτην, εστράφη εκ του ρήγματος των τειχών προς τα περιβόλια, τα οποία είναι αδύνατον ν’ απελευθερωθούν. Οι περιβολαραίοι είναι κατηγανακτισμένοι, διότι ισχυρίζονται ότι το ρήγμα όπερ δεν έχει μήκος μεγαλύτερον των 25 μέτρων, ηδύνατο να καληφθεί δια σάκων άμμου και σανίδων και ν’ απελευθερωθή η λιμνάζουσα έκτασις των περιβολίων τους».
Η «ιστορική» λόγω των καταστροφών πλημμύρα έγινε τον Οκτώβριο του 1924 και την περιγράφει η εφημερίδα «Σκριπ» της Αθήνας (δεν υπάρχουν φύλλα τοπικών εφημερίδων) στις 25 Οκτωβρίου: «Αι ληφθείσαι χθες νεότεραι πληροφορίαι περί της πλημμύρας του Νέδοντος των Καλαμών αναφέρουν τρομακτικάς λεπτομερείας. Κατόπιν ραγδαίων βροχών εις τα Αλαγωνιακά βουνά, η κοίτη του Νέδοντος υπερεπληρώθη και τα νερά υπερπηδήσαντα τα προφυλακτήρια τείχη εισόρμησαν εις την πόλιν και κατέκλυσαν την δυτικήν πλευράν αυτής. Εντός ολίγου η πόλις μεταβάλλεται εις λίμνην. Η κάτω πλατεία παριστά θέαμα τραγικόν. Βαρέλια, τραπέζια, καθίσματα και άλλα οικιακά σκεύη παρασύρονται ακολουθούντα την διεύθυνσιν των υδάτων. Τα εκεί κέντρα κατακλύζονται, ξενοδοχεία, καφενεία, ζαχαροπλαστεία υπερπληρώνονται ιλύος. Ο χείμαρρος ολοέν ογκούται. Το θέαμα είνε τρομακτικόν. Αι κεντρικαί γέφυραι, ιδίως η γέφυρα των κρεοπωλείων κατακλύζονται υπό υδάτων. Ογκοι υδάτων κυλίονται άγριοι και απειλητικοί. Μαζί συσσωρεύονται υπό τας γεφύρας τεράστια δέντρα και άλλα ξύλα. Τα Καλύβια πλημμυρίζονται. Η εκείθεν του ποταμού κειμένη οικία του Γ. Κοντόπουλου παρασύρεται υπό των υδάτων και μεταβάλλεται εις ερείπια. Αλλαι οικίαι κείμεναι μεσημβρινώς της πόλεως παρασύρονται. Διά μιαν στιγμήν γεννώνται φόβοι ότι δεν θα μείνει λίθος επί λίθου, διότι η ορμή του χειμάρρου είναι ακράτητος. Τα ισόγεια και υπόγεια των οικιών μεταβάλλονται εις λίμνας. Οι οικείοι των αποκλεισμένων εκδηλούν ζωηράς ανησυχίας. Κάρα διάφορα παρέχουν χείρα βοηθείας εις τους κινδυνεύοντας και τους μεταφέρουν εις άλλα μέρη της πόλεως. Τα περιβόλια τα κείμενα δυτικώς της πόλεως μέχρι της θαλάσσης κατεκλύσθησαν υπό των υδάτων και επεχώθησαν δι’ άμμου. Τα κηπουρικά είδη κατεστράφησαν ολοσχερώς. Η συγκοινωνία της πόλεως μετά της Παραλίας έχει διακοπεί τελείως. Τα ύδατα κυλιόμενα ορμητικά παρέσυραν μέρος του προφυλακτήριου τείχους παρά το καφενείον Καμουτσή και κατέκλυσαν την πλατείαν και τας οδούς Αριστομένους και Φαρών. Ορμητικά όπως κατήρχοντο παρέσυραν ό,τι εύρισκον. Διά μιαν στιγμήν όλη η μεγάλη έκτασις με περιφέρειαν από Σιδηροδρομικού Σταθμού, οδών Κήπου Εδέμ και Φαρών, καφενείου Παραλίας “Πανελλήνιον” και ναού Αναλήψεως είχε μεταβληθεί εις μιαν απέραντον λίμνην. Τα ύδατα κατερχόμενα εκ της οδού Αριστομένους και Φαρών εχύνοντο εις τον λιμένα τον οποίον προσέχωσαν τελείως. Η επελθούσα ζημία είναι ανυπολόγιστος. Ολα τα εμπορεύματα τα οποία ευρίσκοντο εντός των αποθηκών του Τελωνείου και εις τον προ αυτού χώρον κατεστράφησαν τελείως. Και ευρίσκοντο εμπορεύματα εκατομμυρίων. Εν γένει αι επελθούσαι ζημίαι μόνον εις τον λιμένα υπολογίζονται εις δεκάδας εκατομμύρια. Η πλημμύρα είχε δυστυχώς και ανθρώπινα θύματα. Η χήρα Ιω. Τσάκωνα μετά της θυγατρός της, της οποίας η οικία έκειτο εις την δυτικήν όχθην του χειμάρρου, επνίγησαν. Επίσης επνίγησαν η χήρα Ν. Κουντούρη, ο Σταύρος Τρέμπελης, η Κατράλαινα και μια άγνωστος γραία. Ωσαύτως εις την Παραλίαν παρασυρθέντες επνίγησαν ο Μιχαήλ Βραχάτης και δύο ναύται. Υπάρχουν φόβοι ότι υπάρχουν και άλλα θύματα. Παρά την γέφυραν των κρεοπωλείων παρεσύρθη άγνωστος τις εις τον οποίον δεν ηδύνατο κανείς να του παράσχη βοήθειαν».
Μια ακόμη πλημμύρα στον Καραμπογιά προκάλεσε μεγάλες ζημιές σε περιοχές δυτικά από το Νέδοντα σύμφωνα με το ρεπορτάζ στη «Σημαία» στις 6 Φεβρουαρίου 1931: «Αποτέλεσμα της χθεσινής νεροποντής υπήρξε η πλημμύρα του παραποτάμου του Νέδοντος Καραμπογιά και συνεπεία ταύτης εκφυγή του ειρημένου παραποτάμου εκ του συνήθους ρεύματός του και οχθών ας διέσπασεν, πράγμα όπερ επέφερε σημαντικάς ζημίας εις τα λεμονοπορτοκαλοπερίβολα των Αντωνίου Αντωνοπούλου, Σταύρου Μπάκα, Δημητρίου Μπάκα και το πρώην τοιούτον Γεωργίου Μπένου, ιδίως εις τούτο. Αι ζημία των λεμονοπορτοκαλοπεριβόλων είναι σημαντικαί. Η φοβερά οργή του Καραμπογιά δεν αφήκεν αθίκτους και [...] Μάλαμα ήτις εξηναγκάσθη να ανέλθη τα υψηλότερα μέρη της οικίας της προς διάσωσίν της εκ των εξ αυτής ρεόντων υδάτων τα οποία εισήρχοντο εν τη οικία Μακροπούλου, Εμμανουήλ Βαρελοπούλου εκ της οικίας του οποίου μετάς των άλλων περέσυρε και τεπόζιτον ελαίου περιέχον πεντήκοντα οκάδας ελαίου.
Επίσης εκ των προχθεσινών βροχών κατέρρευσε η πλινθόκτιστος οικία του κ. Νικήτα Ταμπάκη κειμένη παρά την συνοικίαν Αγιος Δημήτριος Κοκορόγιαννη. Ενώπιον τοιαύτης καταστάσεως ευρεθέντες περίοικοι της συνοικίας Αγίας Αννης εις εποχήν δεινής οικονομικής κρίσεως εξαιτούνται την άμεσον αντίληψιν και αρωγήν των αρμοδίων δια την διόρθωσιν του Καραμπογιά προς αποφυγήν μεγαλυτέρων και ανεπανορθώτων ζημιών».
Ο Νέδοντας και τα ρέματα δεν σταμάτησαν να φέρνουν ποτέ νερό, άλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο. Η μεγάλη απειλή του Νέδοντα περιορίστηκε σημαντικά με φράγματα και εκβαθύνσεις της κοίτης από τη δεκαετία 1930-1940, αλλά εμφανίζεται και πάλι λόγω των νέων επεμβάσεων (σκέπασμα με υποστυλώματα) και της γήρανσης των φραγμάτων τα οποία έχουν εγκαταλειφθεί στην τύχη τους. Οι πλημμύρες συνήθως απειλούν την «περιφέρεια» της πόλης καθώς με τα ρέματα έγινε αυτό που προειδοποιούσε ο άγνωστος καλαματιανός το 1871, με την ανοχή και ενίοτε τη συνενοχή των δημοτικών παραγόντων. Ενώ τα «μικρορέμματα» στο εσωτερικό της πόλης έχοντας γίνει δρόμοι, την πνίγουν με την πρώτη βροχή. Και πλέον απαιτούνται «λύσεις λογικής για το Νέδοντα και τα ρέματα» αλλά και έργα αποχέτευσης στην «καρδιά» της πόλης για την αντιμετώπιση των φαινομένων της φύσης αλλά και της λεηλασίας της…
[Η εικόνα σύμφωνα με το Νίκο Ι. Ζερβή ("Πόλεις λιμάνια της Πελοποννήσου / Καλαμάτα-Πάτρα" - έκδοση "Καθημερινής") πρόκειται για ξυλογραφία του 1868, σχέδιο του Th. Weber από σκίτσο του Henri Belle]
