Οσο μεγάλη αλλαγή είναι ο "Καλλικράτης", τόσο μεγάλους κινδύνους κρύβει. Από την αρχή της θητείας των αιρετών της αυτοδιοίκησης θα έπρεπε να επισημάνουμε τον σημαντικότερο για το πολιτικό προσωπικό. Και αυτός είναι η δύναμη που αποκτούν λόγω της μεγάλης έκτασης στην οποία ασκούν εξουσία. Σε πολλές περιπτώσεις η πολιτική τους δύναμη είναι μεγαλύτερη και από αυτή των βουλευτών, κάτι το οποίο θα φανεί εξαιρετικά ευδιάκριτα όταν σταθεροποιηθεί το νέο σύστημα και βρει τις ισορροπίες του.
Η αίσθηση αυτής της δύναμης γεννάει υπεροψία με ό,τι συνεπάγεται αυτό για το θεσμό της αυτοδιοίκησης για τον οποίο δημοκρατία, διάλογος, συναίνεση και σύνθεση διαφορετικών απόψεων είναι στοιχεία ζωτικά για την πορεία του. Δείγματα υπεροπτικής και αυταρχικής συμπεριφοράς είχαμε και κατά το παρελθόν, αλλά διαπιστώνουμε ότι σε ορισμένες περιπτώσεις παίρνουν πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις και μπορεί να οδηγήσουν σε εκρηκτικές καταστάσεις. Ο κίνδυνος να μετατραπούν οι θεσμοί της αυτοδιοίκησης σε κακέκτυπα της κεντρικής εξουσίας είναι ορατός, γίνεται πολύ μεγαλύτερος όταν αρχίζουν τα δύσκολα και είμαστε μόλις στην αρχή.
Η τοπική εξουσία οφείλει να είναι ανοιχτή στον έλεγχο και να αντλεί δύναμη από την κριτική η οποία ασκείται από τις άλλες τοπικές δυνάμεις. Ο έλεγχος και η κριτική είναι απαραίτητα στοιχεία όχι μόνον για τη διαφάνεια και τη δημοκρατία, αλλά και για το ρόλο τον οποίο μπορούν να παίξουν ως στοιχεία διόρθωσης της πορείας των πραγμάτων. Ως εκ τούτου όταν αξιοποιηθούν ως τέτοια από την τοπική εξουσία μπορούν ουσιαστικά να ενισχύσουν τη θέση της.
Η ίδια η φύση της αυτοδιοίκησης δίνει περιθώρια ευρύτατων συγκλίσεων,  καθώς στη διαχείριση της καθημερινότητας ουσιαστικά δεν υπάρχουν διαφορές και κανένας δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι υπάρχει ένας δήμος της Ελλάδας που αποτελεί "μοντέλο" της παράταξης που τον στηρίζει, για τα ζητήματα αυτά. Οι αγεφύρωτες διαφορές στη θεωρία και τις διακηρύξεις, εξαφανίζονται όταν έρθει η ώρα να διοικήσει κάποιος κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες μια αυτοδιοικητική μονάδα. Φυσικά υπάρχουν και διαφορετικές αντιλήψεις για πολλά ζητήματα, αλλά οι διαχωριστικές γραμμές εν προκειμένω πολλές φορές δεν βρίσκονται μεταξύ των παρατάξεων, αλλά μέσα στις γραμμές τους. Και αυτό έχει να κάνει με την πολυσυλλεκτικότητα των συνδυασμών η οποία δεν είναι μόνον πολιτική, αλλά και κοινωνική, πολιτισμική κ.λπ. Δεν χρειάζεται να πάει κανένας μακριά, αρκεί να αναζητήσει τις αντιδράσεις των πολιτών σε πολεοδομικά ζητήματα για παράδειγμα που είναι και επίκαιρα. Η διαφορετική κοινωνική αφετηρία οδηγεί και σε διαφορετικές προσεγγίσεις μέσα στον ίδιο πολιτικό ή παραταξιακό χώρο.
Το ζητούμενο κάθε φορά είναι ο διάλογος, η αναζήτηση της χρυσής τομής και η προωθητική σύνθεση των διαφορετικών απόψεων (εφόσον κάτι τέτοιο είναι εφικτό). Αυτό απαιτεί και την ανάλογη πολιτική κουλτούρα από το πολιτικό προσωπικό. Η υπεροψία είναι ξένη με αυτή την κουλτούρα, κινείται στον αντίποδα και δίνει στους θεσμούς δικτατορικά χαρακτηριστικά. Ο "Καλλικράτης" ευνοεί το καλαμοκαβαλίκευμα με ό,τι συνεπάγεται αυτό.
Ηλίας Μπιτσάνης
belias@internet.gr