Η ανησυχία των Ιταλών επιχειρηματιών προέρχεται από το γεγονός ότι το 60% των πωλήσεων που πραγματοποιούν είναι εξαγωγές στις χώρες της Ευρώπης και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Σύμφωνα με τον γενικό διευθυντή του Συνδέσμου, Κλαούντιο Ρανζάνι, η μεγαλύτερη πτώση εμφανίζεται στην κατηγορία των έξτρα παρθένων ελαιόλαδων που διακινούνται σε υψηλότερες τιμές, καθώς λόγω της οικονομικής κατάστασης, οι καταναλωτές επιλέγουν φθηνότερα προϊόντα.
Τα στοιχεία αυτά δυστυχώς έρχονται να επιβεβαιώσουν τις εκτιμήσεις που κάναμε από αυτήν εδώ τη στήλη σχετικά με τα μεγάλα προβλήματα που δημιουργεί στον ελαιοκομικό τομέα η οικονομική κρίση και την ανάγκη νέας πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Ενωση για την αντιμετώπιση της κατάστασης.
Η κρίση αναμφισβήτητα επηρεάζει την κατανάλωση στο εσωτερικό των ελαιοπαραγωγικών χωρών καθώς και στις τρεις (Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία) εφαρμόζονται προγράμματα σκληρής λιτότητας που έχουν "γονατίσει" οικονομικά ευρύτατα στρώματα του πληθυσμού. Τα οποία αναζητούν το φθηνότερο ελαιόλαδο, αδιαφορώντας για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Πολύ περισσότερο, εγκαταλείπουν το ελαιόλαδο και στρέφονται στην κατανάλωση σπορέλαιων καθώς πλέον μετρούν και το τελευταίο λεπτό του ευρώ στις αγορές τους.
Η κρίση όμως έχει ήδη γενικευτεί, μέτρα λιτότητας εφαρμόζονται σε όλες σχεδόν τις χώρες όπου εξάγεται το ελαιόλαδο, των οποίων οι πολίτες απειλούνται με το χειρότερο. Σε αυτές ο κίνδυνος μείωσης της κατανάλωσης είναι ακόμη μεγαλύτερος, καθώς το ελαιόλαδο δεν είναι στοιχείο του διατροφικού πολιτισμού και για πολλούς αποτελεί κάτι το "εξωτικό" - και ως εκ τούτου είδος πολυτελείας. Οι καμπάνιες για τη διατροφική αξία του ελαιόλαδου, όσο χρήσιμες κι αν είναι, ουσιαστικά απευθύνονται σε περιορισμένα στρώματα του πληθυσμού και η ανάκτηση των απωλειών από την κρίση γίνεται με βραδύτατους ρυθμούς. Εν τω μεταξύ, στη μάχη του επώνυμου προϊόντος υψηλής ποιότητας μπαίνουν πλέον όλο και περισσότερες χώρες, ακόμη και η Χιλή που παράγει πολύ μικρές ποσότητες (προς το παρόν τουλάχιστον γιατί πρόκειται για καλλιέργεια που επεκτείνεται).
Η τάση μείωσης των εξαγωγών τυποποιημένου ελαιόλαδου από τις ελαιοπαραγωγικές χώρες αρχίζει πλέον να μεταφράζεται σε υπολογίσιμα μεγέθη. Και ο φόβος είναι πως όσο βαθαίνει η κρίση τόσο μεγαλύτερη θα είναι η μείωση της κατανάλωσης, τόσο στις χώρες παραγωγής όσο και στις χώρες που εισάγουν ελαιόλαδο.
Η κατάσταση αυτή διαμορφώνεται σε μια φάση κατά την οποία ήδη ο ελαιοκομικός τομέας βρίσκεται σε κρίση με δραματική μείωση των τιμών και θεαματική αύξηση των αποθεμάτων. Μόλις πριν από λίγες ημέρες τα στοιχεία του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιόλαδου ανέφεραν ότι φέτος οι τιμές ήταν οι χαμηλότερες της τελευταίας τριετίας. Σύμφωνα με αυτά, σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο, οι τιμές παραγωγού για το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο σημείωσαν πτώση κατά 12% στην Ισπανία (1,77 ευρώ/κιλό), κατά 5% στην Ελλάδα (1,84 ευρώ/κιλό) και κατά 38% στην Ιταλία (2,40 ευρώ/κιλό). Τους τελευταίους μήνες παρατηρείται σταθεροποίηση των τιμών στα παραπάνω επίπεδα που αποτελούν αρνητικό ρεκόρ από τον Οκτώβριο του 2009.
Και το τελευταίο στοιχείο που "τρομάζει" την αγορά: Τα αποθέματα του ισπανικού ελαιόλαδου πριν από λίγο καιρό βρίσκονται περίπου στους 1.400.000 τόνους, ποσότητα σχεδόν 3 φορές μεγαλύτερη της ετήσιας ελληνικής.
Τα στοιχεία που προαναφέρθηκαν προσδιορίζουν το μέγεθος της κρίσης στον ελαιοκομικό τομέα και επιβάλλουν την ανάγκη νέων πολιτικών σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στο οικονομικό περιβάλλον που διαμορφώνουν οι κυρίαρχες δυνάμεις, όχι μόνο δεν δίνονται λύσεις στα σοβαρότατα προβλήματα του τομέα, αλλά δημιουργούνται συνθήκες εγκατάλειψης των παραδοσιακών εκμεταλλεύσεων όπου το κόστος παραγωγής διαμορφώνεται σε σημαντικά υψηλότερα επίπεδα. Η σταδιακή απελευθέρωση των εισαγωγών από τις άλλες μεσογειακές χώρες (ήδη η αρχή έγινε με το Μαρόκο) και οι ριζικές αλλαγές στις επιδοτήσεις θα προκαλέσουν τα επόμενα χρόνια αφόρητες πιέσεις στο εισόδημα των παραγωγών.
Αυτές οι εξελίξεις εκ των πραγμάτων έχουν προκαλέσει συζήτηση στην ίδια την Ευρωπαϊκή Ενωση. Οπως έγινε γνωστό πριν από λίγο καιρό, η Γενική Διεύθυνση Γεωργίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα παρουσιάσει σύντομα μια οικονομική μελέτη για τον ελαιοκομικό  τομέα, η οποία θα χρησιμεύσει σαν βάση για την έναρξη μιας δημόσιας συζήτησης γύρω από το προϊόν. Στόχος της συζήτησης που θα αναπτυχθεί τους επόμενους μήνες, σύμφωνα με τις δηλώσει του επιτρόπου Γεωργίας Ντ. Τσιόλος, θα είναι η επεξεργασία προτάσεων σχετικών μέτρων αντιμετώπισης των διαρθρωτικών προβλημάτων του ελαιοκομικού τομέα της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Από την πλευρά τους οι Ισπανοί έχουν πάρει μια σειρά πρωτοβουλίες προσπαθώντας να περισώσουν τις επιδοτήσεις και να δημιουργήσουν μέτωπο των ελαιοπαραγωγικών περιφερειών που θα διεκδικήσει μια νέα πολιτική για το ελαιόλαδο. Η Περιφέρεια Πελοποννήσου από αυτή την πρωτοβουλία είναι απούσα, παρά το γεγονός ότι θεωρητικά τουλάχιστον έχουν τεθεί προς συζήτηση ζωτικής σημασίας θέματα. Ακολουθεί βεβαίως την κατάσταση στο κεντρικό πολιτικό επίπεδο, από όπου απουσιάζει ο γόνιμος προβληματισμός για το μέλλον του τομέα. Αν δεν ανατραπούν οι κρατούσες λογικές και πολιτικές, το μέλλον φαντάζει ιδιαίτερα δυσοίωνο.