Αυτό που μπορούμε να εκτιμήσουμε είναι ότι από τη δεκαετία του 1970 με τη μεταπολίτευση δημιουργήθηκε μια μεγάλη δεξαμενή πολιτικών παραγόντων από την οποία τα κόμματα άντλησαν τα στελέχη τους και πλαισίωσαν την αυτοδιοίκηση. Οι θεσμικές τομές διεύρυναν θεαματικά το πεδίο δράσης της αυτοδιοίκησης και τον πολιτικό της ρόλο, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν ισχυροί μηχανισμοί τοπικής εξουσίας που κυριαρχούν για δεκαετίες. Οι παλαιότεροι πλαισιώθηκαν από μια σειρά νεότερους παράγοντες οι οποίοι γεννήθηκαν μέσα από αυτούς τους μηχανισμούς και ως εκ τούτου κινούνται στην ίδια λογική. Ο αναπόφευκτος τεχνοκρατισμός υποτάχθηκε στις προσωπικές φιλοδοξίες των δημοτικών παραγόντων οι οποίοι στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων έχουν τον απόλυτο έλεγχο των πάντων, από τα τεχνικά έργα μέχρι τις υπηρεσίες. Η ανεπάρκεια γεννά ανασφάλεια και η επιδίωξη για νομή της εξουσίας παραμορφώσεις σε ένα θεσμό που πάντα είχε λαϊκά χαρακτηριστικά.
Στη διαδρομή αυτή υπήρχαν ασφαλώς και ευχάριστες "παρενθέσεις" σε ζητήματα σχεδιασμού, αποτελεσματικότητας, ανεξάρτητων σχημάτων και εκπλήξεων. Στοιχεία τα οποία περιορίστηκαν στο ελάχιστο με τη μεγέθυνση των αυτοδιοικητικών μονάδων, η οποία εκ των πραγμάτων ευνόησε και θα ευνοεί τους μηχανισμούς και τη διαπλοκή τους, την υποκατάσταση της πολιτικής από την επικοινωνία και την μεγαλύτερη γραφειοκρατικοποίηση του θεσμού.
Στη σημερινή εποχή ασφαλώς βρισκόμαστε σε μια περίοδο αποσάθρωσης του πολιτικού συστήματος η οποία έχει επίδραση και στην αυτοδιοίκηση. Με εντελώς διαφορετικά όμως χαρακτηριστικά καθώς από τη μια πλευρά έχουμε να κάνουμε με σκληρούς μηχανισμούς εξυπηρέτησης προσωπικών πολιτικών και όχι μόνον επιδιώξεων και από την άλλη με συστήματα εξουσίας εγγύτερα στον πολίτη πολυπλόκαμα ρουσφετολογικά. Ταυτοχρόνως όμως έχουμε και τη διάλυση των μηχανισμών εκείνων οι οποίοι δεν ασκούν εξουσία ή την έχασαν και τη δημιουργία μεγάλων πολιτικών και αυτοδιοικητικών κενών σε επίπεδο προσώπων. Η κάλυψη αυτών των κενών είναι ένα μεγάλο ερωτηματικό, καθώς αποτελούν πλέον πεδίο ανταγωνισμού πολιτικών δυνάμεων, παραγόντων, μηχανισμών και αλεξιπτωτιστών που "είδαν φως και μπήκαν". Το σκηνικό αποσάθρωσης το επόμενο διάστημα είναι προφανές ότι θα πάρει ακόμη πιο έντονα χαρακτηριστικά, με απρόβλεπτες συνέπειες και στο χώρο της αυτοδιοίκησης. Ο εμφανής κατακερματισμός σε μεγάλες αυτοδιοικητικές μονάδες μπορεί να οδηγήσει σε εκπλήξεις που δεν είναι ορατές σήμερα, αφού δεν έχει ολοκληρωθεί το σκηνικό. Σε κάθε περίπτωση όμως εκείνο που μπορούμε να διακρίνουμε είναι το γεγονός ότι οι ενδιαφερόμενοι προέρχονται από την "ανακύκλωση" του πολιτικού προσωπικού δεκαετιών, ανεξαρτήτως με το ρόλο που έπαιζαν μέχρι σήμερα στην πολιτική και κοινωνική ζωή των τοπικών (και όχι μόνον) κοινωνιών.
Η ανανέωση του πολιτικού προσωπικού δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Και όχι μόνον γιατί οι μηχανισμοί κομμάτων και παραγόντων έχουν… πιάσει τα πόστα και δεν τα αφήνουν, άλλοτε από ιδιοτελείς σκοπιμότητες και άλλοτε από αγκυλώσεις διαφόρων τύπων. Αλλά γιατί σήμερα οι νεότερες γενιές απέχουν από την ενεργό πολιτική ζωή και γιατί υπάρχει προϊούσα απαξία του πολιτικού συστήματος και γιατί υπάρχουν άλλα πεδία δραστηριότητας συμβατά με τα ενδιαφέροντά τους, εκτεθειμένα σε λιγότερους κινδύνους και φυσικά πολύ πιο δημιουργικά. Η πολιτική σκηνή έλκει αλλά δεν εμπνέει, όσο αντιφατικό και αν φαίνεται αυτό. Ελκει εκείνους που θεωρούν εαυτούς από θέση διαδόχους εκείνων που αργά ή γρήγορα θα αποχωρήσουν από το παιχνίδι. Και απωθεί εκείνους που διαπιστώνουν ότι δεν υπάρχει έμπνευση, ότι θα πρέπει να μπουν σε παιχνίδια και τελικά να απογυμνωθούν για να παίξουν κάποιο ρόλο.
Δυσάρεστες διαπιστώσεις αλλά και αναγκαίες για να συνειδητοποιηθεί από άλλη σκοπιά η κατάσταση που διαμορφώνεται στην κοινωνία και η διαρκής απομάκρυνση από την οργανωμένη πολιτική και κοινωνική δράση.
Ηλίας Μπιτσάνης
