Ουσιαστικά ο δήμαρχος της Καλαμάτας, αν και δηλώνει φιλελεύθερος, με αυτή του την προσέγγιση ενστερνίζεται την κυρίαρχη ελληνική κοσμοθεωρία που έχει δαιμονοποιήσει το ατομικό συμφέρον, επειδή θεωρεί ότι είναι εξ ορισμού αντίθετο με το κοινό συμφέρον. Σύμφωνα με την κυρίαρχη αυτή αντίληψη, το ατομικό συμφέρον και η επιχειρηματικότητα συγκρούονται πάντοτε με το κοινό συμφέρον το οποίο εκφράζουν... προνομιακά οι τοπικές ομάδες πίεσης, οι Οργανισμοί Τοπικοί Αυτοδιοίκησης και φυσικά το κράτος.
Αξίζει να σημειωθεί ότι την κοσμοθεωρία αυτή δεν την ασπάζεται μόνο η Αριστερά (πλην ελάχιστων φιλελεύθερων σοσιαλδημοκρατών), αλλά και ένα μεγάλο τμήμα της ελληνικής Δεξιάς που πιστεύει ότι το κράτος πρέπει να έχει απολύτως κυρίαρχο ρόλο στην οικονομική ζωή. Σύμφωνα λοιπόν με την επικρατούσα αυτή αντίληψη, το επιχειρηματικό κέρδος, εάν δεν είναι... παράνομο, είναι τουλάχιστον ύποπτο - ενώ αντίθετα, η οικονομική δραστηριότητα του κράτους εξυπηρετεί πάντοτε το δημόσιο συμφέρον. Γι' αυτό οι περισσότεροι πολίτες αντιμετωπίζουν τουλάχιστον με καχυποψία τις ιδιωτικές επενδύσεις, ενώ κανένας δεν δυσανασχετεί όταν π.χ. οι δήμοι με τις ευλογίες του κράτους μολύνουν το περιβάλλον πετώντας λύματα και σκουπίδια σε ρέματα, θάλασσες και δάση.
Για τις ιστορικές αιτίες της δαιμονοποίησης του ατομικού συμφέροντος στην Ελλάδα έχουν γραφτεί πολλά, και σίγουρα θα γραφτούν ακόμα περισσότερα στο μέλλον, είτε η ελληνική οικονομία χρεοκοπήσει πλήρως είτε γίνει μετά από πολλά χρόνια μια κανονική καπιταλιστική οικονομία, όπως οι οικονομίες όλων των αναπτυγμένων χωρών. Αυτό όμως που δεν έχει τονιστεί, παρά τις διαστάσεις που έχει λάβει το φαινόμενο, είναι η μεθοδευμένη ταύτιση του δημοσίου συμφέροντος με το... ατομικό συμφέρον όσων εργάζονται στον ευρύτερο δημόσιο τομέα ή κάνουν μπίζνες με το κράτος και την αυτοδιοίκηση. Αποτέλεσμα αυτής της μεθοδευμένης και ανομολόγητης ταύτισης ήταν ότι για πολλά χρόνια οι Ελληνες πίστευαν πως η κρατική Ολυμπιακή εξυπηρετούσε το δημόσιο συμφέρον, ενώ αποδείχτηκε ότι δεν εξυπηρετούσε τίποτα περισσότερο από τα ατομικά συμφέροντα των εργαζόμενων σε αυτήν. Επίσης, εκατοντάδες εργολάβοι «αγωνίζονται» στο όνομα του δημόσιου συμφέροντος για τη συνέχιση των δημόσιων έργων, ενώ στην πραγματικότητα ενδιαφέρονται μόνο για το ατομικό τους συμφέρον.
Τελικώς, είναι κακό ένας δημόσιος υπάλληλος ή ένας εργολάβος δημόσιων έργων να ενδιαφέρεται πρωτίστως για το ατομικό του συμφέρον; Οχι μόνο δεν είναι κακό, αλλά αντιθέτως είναι και θεμιτό. Ομως, σε καμία περίπτωση το ατομικό συμφέρον των δημοσίων εργολάβων ή των κρατικοδίαιτων επιχειρηματιών δεν μπορεί να ταυτίζεται με το δημόσιο συμφέρον, το οποίο μάλιστα... αντιτίθεται στο ατομικό! Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα, το ατομικό συμφέρον (που... βαφτίζεται «δημόσιο») όσων σιτίζονται από το κρατικό ταμείο, συγκρούεται άμεσα με το πραγματικό δημόσιο συμφέρον - αλλά είναι δύσκολο οι πολίτες να ξεχωρίσουν ποιο είναι το ατομικό συμφέρον (για παράδειγμα: των εργαζόμενων στην πρώην Ολυμπιακή) και ποιο το δημόσιο συμφέρον (στο ίδιο παράδειγμα: να μην πληρώνουν φόρους οι χαμηλές εισοδηματικές τάξεις για τη διατήρηση της Ολυμπιακής).
Σε κάθε περίπτωση -και όσο οξύμωρο κι αν ακούγεται- στην Ελλάδα. αυτοί που εξυπηρετούν το ατομικό τους συμφέρον περισσότερο από κάθε άλλον, είναι αυτοί που το ταυτίζουν με το... δημόσιο. Κάπως έτσι, στην Ελλάδα ακόμα και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις αναγκάζονται να υποστηρίξουν ότι«αγωνίζονται» απλώς για το δημόσιο συμφέρον και ότι δεν έχουν αντικειμενικό σκοπό το κέρδος, όπως οι επιχειρήσεις όλου του υπόλοιπου κόσμου.
Βεβαίως, παντού στον κόσμο οι επιχειρήσεις προβάλλουν για λόγους μάρκετινγκ και το κοινωνικό τους πρόσωπο, αλλά ποτέ δεν κρύβουν την επιδίωξή τους για μεγιστοποίηση του κέρδους. Στην Ελλάδα όμως, επειδή το κέρδος και το ατομικό συμφέρον έχουν δαιμονοποιηθεί, όλοι -και όχι μόνο οι πολιτικοί- αναγκάζονται να δηλώσουν ότι υπηρετούν αποκλειστικά το δημόσιο συμφέρον.
Από εκεί και πέρα βέβαια, σχεδόν κανένας δεν αναρωτιέται γιατί έχουν αναπτυχθεί περισσότερο οι οικονομίες που δεν δαιμονοποιούν το ατομικό συμφέρον, ενώ αντίθετα, κατέρρευσαν με πάταγο ή παραμένουν φτωχές όσες προσπάθησαν ή προσπαθούν να περιορίσουν την ιδιωτική πρωτοβουλία, στο όνομα του δημόσιου συμφέροντος.
Ετσι κι αλλιώς, είναι πολύ δύσκολο για έναν κρατικιστή να καταλάβει ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν δημόσια τηλεόραση και ότι τα ιδιωτικά κανάλια εκφράζουν το εθνικό και το δημόσιο συμφέρον.
Θανάσης Λαγός
