Στο ερώτημα αυτό επιχείρησα να απαντήσω προχθές το απόγευμα, παρατηρώντας τις αλλαγές που μέσα σε λίγα χρόνια έχουν μετατρέψει την Πύλο από τυπική ελληνική επαρχιακή κωμόπολη σε διεθνή τουριστικό προορισμό.
Οπως και να 'χει, ανεξάρτητα από τις δυνατότητες των μεσσηνιακών κωμοπόλεων η οικονομική πρωτοκαθεδρία της Καλαμάτας δεν πρόκειται να αμφισβητηθεί την επομένη δεκαετία, καθώς η μεσσηνιακή πρωτεύουσα είναι το μόνο αστικό κέντρο της Νότιας Πελοποννήσου που έχει το κρίσιμο πληθυσμιακό μέγεθος που είναι αναγκαίο για την εμφάνιση οικονομιών κλίμακας. Επειδή όμως ο άξονας της οικονομίας μετατοπίζεται διεθνώς, από την παραγωγή προϊόντων στην παροχή υπηρεσιών, κανένας σώφρων άνθρωπος δεν μπορεί να κάνει προβλέψεις για τις αλλαγές (και) του οικονομικού χάρτη μετά το 2030 - αφού κανένας μας δεν μπορεί να προβλέψει τη συμβολή της ψηφιακής τεχνολογίας στην παραγωγή πλούτου. Για τους ίδιους ακριβώς λόγους, κανένας δεν μπορεί να πει με σιγουριά ότι το πληθυσμιακό μέγεθος της Καλαμάτας είναι ικανό από μόνο του να τη διατηρήσει στη θέση της οικονομικής πρωτεύουσας της Μεσσηνίας και της Νότιας Πελοποννήσου.
Ετσι κι αλλιώς η Καλαμάτα, μετά την αποβιομηχάνιση του τελευταίου μισού αιώνα, παραμένει οικονομική πρωτεύουσα κυρίως επειδή στα όριά της εξακολουθούν να λειτουργούν επιχειρήσεις, οργανισμοί και φορείς που, μέχρι την ψηφιακή επανάσταση, χρειάζονταν τον πληθυσμό και το δίκτυο ενός μέσου αστικού κέντρου για να επιβιώσουν. Από την ακμάζουσα βιοτεχνία και βιομηχανία του πρώτου μισού του 20ού αιώνα, έμεινε στη μεσσηνιακή πρωτεύουσα η καπνοβιομηχανία "Καρέλια" και ελάχιστες τυποποιητικές μονάδες αγροτικών προϊόντων, των οποίων η μορφή και το μέγεθος μετά από μια δεκαπενταετία δεν μπορεί να προβλεφθεί.
Για παράδειγμα: Κανένας δεν μπορεί να γνωρίζει αν τις επόμενες δεκαετίες η τυποποίηση αγροτικών προϊόντων θα εξακολουθήσει γίνεται από εργαζόμενους ή αν τα εργατικά χέρια θα αντικατασταθούν -και σε ποιο βαθμό- από αυτοματοποιημένες μηχανές. Κανένας επίσης δεν μπορεί να προβλέψει αν η διακίνηση των αγαθών θα γίνεται κυρίως από μεγάλες επιχειρήσεις ή από μικροεπιχειρηματίες μέσω ψηφιακής πλατφόρμας. Εννοείται όμως ότι οι όποιες αλλαγές δεν θα επηρεάσουν μόνο τη δομή της οικονομίας: Θα σηματοδοτήσουν και ευρύτερες αλλαγές στη σύνθεση της κοινωνίας, που με τη σειρά τους θα μεταβάλουν τα όρια των σημερινών δήμων και κοινοτήτων.
Με πιο απλά λόγια: Αυτός που ήρθε στην πόλη για να βρει εργασία σε μια βιομηχανική μονάδα, όταν μείνει άνεργος εξαιτίας της αυτοματοποίησης, δεν θα το σκεφτεί πολύ να μετακομίσει σε ένα ημιαστικό περιβάλλον με καλές συνθήκες ζωής και θέσεις εργασίας στην παροχή τουριστικών υπηρεσιών.
Θα μου πείτε, ναι, αλλά στο ημιαστικό περιβάλλον μια κωμόπολης δεν θα έχει τις υπηρεσίες υγείας ενός νοσοκομείου, τις εκπαιδευτικές υπηρεσίες ενός πολυθέσιου σχολείου και τα εμπορικά καταστήματα ενός αστικού κέντρου. Πράγματι, σήμερα μόνο σε ένα αστικό κέντρο ο πολίτης απολαμβάνει υπηρεσίες σχετικά υψηλής ποιότητας. Αύριο όμως, η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να φέρει όλες τις υπηρεσίες στο σπίτι του πολίτη, όπως έφερε και τις τραπεζικές εργασίες στο κινητό του. Και πριν βιαστείτε να πείτε ότι αυτές οι αλλαγές θα καθυστερήσουν πολύ, θα σας υπενθυμίσω πως έχουν περάσει μόλις 10 χρόνια από τότε που ο μακαρίτης ο Στιβ Τζομπς παρουσίασε το πρώτο iPhone, αλλάζοντας όχι μόνο το χάρτη των smartphones, αλλά και τον παγκόσμιο οικονομικό χάρτη - αφού πλέον ο χρήστης του κινητού έχει στα χέρια του μια πανίσχυρη υπολογιστική μηχανή για την επικοινωνία και τις συναλλαγές του με τον υπόλοιπο κόσμο.
Ουσιαστικά, από το μακρινό... 2008 που ο Στιβ Τζομπς παρουσίασε το πρώτο iPhone, έχει ξεκινήσει ένας παγκόσμιος αγώνας δρόμου για το ποιες περιοχές θα λάβουν καλύτερη θέση στη νέα ψηφιακή οικονομία της παροχής υπηρεσιών. Σε αυτόν τον αγώνα η Καλαμάτα κινείται με ρυθμό χελώνας, καθώς φαίνεται να πιστεύει πως σε τοπικό επίπεδο έχει εξασφαλισμένη την πρωτοκαθεδρία της απλώς επειδή σήμερα είναι το μεγαλύτερο αστικό κέντρο της Νότιας Πελοποννήσου. Κινείται με ρυθμό χελώνας αγνοώντας ότι... αιωνόβια μεγάλα ενετικά εμπορικά κέντρα όπως η Κορώνη και η Μεθώνη γνώρισαν κάποτε την παρακμή, όταν ο παγκόσμιος εμπορικός άξονας μετατοπίστηκε από την Ανατολική Μεσόγειο στις ακτές του Ατλαντικού. Κινείται με ρυθμούς χελώνας επειδή δεν μπορεί να κατανοήσει ότι, όπως απαξιώθηκε το λιμάνι της, μπορεί να απαξιωθούν στο μέλλον και άλλοι πλουτοπαραγωγικοί της πόροι που σήμερα θεωρούνται ανεξάντλητοι.
Στην "απέναντι όχθη": Η Μάνη διαθέτει ήδη περισσότερες τουριστικές κλίνες από την Καλαμάτα, και οι περισσότεροι αλλοδαποί σίγουρα θα προτιμούσαν να αποκτήσουν μόνιμη κατοικία στην Καρδαμύλη παρά στη μεσσηνιακή πρωτεύουσα. Η Πυλία μετά τη λειτουργία της Costa Navarino έχει αναβαθμιστεί σε διεθνή προορισμό - και αναμένει μόνο τη νέα επένδυση της ΤΕΜΕΣ Α.Ε. στην Πύλο για να κατακτήσει ένα ακόμα σκαλοπάτι στην οικονομική κλίμακα του νομού. Η παραθαλάσσια Μεσσήνη θα αλλάξει όψη όταν κατασκευαστούν και λειτουργήσουν οι νέες μονάδες σε Βελίκα και Ανάληψη. Η Τριφυλία μετά την κατασκευή του δρόμου Καλό Νερό - Τσακώνα θα μπει δυναμικά στον τουριστικό χάρτη, εκμεταλλευόμενη τα χρηματικά κεφάλαια από τις κηπευτικές καλλιέργειες.
Απέναντι σε αυτή τη δυναμική, η Καλαμάτα έχει να αντιπαραθέσει κουτσές αναπλάσεις και ισχνές ξενοδοχειακές επενδύσεις.
Τίποτε άλλο.
Υ.Γ. Παραλίες και απόθεμα κατοικιών για ενοικίαση μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας διαθέτουν όλες οι περιοχές της Μεσσηνίας. Ετσι κι αλλιώς, πλέον είναι φθηνή η κατασκευή μιας πισίνας ακόμα και στο... Χαλαζόνι.
