Του Γιώργου Παναγόπουλου

Το κυρίαρχο ζήτημα που απασχολεί αυτές τις ημέρες το σύνολο των κατοίκων της περιοχής είναι το λιομάζωμα και η πορεία της τιμής του λαδιού. Οπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος τέτοια εποχή ανάβει η συζήτηση στις παρέες και τα καφενεία, και συνήθως όλοι καταλήγουν στην ίδια διαπίστωση: Οι ελαιοπαραγωγοί του νομού είναι εντελώς απροστάτευτοι απέναντι στις «δυνάμεις της αγοράς», στους μονοπωλιακούς δηλαδή διαχειριστές της εμπορίας του λαδιού. Χρόνια τώρα το μεσσηνιακό ελαιόλαδο εξάγεται χύμα σε άλλες ελαιοπαραγωγούς μεσογειακές χώρες, όπου χρησιμοποιείται ουσιαστικά ως ακατέργαστη πρώτη ύλη... προκειμένου να δημιουργηθούν άλλα τελικά προϊόντα τα οποία στη συνέχεια διατίθενται στη διεθνή αγορά.

Η διαπίστωση του προβλήματος είναι βέβαια γνωστή, αλλά δυστυχώς τη θυμόμαστε κάθε φορά που βιώνουμε τοπικά την «επίθεση των συμφερόντων». Ετσι μένουμε συνήθως στα επετειακά «μοιρολόγια», και μετά το Φλεβάρη το θέμα ξεχνιέται. Ποτέ όλα αυτά τα χρόνια, που διαπιστώνεται ότι το «ευλογημένο προϊόν» του «ευλογημένου τόπου» δέχεται ληστρική μεταχείριση από «κυκλώματα και συμφέροντα», δεν υπήρξε μια συγκροτημένη πρωτοβουλία από έναν «ευλογημένο φορέα» για να σταματήσει το πάρτι των κερδοσκόπων σε βάρος των Μεσσηνίων και της τοπικής οικονομίας συνολικά. Αντίθετα, σε περίοδο κρίσης όπως η φετινή, περισσεύουν τα μεγάλα λόγια επί των διαπιστώσεων, με μοναδικό στόχο να δείξουν όλοι ότι γνωρίζουν το πρόβλημα κι ότι ενδιαφέρονται.

Το θέμα είναι πως οι περισσότεροι γνωρίζουν και τη λύση του προβλήματος - η οποία όμως είναι περίπλοκη. Απαιτεί ολοκληρωμένο σχέδιο, συνεχή προσπάθεια και εμπεριέχει ρίσκο. Στοιχεία, δηλαδή, που τα αποφεύγει όποιος δεν θέλει να... μπλέξει. Μένουν έτσι όλοι στην έκφραση του πόνου τους, μεταφέροντας τα θερμά τους συλλυπητήρια στους παθόντες, και συνεχίζουν απερίσπαστοι το μεγαλεπήβολο… έργο τους. Μαγικές λύσεις προφανώς και δεν υπάρχουν. Πόσο δύσκολο όμως είναι να αναληφθούν πρωτοβουλίες που θα μειώνουν το κόστος συγκομιδής; Θα περιορίζουν την εξαγωγή χύμα ελαιόλαδου; Θα λειτουργούν παρεμβατικά στη διαμόρφωση της τιμής του; Θα διασφαλίζουν την ποιότητα και τη φήμη του;
Εξαιρετικά εύκολο: Θα γινόταν αν υπήρχαν οργανωμένες ομάδες παραγωγών σε ευέλικτα συνεταιριστικά και κοινοπρακτικά σχήματα, και όχι συνεταιρισμοί-"σφραγίδες" που υπάρχουν απλώς για να αναπαράγουν μια αγροτοσυνδικαλιστική κομματική γραφειοκρατία. Αν υπήρχαν δήμοι που αναλάμβαναν πρωτοβουλίες και συντόνιζαν δράσεις, χωρίς να εξαντλούνται σε έκδοση ψηφισμάτων και ευχών. Αν υπήρχε ουσιαστική πολιτική βούληση για στήριξη του εισοδήματος των αγροτών του νομού και της τοπικής οικονομικής ανάπτυξης. Αν υπήρχε, εντέλει, όραμα για την οικονομική ανάπτυξη του νομού και τη στήριξη του εισοδήματος των κατοίκων του.

Η ανάληψη πρωτοβουλιών για την κατάκτηση αγορών είναι το πιο σημαντικό, αλλά και το πιο σύνθετο ζήτημα. Το να καταφέρεις να βάλεις ένα προϊόν στα ράφια των καταστημάτων και στο τραπέζι των καταναλωτών είναι όντως δύσκολο εγχείρημα. Χρειάζεται η συνεργασία πολλών ανθρώπων και φορέων, απαιτείται η επένδυση σημαντικών κεφαλαίων, ενώ υπάρχει μεγάλο ρίσκο - μιας και η προσπάθεια μπορεί για τον ένα ή τον άλλο λόγο να ναυαγήσει. Ομως, το να παρακολουθείς από κοντά τις εξελίξεις στις διεθνείς αγορές και να ενημερώνεις έγκυρα και έγκαιρα τους ενδιαφερόμενους για ένα προϊόν όπως το ελαιόλαδο είναι σχετικά εύκολη υπόθεση. Μέσα από μια σοβαρή παρακολούθηση και ανάλυση της συγκεκριμένης αγοράς, μπορούν να αναληφθούν πρωτοβουλίες και να οργανωθεί η όποια αντίδραση κρίνεται αναγκαία. Να ξέρουν δηλαδή οι παραγωγοί πότε είναι η κατάλληλη εποχή να πουλήσουν και ποια τιμή είναι πάνω κάτω «αποδεκτή».

Την εποχή που η ανάλυση των τάσεων της αγοράς είναι ζήτημα που απασχολεί ακόμα και μεσαίες επιχειρήσεις, δεν είναι άδικο να μένουν στο σκοτάδι χιλιάδες Μεσσήνιοι ελαιοπαραγωγοί; Πόσο δύσκολο είναι να δημιουργηθεί ένα «παρατηρητήριο» - γραφείο αναλύσεων των τάσεων της αγοράς, έτσι ώστε να μην κινούνται οι πάντες στο σκοτάδι, πέφτοντας πολλές φορές θύματα του «ράδιο αρβύλα» που εξυπηρετεί τη μία ή την άλλη σκοπιμότητα;

Στο πεδίο της μείωσης του κόστους παραγωγής, σε τοπικό επίπεδο μπορούν να γίνουν πολλά και σημαντικά. Από την προώθηση συμφώνων απασχόλησης για την εξασφάλιση εργατικών χεριών την περίοδο της ελαιοσυγκομιδής έως τη μαζική παραγγελία εφοδίων και λιπασμάτων, τα περιθώρια συγκράτησης του κόστους παραγωγής είναι τεράστια. Ο Δήμος Μεσσήνης, για παράδειγμα, ως κατεξοχήν αγροτικός θα έπρεπε να έχει συγκεκριμένο σχέδιο για τη μείωση του εργατικού κόστους, και όχι να εκδίδει... ψηφίσματα χωρίς αξία και σημασία. Ο δήμος θα μπορούσε να συμβάλει αποφασιστικά στη συγκράτηση του μεροκάματου αν αξιοποιούσε για τη φιλοξενία εποχικών εργατών τα ακίνητα που έχει στην ιδιοκτησία ή την κυριότητά του και τα οποία μπορεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο να εξοπλίσει και να τ' ανοίξει. Για να συμβεί βέβαια αυτό θα πρέπει να κινητοποιηθεί ένας ολόκληρος μηχανισμός αιρετών και υπηρεσιακών παραγόντων, που θα φροντίσουν για την ομαλή και αποδοτική λειτουργία του εγχειρήματος - ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να διατεθούν πόροι οι οποίοι προφανώς θα λείψουν από τις επιδοτήσεις των... πανηγυριών. Οι αιρετοί όμως, όπως είναι γνωστό, προτιμούν να επιδοτούν πανηγύρια, να εκδίδουν ψηφίσματα και να στέλνουν επιστολές. Επιβεβαιώνοντας για μια ακόμα φορά ότι είναι λαλίστατοι στα εύκολα, αλλά τραγικά απόντες στα δύσκολα και πολύπλοκα μα εξόχως χρήσιμα και αποδοτικά.

Υ.Γ. Με το λογαριασμό της ΔΕΗ, εκτός από το ειδικό τέλος ακινήτων πληρώνονται και τα δημοτικά τέλη. Οι δήμαρχοι που ετοιμάζονται να προσφύγουν κατά του «χαρατσιού» στα ακίνητα δεν σκέφτονται ότι μπορεί να ανοίξει ο δρόμος και για την αφαίρεση των δημοτικών «χαρατσιών» από τους λογαριασμούς της ΔΕΗ; Αν σταματήσει να τρέχει το ζεστό παραδάκι που συγκεντρώνεται από τη ΔΕΗ μέσω των λογαριασμών της, οι περισσότεροι δήμοι θα αφήσουν αμάζευτα τα σκουπίδια. Το μεγάλο γέλιο θα πέσει βέβαια αν κληθούν οι δήμοι να μαζέψουν μόνοι τους τα δημοτικά τέλη - εκεί θα γίνει της... μικροπολιτικής το πανηγύρι. Οσο για τα έσοδα καθαυτά; Πότε αυτό απασχόλησε πραγματικά κάποιον πολιτικό παράγοντα οποιασδήποτε βαθμίδας και χρώματος, για να τον απασχολήσει τώρα; Από την επίδειξη ενδιαφέροντος και μοιράσματος παροχών με δανεικά, κανένας δεν έχασε... εκλογικά. Αντίθετα, η σοβαρότητα και η υπευθυνότητα απέναντι στα προβλήματα έπαιρνε πάντα χαμηλό βαθμό - κι αυτό αποτελεί ευθύνη και συνενοχή όλων μας.
panagopg@gmail.com